2004 yılı Haziran ayı idi. Cemaat Başkanlığı görevini devralalı henüz birkaç ay geçmişti. ABD Başkanı Bush’un Türkiye ziyareti sırasında Galatasaray Üniversitesi’nde bir tören düzenlenmişti. Güvenlik açısından tören uzun bir beklemeden sonra gerçekleşmişti.
Bekleme süresinde dönemin Maliye Bakanı Edirneli Kemal Unakıtan yanına çağırarak, Edirne’deki Büyük Sinagog’un Vakıflar tarafından restore edilmesi için görüşlerimi sordu. İnanılmaz heyecanlanmıştım. Görüşlerimi ilettim.
Ertesi gün Vakıflar Genel Müdürü Yusuf Beyazıt yanında Bakan Unakıtan ve bir grup tarihçi ile birlikte Edirne Büyük Sinagogu’nun kalıntıları arasından aradılar. Söz verdim sinagogun rölöve, restitüsyon ve restorasyon çalışmaları, Yüksek Mimar Rubi Asa tarafından tüm tarihçesi ve son yirmi yılın fotoğraflarıyla hazırlandı.
Avukat Ester Zonana ile birlikte 2005 yılı başlarında projeyi, törene yakın bir kabulde bu restorasyonun gerçekten yapılmasına inancı olan Vakıflar Genel Müdürü Yusuf Beyazıt’a teslim ettik. Teslim anı fotoğraflandırıldı.
Edirne Anıtlar Kurulu’nda iş uzun sürdü. Restitüsyon çalışması yetersiz görüldü. Kalıntı ile yeni konstrüksiyonun birleşmesi tam tanımlanmamıştı. Vakıflar ihaleyle işi 3S Mimarlığa verdi ve proje üç boyutlu olarak geliştirildi ve tamamlandı. Bu süreçte birkaç kez Edirne’ye giderek Trakya Üniversitesi’nde Mimar Rubi Asa’nın hocası projenin danışmanlarından Prof. Nevzat İlhan ile Vakıflar Bölge Müdürü ve yardımcısıyla ve de Edirne Anıtlar Kurulu Başkanı ile görüştük.
Arzum, projenin Edirne Büyük Sinagog’un yapımının 100. yılına yetişmesiydi. Ne yazık ki gerçekleşemedi. Proje her kademeden 2008 yılında geçti. Yani yapımından 101 yıl sonra.
Bu projeyi neden Vakıflar Genel Müdürlüğü yapıyor?
Edirne Büyük Sinagogu Vakfı zamanında vakfın seçimleri gerçekleştirilemediği için 1980’li yıllarda mazbutaya alındı. Yani vakfın tüm mal varlıkları Vakıflar Genel Müdürlüğünün uhdesine geçti.
Takip edebildiğimiz kadar, geçen yılki ekonomik sıkışıklık nedeniyle Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıflar Bankası’ndan gereken kâr payını alamadığından projenin yapımı bu yıla ertelendi.
11 Mart 2010 tarihinde Vakıflardan Sorumlu Devlet Bakanı Bülent Arınç’ın dini azınlık cemaatlerinin dini ve sivil temsilcileriyle yaptığı toplantıda konunun gündemde, olduğunu bildiğimden söz alarak Vakıflar Genel Müdürüne, Müdürlüğü’ne ve yetkili bakanına özellikle teşekkür ettim. Üç milyon lirayı aşan bir bütçe ayrılmış olan projenin ihalesinin bu günlerde yapılacağı ümidini halen taşıyorum.
Restorasyon tamamlandıktan sonra Edirne Büyük Sinagogu’nun bir müze sinagog hüviyeti kazanması ve sanatsal etkinliklere kucak açması ve tüm etkinliklerin Türk Musevi Cemaati, Vakıflar Edirne Bölge Müdürlüğü, Trakya Üniversitesi ve Edirne Belediye Başkanlığı tarafından yönetilecek Edirne Büyük Sinagog’u Yaşatma Derneği tarafından yönetilmesi ve yürütülmesi kanımca en geçerli çözümdür.
Restore edilecek Edirne Sinagog’una kavuşmak dileğiyle …
Silvyo OVADYA
