Önümüzdeki günlerde bir tatil planlayacaksanız neden sıcak iklimi, dünyanın her yerinden insanların ve kültürlerin barındığı, uygun fiyatlara gurme restoranlarda yemek yiyebileceğiniz, sokaklarında keyifle yürüyebileceğiniz gazetelerde ve televizyonda manşetlerden düşmeyen şu küçücük ama çok ses çıkaran İsrail’i ziyaret etmiyorsunuz? Gördüğünüz ilginç yerler ve yaşadığınız tarihi deneyimlerden sonra buradan ayrılmayı istemeyebilirsiniz
İlk defa İsrail’e 16 yaşında geldim. Yakıcı sıcak ve insanların rahatlığı ilk dikkatimi çeken şeylerdi. Sahil boyunca dizilmiş plastik iskemleli, meyve shake’leri satan basit kafeler vardı. Tüm seyahat boyunca tavuk şnitzel, sıcak mısır ve baldo pirincini özlettiren kuru pilavlar yediğimi hatırlıyorum.
1994 yılında Tel Aviv’e taşındığımda ise aradan sadece beş sene geçmiş olmasına rağmen artık her taraf Kapulski ve Apropo gibi kafelerle dolu idi ve menü de artık hiç fena değildi! Fettucini, Yunan salatası, sıcak çikolatalı kek gibi dünya mutfaklarından güzel örnekler vardı artık. Bu yıllarda İsraillilerin seyahate olan düşkünlükleri sayesinde gençliğin değişen düşünce tarzı, ilerleme açlığı ve dünyaya açılımı özellikle Tel Aviv’in bir anda çehresini değiştirdi ve bugünkü modern ve gelişmiş halini almaya başladı.
Son on yılda, yüzlerce milyon dolar değerindeki hem sağlık hem teknoloji dalında yüksek teknoloji firmaları, mükemmel inşaatlar, her şehirde açılan alışveriş merkezleri, kafe ve lokanta zincirleri, Fox ve Castro gibi başka ülkelerde de onlarca şubesi olan giyim firmalarıyla İsrail, dünyada kendini politika ve siyaset konuları dışında da göstermeye başladı.
İsrail düz yolları ve sıcak ikliminden dolayı 7’den 70’e gezmeyi seven herkes için mükemmel bir adres. Gideceğiniz her yerde mutlaka çocuk menüsü, mama sandalyesi gibi küçük rahatlıkların bulunması sayesinde çocuklu aileler için de çok uygun. Gençler için de gidilecek eğlence yerleri, partiler ve geziler de cabası. Şehirlerin birbirine yakınlığı ve düzenli otoyolları itibariyle araba kiralayarak gezilecek ideal bir ülke. Araba kiralandığı zaman gps aleti ve çocuklara araba koltuğu veya yükseltici kolaylıkla temin edilebilmekte. Tüm ülkedeki tabela ve levhalarda İngilizce açıklamalar olması da bir diğer büyük kolaylık.
GELİŞMİŞ BİR SAHİL ŞEHRİ TEL AVİV
Eğer kaldığınız otel sahil yolundaysa, gezinize Namal Tel Aviv’den başlayabilirsiniz. Sekiz sene önce restore edilerek şehre tekrar kazandırılan bu liman, Hayarkon Parkı ve sahille birleşmekte. Sahilin devamı Tel Aviv’in ‘old city’ olarak adlandırılan Jaffa Port, yani Yafo Limanı. Namal (liman) boyunca eski depoların restore edilmesiyle açılan çeşitli restoran, kafe, diskotek, kulüp ve dükkânlar bulunuyor. Denizin esintisi ve güneşin sıcaklığıyla keyifle yapabileceğiniz yürüyüşünüzü Hayarkon Nehri boyunca iki tarafını da kaplayan, Hayarkon Parkı’yla birleştirebilirsiniz. Park boyunca çeşitli etkinliklerle karşılaşabilir, küçük bir hayvanat bahçesi, skateboard sahası, çocuklara özel oyun alanları, kiralık deniz motoru veya bisikleti ya da tırmanma duvarı bulabilirsiniz.
Sahilin diğer yönüyse Eski Şehir Yafo’ya gider. Halkın çoğunluğu Arap asıllı İsrailli olan Yafo çok etnik bir bölge, aynı zamanda da manzarası ve eski binalarıyla da çok etkileyici. Yafo Saati, bitpazarı ve Old City görülmesi gereken önemli noktaları. Geceleri ise bit pazarının içinde açılan küçük bar ve kafeler İstanbul Taksim’in ara sokaklarındaki bohem, entel mekanları anımsatıyor. Saatin biraz yukarısındaki Abulafya Fırını’ndan çeşitli Arap tatlarını kaçırmayın. Humus ve falafel dışında yerel yemek tatmak istiyorsaniz Dr Shakshuka, sınırsız salata ve kaliteli et çeşitleri için de Itsik Hagadol, Yafo’nun en iyi isimlerinden. Şık bir aksam yemeği için Herbert&Samuel restoranına yer ayırtmayı ihmal etmeyin.
Şehrin en eski sokaklarından biri olan Rotschild Bulvarı, dünyadaki en ünlü Yahudi zengini olan Baron de Rotschild’den almış ismini. Son on yılda büyük restorasyon gören bu sokak gerçek bir bulvar tabirini hak ediyor. Yol boyunca, şehrin en önemli tiyatro salonu Habima (restorasyonda), Bauhaus mimarisi binalar, şehrin en iyi kafe ve restoranları, çocuklar için oyun alanları, seçkin avukatlık ve sigorta şirketlerinin binaları bulunuyor. Bulvarı yürürken canınız çikolata çekerse Max Brener’e girip kendinize bir çikolatalı pizza ve çocuğunuza kocaman bir çikolatalı şırınga ısmarlamayı unutmayın!
Yolun sonu Allenby’e devam eder. Bu cadde şehrin kurulduğu 20’li yıllardan kalma. Bugün biraz bakımsız bir hal almış olsa da modernleştirme ve yenileme çalışmaları devam ediyor. Allenby’e sapmadan düz yürümeye devam edilirse, Neve Tsedek mahallesine varılır. Sanat galerilerinin ve müstakil küçük evlerin olduğu bu bölge şehrin en eski mahallelerinden biri. Yaklaşık on beş sene önce fiyatlar ucuz diye rağbet görüp binaların restorasyon gördüğü bu mahalle bugün şehrin en pahalı bölgelerinden biri haline geldi. Seçkin sanatçı halkın rağbet ettiği semtte kafeler, ilginç dükkanlar, sanat galerileri ve gösteri salonları bulunuyor. Gezinizde sanatın eksikliğini hissederseniz, Tel Aviv Sanat Müzesi vaktinizi değerlendirmek için ideal bir nokta. Picasso’dan Roden’e çok geniş sanatçı listesine sahip olan önemli bir müzedir. Müzede her üç ayda bir sergiler değişiyor, hem yurt içi hem yurt dışından çok değerli ve önemli sanatçıların eserlerine yer veriliyor. Müzenin alt katında çocuklara özel faaliyetler içeren ayrı bir galeri de bulunmakta. Şu an sergilenmekte olan 2000’li yılların Andy Warhol’u olarak tanınan David LaChapelle Sergisi ekim ayının sonuna kadar açık olacak. Müzenin çocuk bölümünde ise Alexander Calder sergilenmekte.
Günümüz Tel Aviv’ini en iyi şekilde anlamak için Shenkin, King George, Allenby Kavşağı’nın olduğu sokakları yürümek gerek. Shenkin yaklaşık on beş sene kadar önce ülkenin diğer şehirlerinden ‘Tel Aviv rüyası’nı gerçekleştirmek için gelen öğrenci ve sanatçı gençler tarafından kiraların ucuz olmasından dolayı tercih edilmesiyle çok popüler bir sokak oldu. Zamanla basit dükkânlar, orijinal ve çekici bir hal almaya ve dolayısıyla da seçkin isimler bu sokakta yer açmaya başladılar. Bugün şehrin en kalabalık sokaklarından biri.
King George ise yine eski caddelerinden biri ve ucuz dükkanlarıyla ünlü. Yol üzerinde bulunan Meir Park ise köpeklere özel köşesinin yanı sıra yaz boyunca çiçek pazarı, konserler ve panayırlar gibi değişik etkinliklere mekan oluyor. En ilginci ise gece saatlerinde içindeki çocuğu uyandırmak isteyen 20-30’lu yaşlardaki insanların çocukluğumuzda oynadığımız yakalamaç, saklambaç gibi oyunları oynamaya bu parka gelmeleri.
Hacarmel ise cumartesi dışında her gün açık olan ünlü bir pazar. Burada meyveden sebzeye, kırtasiyeden çantaya, giyime ne isterseniz var. Gerçek yerli halkı görmek için ideal bir nokta. Hemen bitişiğinde Nahalat Binyamin Piyetonu, salı ve cuma günleri sanatçıların stand açtığı bir sokak; Ortaköy misali, çok orijinal ve değişik şeyler bulmak için mükemmel bir yer. 4 Kasım’da ölümünün on beşinci senesi dolacak olan Yitshak Rabin’in vurulduğu yerde adına yapılan anıt ise olayın ardından onun ismi verilen Kikar Rabin’de. Buranın hemen karşısında bulunan Brasserie’de küçük bir teneffüs alarak kendinizi bir anlığına Paris’te hissedebilirsiniz.
İsrail’de olup da alışveriş merkezine gitmeden olmaz! Ünlü markaları barındıran dükkanları ile Ramat Aviv Mall ideal. Ramat Aviv’e gelmişken Tel Aviv Üniversitesi’nin içindeki Diaspora Müzesi’ni gezmeyi ihmal etmeyin. Bu müzede bulunan Türkiye Sinagogları Sergisi herkesin ilgisini çekecektir. Bu mahallede bulunan ve yenilenen Planitarium’da ise çocuklarınıza uzayın derinliklerini tattırabilirsiniz.
KUTSAL KUDÜS YANİ YERUŞALAYİM
İsrail’e gelip de kutsal topraklarda olduğunuzu hissetmenin en kolay yolu Yeruşalayim’e gitmek. Kudüs, Tel Aviv’den otobüsle bir saatte ulaşabileceğiniz bir mesafede. Otobüsler Tel Aviv Arlozorov İstasyonu’ndan kalkıyor ve Kudüs’ün Merkez İstasyonu’na gidiyor.
Kudüs’ü gezmeye önce Kotel yani Ağlama Duvarı’ndan başlanmalı. Hemen bitişiğinde ise görkemli El Aksa Camii bulunuyor. Yahudi tarihinde çok önemli bir yer tutan büyüleyici Batı Duvarı Tünelleri ise mutlaka görülmeli. Tüneller duvarın gizli katmanlarını ortaya çıkarıyor ve 2000 yıldan daha geniş bir tarihin yattığı büyüleyici bir arkeolojik deneyimi tattırıyor. Tünelleri gezmek istiyorsanız mutlaka önceden rezervasyon yapmalısınız (Tel: +972-2-6271333 veya http://english.thekotel.org/VisitorInfo.asp?id=1)
Daha sonra eski şehrin içine girerek hem ‘Jewish quarter’ı hem de değişik baharat kokularıyla sizi farklı coğrafyalarda hissettiren ‘Arab quarter’ı rahatlıkla gezebilirsiniz.
Yollarda kaybolmaktan korkmayın mutlaka kendinizi ilginç bir yerde bulacaksınız. Örneğin Hz İsa’nın yürüdüğü yol olan Via Dolorosa, eski şehrin hemen bitişiğinde bulunan David Tower. Bu kule hem tarihsel içeriğiyle hem de bütün Kudüs manzarasını görmek için ideal. Eğer çocuklu iseniz, David’in Şehri ve Kudüs Hayvanat Bahçesi çekici etkinlikler arasında. Şehrin içinde bütün Yahudi ve İsrail tarihini ilginç sergilerle gösteren, ağustos ayında büyük bir restorasyonun ardından tekrar kapılarını açan İsrail Müzesi, hükümet binası Knesset, fotoğraf çekmek için olabilecek en mükemmel nokta olan Zeytin Dağı (Har Hazayt), dini hediyelik eşya dükkânları, büfeler, kafeler, grill barları olan tipik bir Kudüs sokağı olan Ben Yehuda Bulvarı görmenizi tavsiye edeceğim noktalardan bir kaçı.
Şehrin pazarı Shuk Mahane Yehuda da görülmesi, yaşanması gereken bir yer. Buraya gitmek için Mea Shaarim denilen çok sofuların olduğu mahalleden geçiliyor. Pazarın içinde bulunan ve son ayların en trendi yeri olan modern bir şef restoranı Mahane Yehuda’da yemek yemeyi sakın unutmayın. İsrail Müzesi’nin hemen ilerisinde Ima adındaki kaşer lokanta da İsrail mutfağından çok lezzetli örnekler sunuyor. Kudüs’ü gezerken sofu bir şehir olduğunu unutmayın ve mütevazı giyinin.
Her İsrail’e gelen turist Tel Aviv ve Kudüs’ü mutlaka görür. Eğer vaktiniz varsa ya da İsrail’e ilk gelişiniz değilse üçüncü büyük liman şehri olan Hayfa’ya gitmeye değer. Moshava Germanit sokağında güzel bir yemek, Bahai Bahçeleri’nde muhteşem bir gezi güzel bir gün geçirmek için ideal. Hayfa’ya Arlozorov İstasyonu’ndan tren alarak ulaşılabilirsiniz. Hayfa yolu üzerinde Caesarea (Keysarya), Romalıların Sezar döneminde kutsal toprakları Akdeniz üzerinden işgale geldikleri liman olarak bilinen bir antik liman şehri. Şık piyetonu ve Rotschild’in çiçek bahçelerinin olduğu keyifli kasaba Zihron Yaakov, Tiberia, Metsada, Golan tepeleri, Yam Hamelah gibi İsrail’de görülecek yerlerin listesi uzuyor ancak bana ayrılan yer burada bitiyor. Sizlere iyi seyahatler diliyorum, bol eğlenceler!
Tania YEŞİLBAHAR AZARYAD
