Bir Yahudi ailesinin sekiz ferdini kurtarmak adına kendi yaşamını tehlikeye atan Teodora Olszewska’yı yıllar sonra onurlandırmak amacıyla, torununa Uluslararası Dürüst Ödülü verildi...
Litvanya’dan Staszek Olszewski ile eşi, İsrail’de bulundukları birkaç gün içinde tarihi mekanları gezdiler. İsrail gezisi kapsamında Olszewski, Kudüs’te düzenlenen bir törende Uluslararası Dürüst madalyası ile sertifikasını aldı. Olszewski savaş yıllarında Yahudileri kurtarmak için hayatlarını tehlikeye atan büyükannesi Teodora Olszewska, annesi ve annesinin erkek kardeşleri adına onurlandırıldı. Olszewski’ler tarafından kurtarılmış kişilerin aileleri de törene katılarak Yad Vaşem’de onurlandırılan Staszek ile eşini sevgi ile kucakladılar.
İkinci Dünya Savaşı yıllarında Gita Nomkin ile 13 çocuğu o dönemde Polonya sınırları içinde yer alan Litvanya’nın başkenti Vilna yakınında yaşamaktaydılar. 1941 yılında Naziler bölgeyi işgal edince, Yahudi aileleri biri Szarkowszczyna kasabasında olmak üzere iki ayrı gettoya kapatıldı. 18 Temmuz 1942’de Naziler Szarkowszczyna gettosunu kapatıp Yahudileri kamplara sürdüler. Ormana kaçmayı başaran 700 Yahudi arasında Gita Nomkin’in beş oğlu ile eşleri de vardı. Gita ile diğer sekiz çocuğu, Naziler tarafından öldürülen 1200 Yahudi arasındaydı. Kaçmayı başaran beş kardeş; Martin, Hircsh, Yehuda, Yehudit ve Esther Nomkin, eski bir aile dostu olan Teodora Olszewski’ye sığınıncaya dek birçok tehlikeler atlattılar. Teodora, Nomkin kardeşler ile eşlerini iki yıl süresince, Rus partizanlara katılıp Nazilere karşı mücadele etme kararı aldıkları 1943 yılının Temmuz ayına dek sakladı.
SEKİZ KİŞİYİ İKİ YIL SAKLADI
Savaş sonrasında Nomkin kardeşler İsrail’e göç ettiler. Ancak Nomkin’lerle Olszewski’ler uzun yıllar boyunca ilişkilerini sürdürdüler.
Staszek Olszewski “Büyükannem Teodora’nın evinin bitişiğinde çeşitli ufak yapılar vardı. Kardeşler geceleri gizleniyor, gündüzleri hep birlikte aile fertleri ile yemek yiyorlarmış. Bir kez annem Yahudilere yardımcı olduğu suçlaması ile sorguya çekilmiş. Annem neden söz ettiklerini anlamazlıktan gelmiş,” sözleri ile bildiklerini anlatıyor. Annesi inkar ettiği halde söylentiler devam edince Naziler arama yapmak üzere geldiler.
Olszewski sözlerine, “Geldiklerinde Nomkin’lerin yemek yedikleri tabaklar hâlâ masanın üzerinde durmaktaydı. Evdeki çocuklardan biri Nazilerin geldiğini görünce Nomkin kardeşleri son anda gizlemeyi başarmıştı. Almanlar bir açık yakalamak için bütün gece boyunca evde kaldılar” şeklinde devam etti.
Teodora’nın cesareti sayesinde ölümden kurtulan Hirsch Nomkin ile karısı Michalina’nın kızı Tova Levin, İsrail seyahatleri boyunca Staszek ile karısına eşlik etti.
Teodora Olszewska 1975’te hayata veda etti. Teodora’nın kızı, yani Staszek’in annesi Anna 2006’da, Anna’nın erkek kardeşi Kazimierz 1946’da öldüler. Ailenin eski neslinden halen hayatta olan Staszek’in teyzesi Jozefa şimdilerde Vilna’da yaşıyor. Heyecanını ve mutluluğunu gizleyemeyen 64 yaşındaki Tova Levin; “Staszek’in ailesi benim ailemi kurtardı. Bizler Teodora sayesinde hayattayız. Bir Holokost kurtulanı olan teyzem Haya bugün 89 yaşında ve Yad Vaşem’e tanıklıkta bulundu. Kurtaranların üçüncü neslinden kişilerle bu törende birlikte olmamız inanılması zor bir gerçek. O ailenin özverili ve cesur davranışlarının karşılığında en azından böyle bir onurlandırma töreni düzenlemeyi başardık. Bugün hepimiz Teodora sayesinde buradayız. O sekiz kişinin yaşamını kurtarmış sıra dışı bir kadındı,” dedi.
