Holokost döneminde 2500 Yahudi çocuğu Varşova Gettosu’ndan kurtaran Katolik sosyal yardım görevlisi İrena Sendler, diğerlerini kurtarmak üzere kendi hayatını riske atma pahasına gösterdiği kahramanlık nedeniyle Anti-Defamation League (ADL) tarafından onurlandırıldı
Holokost yıllarında Yahudilerin yaşamını kurtarmış kişilere verilen ADL ödülü, (ADL Courage to Care Award) Varşova’da İrena Sendler’in kızı Janina Zgrzembska’ya sunuldu.
Polonyalı Katolik dadısı tarafından Holokost’tan kurtarılan ADL Ulusal Direktörü Abraham H. Foxman ödülü sunarken yaptığı konuşmada; “Nasyonal Sosyalizmin yükselmesinin milyonlarca kişi açısından, özellikle Avrupa Yahudiliği için ne anlama geldiğini düşünmekten kendimi alamıyorum. O kötü dönemde insanların bazısı cesaretli davrandı, insanlık yolundan şaşmadı. İşte bunlardan biri de İrena Sendler’di” dedi.
Aslında İrena Sendler’i birkaç yıl önce henüz hayatta iken ve ölümünden sonra yayınladığımız yazılarla okurlarımıza tanıtmış, bu alçak gönüllü kahramanla ilgili haberleri yansıtmaya çalışmıştık. İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanya’sı Polonya’yı işgal ettiğinde, İrena 29 yaşında bir sosyal hizmet görevlisiydi. Yahudiler Varşova Gettosu’na kapatıldığında İrena harekete geçti. Yahudileri kurtarmak amacıyla kurulmuş Zegota adlı yer altı örgütünde çocuklar bölümü başkanı oldu. İrena ve bir grup gönüllü Yahudi aileleri ikna ederek yüzlerce çocuğu gizlice getto duvarları dışına çıkardı. Edindiği sahte belgeler sayesinde İrena kaçırdığı çocukları korunmak üzere öksüz evlerine, kiliselere ve ailelere teslim etti. Çocukların adlarının yazılı olduğu belgelerle asıl kimliklerini de bir kavanozun içinde komşunun bahçesine gömdü.
ULUSLARARASI DÜRÜST
1943 yılının Ekim ayında İrena, gizli kurtarma girişimlerinden haberdar olan Naziler tarafından yakalandı, hapsedildi. Gestapo’nun yaptığı işkencelere, ayak ve bacaklarının kırılmasına rağmen İrena ne gizlediği çocukların yerlerini ne de birlikte çalıştığı gönüllülerin adını açıkladı. İdam edilmeden az önce Zegota üyeleri tarafından kurtarıldı.
Savaş sonrasına İrena Sendler çocukların ailelerine kavuşmasını sağlamak üzere isim kavanozunu gömdüğü yerden çıkardı. Ama ne yazık ki çocukların çoğunun aileleri Holokost’ta yaşamlarını yitirmişlerdi.
Savaştan sonra Varşova’da yaşamaya devam eden İrena Sendler, 1965 yılında Yad Vaşem tarafından Uluslararası Dürüst olarak kabul edildi.1991’de İsrail Devleti’nin Onursal Vatandaşı payesi ile onurlandırılan bu cesur kadın, 2003 yılında Jan Karski Ödülü’ne layık görüldü. İrena Sendler 2008 yılının Mayıs ayında 98 yaşında hayata veda etti.
1987 yılında ADL, Holokost yıllarında Yahudi yaşamı kurtaranları onurlandırmak üzere bir ödül tesis etti. ADL Courage to Care Award olarak adlandırılan bu ödül programı Eileen Ludwig Greenland’ın desteğinde yürütülüyor.
Geçmişte ADL Courage to Care Award ile onurlandırılan kişiler arasında; Irene Gut Opdyke, Gilberto Bosques Saldívar, Eduardo Propper de Callejón, Khaled Abdelwahhab, Ernst Leitz II, Mefail and Njazi Bicaku, Hiram Bingham IV, Sir Nicholas Winton, Konstantin Koslovsky, Jan ve Miep Gies, Aristides De Sousa Mendes, Jan Karski, Selahattin Ülkümen, Chiune Sugihara, Fransız kenti Le Chambon-Sur-Lignon, Emilie ve Oskar Schindler, Riccione patizanları ve Johanna Vos.
