Bir lider olarak Moşe çeşitli sorunlarla karşılaşmıştır. Başlarda tüm ulusun yasal görevlerinin deneticiliğini üstlenmişse de, daha sonra kayınpederinin önerisi ile kendisine yardımcı olmaları için başka hakimler atamıştır (Çıkış, 18:13-23). Çölde Yisraeloğulları sürekli olarak çektikleri sıkıntılardan yakınarak Moşe’ye kendilerini Mısır’a geri götürmelerini talep etmişlerdir. Moşe’nin kardeşleri Aaron ve Miryam dahi, kendisi ile aynı seviyede peygamber olduklarını iddia etmişler ve O’nu yabancı bir kadınla evlendiği için eleştirmişlerdir (Sayılar, 12:1-15). Moşe’nin bir askerilider olarak katıldığı muharebeler de dikkat çekicidir. Amelekler’e (Çıkış, 17:8-13), Heşbon’un Amori Kralı Sihon’a (Tesniye, 2:31-33) ve Başan Kralı Og’a (Tesniye, 3:14) karşı savaşmıştır. Ölmeden evvel Sinay’da aldığı emirleri halkına tekrar hatırlatmak için yaptığı konuşmada Yisrael kabilelerini kutsadı (Tesniye, 33), onları eleştirmedi ve küçük düşürmedi. Moşe, “Tanrı’nın hizmetkarı” (Tesniye, 34:5) olarak anılır ve “yeryüzündeki bütün insanların olabileceğinin üstünde tevazu sahibi bir adam” (Sayılar, 12:3) olarak adlandırılır.
Rabiler’e göre, tüm Tora Moşe’ye Tanrı tarafından yazdırılmıştır. Moşe’nin klasik sıfatı, “Moşe Rabenu”dur (“Öğretmenimiz [üstadımız] Moşe”). Moşe’nin Tanrı’nın “yüzyüze” hitabette bulunduğu tek insan olarak bilgeler tarafından tanımlanması, beraberinde Moşe’de bir ilahi nitelik görülebileceği endişesini de çağrıştırmıştır. Moşe, Yahudi inancına göre 7 Adar tarihinde vefat etmiştir. Bu tarih, aynen Moşe gibi nerede gömüldüğü bilinmeyen ölmüş kişilerin ölüm günü olarak anılması amacıyla kabul edilmiştir. Bilgeler; Moşe’nin bir kral ve herşeye hakim bir lider konumunda olmakla beraber oğullarının böyle bir hakkı devralmadıklarına dikkat çekerler. Moşe’nin yaşamı üç bölüme ayrılmıştır: Mısır’da 40 yıl, Midyan’da 40 yıl ve Yisraeloğulları’nı yönettiği 40 yıl. Zekası, olabileceğin en yüksek seviyesindedir. “Dünyada 50 zeka seviyesi yaratılmıştır ve bunların biri hariç hepsi Moşe’ye verilmiştir.” (Zohar) Moşe’nin peygamberliği ile diğer peygamberlerinki arasında belirgin bir fark bulunmaktadır: “Tüm peygamberler bulanık bir camdan görürlerdi; halbuki Moşe net bir camdan görürdü.” (Levililer Rabba, 1:14). Başka bir deyimle, Moşe’nin vizyonları diğer peygamberlerinkinden daha net ve hassastı. Tanrı, Moşe’nin çobanken sürüsüne ne denli şefkatle davrandığını görünce O’nu Yisraeloğulları’nın başına geçirmeye karar verdi (Çıkış, Rabba, 2:12). Moşe Tora’yı Sinay’da aldı ve O’nu Yeoşua’ya nakletti; böylece “geleneğin zincirini” başlattı (“Avot, 1:1). Moşe’nin en büyük peygamber olduğu hakkındaki temel Yahudilik ilkesi, Maimonides’in 13 İman Prensibi’nin yedincisinde belirtilmiştir: “Tam bir iman ile inanırım ki: Üstadımız Moşe’nin peygamberliği doğrudur ve bütün peygamberlerin -O’ndan evvelkilerin ve O’ndan sonra gelenlerin- en büyüğüdür.” (183)
Kaynakça: “Yahudilik Ansiklopedisi”, Cilt I, II, III Yusuf Besalel
