Mezarlıklar bir cemaatin o topraklarda ne denli köklü bir geçmişe sahip olduğunu en iyi anlayabileceğimiz yerlerden biridir. İstanbul’un belli başlı semtlerinde bulunan mezarlıklarımız, aile büyüklerimizi ve tarihe ışık tutmuş din bilginin son istirahatgâhlarını da barındırır. Bu nedenle de büyük önem taşırlar.
Bu bağlamda geçtiğimiz aylarda gömüye açılan Kilyos Mezarlığını ve diğer mezarlıklarımız hakkında Neve Şalom Vakfı Başkanı Jozef Nassi ile görüştük
Cemaatimizin belli başlı bazı büyük mezarlıklarının bir kısmı Neve Şalom Vakfı’nın bünyesinde. Neve Şalom ayrıca tüm Hevra Kadişa ve rehitsa görevi de üstlenmiş durumda. Cenaze araba servisi de yine vakfın görevleri arasında yer alıyor. Neve Şalom Vakfı’nın Dini İşler Komisyonu Başkanı Eliyezer Arditi, Hevra Kadişa Başkanı olarak da görev alıyor. Çalışma arkadaşları Sami Yanni ve Ceki Bilmen.
Neve Şalom Vakfı’nın sorumluluğunda kaç mezarlık var?
Ulus Sefarad Mezarlığı, Ulus Aşkenaz Mezarlığı ve buradaki Sefaradlara ait olan bölüm. Hasköy, Bağlarbaşı ve yeni açılan Kilyos.
Kilyos mezarlığı yeni hizmete giren bir mezarlığımız ve henüz az sayıda gömü yapıldı. Burada son görevlerin yerine getirileceği tüm olanaklar sağlanıyor mu? Yolları tamamlandı mı?
Kilyos Mezarlığı Nurettin Sözen’in İstanbul Belediye Başkanlığı sırasında cemaatimize tahsis edilmiş bir mezarlık alanı. O dönemlerde bu konu ile Mişel Benrey ilgilenmiş. Son birkaç yıldan beri de beni her gördüğü yerde, “artık mezarlığı açma vakti geldi” diyerek bizleri sürekli motive etti. Ben ve yönetim kurulum da aynı fikiri paylaştığımızdan son 2 yılda buna konsantre olup, önce sadece çevre duvarları yapılmış olarak bizlere teslim edilen
Tüm bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında Mezarlıklar Müdürlüğü, Park Bahçeler Müdürlüğü ile ilişkilerimizde bizlere çok yardımcı ve olan Cemaat Başkanı Silvyo Ovadya ile ne zaman arasam bizden desteğini esirgemeyen Onursal Cemaat Başkan Bensiyon Pinto’ya teşekkürler etmeden geçemem. Ayrıca tüm bu çalışmalarda Neve Şalom Başkan Yardımcısı Daryo Katalan, Emlak Komisyonu Başkanı İzak Petilon ve Mimar Yusuf Kohen’in emeklerini de unutmamak lazım.
Bu arada, midraş inşaatı tamamlanıncaya kadar kullanılmak üzere, Bağlarbaşı’ndaki mezarlığın midraşı tamamlandıktan sonra oradaki konteynerler buraya taşındı. Geçici tuvaletler de ayarlandı. Elektriği
Kilyos ikamet adreslerine uzak bir yer. Gömü öncesi tüm cenaze işlemleri sadece burada mı yapılıyor?
Kilyos Mezarlığı, şehir merkezinden 45 dakikalık bir mesafede. Ulaşım şehir içi trafiğin ters yönde olduğundan bu süre daha da kısa tutabiliyor. Ancak yine de arzu edildiği takdirde cenaze törenleri herhangi bir mezarlığımızın midraşında veya sinagogda yapılabilir. Bu takdirde Kilyos’a gömüye ve gömü sonrası verilen matem yemeğine (vuevo) ailenin yakınları ile katılmak isteyenler gidebilir. Kilyos’u tercih edenlere bu şekilde biir kolaylık sağlanıyor.
Ulus Mezarlığı’nda yeni bir bölüm daha hizmete açıldı. Bilgi alabilir miyim?
Ulus Mezarlığı’na Büyük Şehir Belediye meclisi tarafından yeni bir bölüm verilmesi kararı verildi. Milli Emlak arazisi olan bu bölüm belediye tarafından alınıp, Mezarlıklar Müdürlüğü’ne devredildi. Mezarlıklar Müdürlüğü’nün emriyle parselizasyon ve duvarları yapıldı. Yeni eklenen bölümde 450 yeni gömü yeri kazanıldı. Burada bahsetmemiz gereken noktaya açıklık getirmem gerek. Son Kudüs ziyaretim sırasında, aynı mezar yerine iki katlı olarak iki gömü yapılabildiğini gördük. Kudüs Hevra Kadişa ekibiyle birlikte bir çalışma yürüterek bu sistemi öğrendik. Bu tip talep olabilir diye, özellikle Ulus Mezarlığının yeni bölümünde 10- 15 kadar o şekilde mezar yeri hazırlandı. Üst üste mezar konusunda halkımızın bilinçlendirilmesi lazım.
İki katlı gömü sistemini eski mezarlarımıza da uygulayabilir miyiz?
Normal mezarlar için 1 metrelik bir derinlik yeterli iken, bu mezarların uygulanabilmesi için 1, 5 metrelik bir derinlik gerekiyor. Sadece yenilerde uygulanabilinecek bir sistem. Tekniğini özetlememiz gerekirse; iki mezarın arasında dört bir yanından mutlaka en az
Mezartaşı nasıl oluyor?
İki tarafında sütunlar bulunan tek bir lahit.
Yeni mezarlıklardan söz ederken özellikle parselasyon üzerinde duruyorsunuz bu yeni bir uygulama mı?
Bu güne kadar tüm mezarlıklarda yapılan uygulama mezarların belli bir düzene göre sıralanması şeklindeydi. Bu nedenle zaman içinde bu düzenin bozulup bir karmaşa haline dönüştüğü görülebilir. Buna bir son vermek amacıyla dönemimizde yeni hizmete açılan mezarlık veya bölümlerde parselizasyona azami önem verildi ve gerek gömü adacıkları, gerekse yollar şimdiden bordür taşlarıyla döşendi. Dolayısıyla bundan sonra bu bölgelerin değişeme uğraması imkânsızlaştı.
Her mezarlığımızda din görevlileri var mı?
Hevra Kadişa’nın ana merkezi Ulus Sefarad Mezarlığı’ndadır. Her türlü rehitsa işlemi burada yapılıyor. Görevlendirdiği din adamları da sadece Ulus Mezarlığı’nda bulunur. Diğer mezarlıklarımızda koruma göreviyle bulunan bekçiler haftanın her gün oradalar.
Ziyara günlerinde özellikle çok sayıda hazan ve haham bulunur. Bu işi gönüllü yapan kişiler de, ziyaraya gelen kişilere yardımcı olmak adına oraya gidiyorlar.
Cemaat bireylerinin özellikle şikâyet ettiği bir konuyu size sormak istiyorum. Birkaç yıldır yeni bir uyarlamayla mezarlık Midraş’da dua ediyorlar, sonra da mezarı ziyaret ediyorlar. Bu uygulamanın dinen caiz midir?
Roş Aşana ve Kipur öncesindeki ziyara günlerinde eskiden kişiler mezarlıklara gittiklerinde mezarın başında dua edebilmek için hazan veya haham bulmaya çalışıyorlardı. Bet-Din’imizin kararıyla mezarlıklarımızda yeni bir uygulama başlatıldı. Ziyara günlerinde, görevlendirdiğimiz kişiler mezarlıkların midraşlarından ayrılmamak şartıyla aile büyüklerini ziyarete gelenlerin dualarında yardımcı oluyor. Ayrıca bu işi gönüllü yapan hazanlar ve kişiler de mezarı başında dua etmek isteyenlere hizmet veriyor.
Geçmiş yıllara bakıldığında yılda yaklaşık 300 gömü yapıldığını görüyoruz. Günümüzde bu miktar azaldı. Bunu cemaatin azalmasına mı bağlıyorsunuz, yoksa insan ömrünün uzamasına mı?
İkisinin de etkisinin olduğunu düşünüyorum. Bu konuda yapılan bir araştırmaya baktığımızda eski yıllarda yılda gömü sayısı 300 hatta 400’ü bulurdu, yine yılda 150 düğün yapılırdı. Günümüzde bu sayılarda büyük bir azalma yaşanıyor.
Hevra Kadişa: Ölümün gerçekleşmesinin ardından dini olarak yapılması gereken tüm işlere yardımcı olan kurum.
Rehitsa: Cesedin dini usullere göre yıkanması, temizlenmesi ve gömüye hazır hale getirilmesi işlemi.
Ziyara günleri: Roş Aşana ve Kipur öncesinde aile büyüklerinin mezarlarını ziyaret edilen günler
