Dünyanın çeşitli yerlerinde yok olma tehlikesi altında bulunan Yahudi yaşamının mirasını kayıt altına almak üzere bir proje yürütülüyor.
Dünyanın çeşitli ülkelerinde sinagoglar, dua kitapları, mezar taşları ve mezarlıklar gibi Yahudi toplumlarına ait değerler bulunmakta. Bu ülkelerin bazılarında artık Yahudiler yaşamadıkları için mevcut değerler de zamanla yok olmaya ve yıkılmaya yüz tutmakta.
Beit Avi Chai ile Zalman Shazar Center’ın oluşturduğu ‘Journey to Jewish Heritage’ projesi, Yahudi yaşamının somut kalıntılarının yerlerini belirleme ve belgelemeyi hedefliyor. Ancak bütçe kısıntıları bu proje için gerçek bir tehlike sayılıyor.
Proje Müdürü Hannah Holland, Diaspora’da Yahudi varlığını belgeleme çabasında son şansın yitirilmekte olduğunu söyledi. “Holokost veya göçler nedeniyle yok olmuş Yahudi toplumlarına ait değerler söz konusu. Bu mekânları ziyaret ettiğimizde geçmişte ne denli zengin bir kültür mirasının var olduğuna tanık oluyoruz” demekte.
Bu proje kapsamında İsrailli öğrenciler, Yahudi toplumlarına ait kişiler ve mekânlarla karşılaşmaları gibi ilginç deneyimler edinmekteler. Dindar, laik, göçmen, gibi farklı kesimlerden ve farklı akademik dallarda eğitim gören gençler projede etkin olmaktalar.
Gençlerin belirli bir staj döneminin ardından, yok olmuş Yahudi toplumlarının belgelemek üzere mirasının izini sürmeleri onları tarihlerine bağlamakta, dindaşları ile ilişkilerini güçlendirmekte. Onlara değerli bir kitabı, antik bir mezar taşına dokunma, eski bir sinagoga girme fırsatı tanınmakta.
Proje Müdürü Hannah Holland, zamanın Yahudi mirasını olumsuz yönde etkilediğine değinerek günümüzde on yıl öncekinden daha az değere sahip olunduğunu vurgulayarak bir örnek veriyor. “Geçtiğimiz yıl, şimdi Evangelist bir kilise olan Chernivtsi Sinagogu’nda çok güzel bir duvar resmi bulmuştuk. Şimdi o figür orada değil. Ancak bizim elimizde bir zamanlar orada öyle bir resim bulunduğuna ait belge mevcut.”
Aynı durum mezar taşları için de geçerli. Bir yerde gençler 15.yüzyıla ait bir mezar taşı, diğer bir yerde bir öğrenci şans eseri büyükannesinin mezarını buluyor. Holland, “Ermenistan’da geçen yıl antik bir sinagogun var olduğunu kayıt altına aldık. Günümüzde belki tamamen yıkılmıştır. Gençlerin çalışmaları ile bu proje son bir şansın değerlendirilmesine olanak sağlıyor” şeklinde konuştu.
