VARANTLARLA Hisse Senedi Piyasasında Yatırım Stratejileri

Albert KRESPİN

Bu yazımda varantlarla yatırım stratejilerini anlatmaya gayret edeceğim. Varantlar, yatırımcılar için sadece hisse alıp satmaya göre çok daha çeşitli yatırım alternatifleri sunuyor. Bu alternatifleri mümkün olduğunca güncel örneklerle sizlerle paylaşmaya çalışacağım. Varantlarla ilgili detaylı bilgilere www.varant.db.com internet sitesinden erişilebilir. Deutsche Bank Varant Destek Hattı (0212 319 0350) varantlarla ilgili her türlü sorunuz için aramanızı bekliyor.

Varantlarla ilgili stratejilere geçmeden önce varantlarla bazı temel özellikleri hatırlatmakta fayda var.

Bir bakışta varantların özellikleri

Tüm sermayeyi riske atmadan yatırım imkânı tanırlar.

Hem yükselen hem de düşen piyasaya yatırım yapma imkânı sağlarlar.

 İki yönde de kaldıraç sağlayarak yatırımcılara beklentileri yönünde kaldıraçlı yatırım imkânı verirler.

 Yatırımcıların kaybı ödedikleri prim ile (varantın değeri) sınırlıdır.

 İMKB’de işlem görürler, aynen hisse senedi gibi alınıp satılırlar. Açığa satış imkânı yoktur, bu yüzden teminat gerekmez. Yatırımcı hisse alım satımı yaptığı aracı kurumu üzerinden varant alıp satabilir.

 Yatırımcılar varant ihraççısının kredi riskini taşırlar.

 Ürün yelpazesi çok geniştir.

 Piyasa yapıcılığı sayesinden yatırımcıların likidite riski en alt düzeydedir.

 Yükselen piyasa beklentisine ALIM varantlarıyla, düşen piyasa beklentisine SATIM varantlarıyla yatırım yapılabilir.

 Varantların fiyatına etki eden dayanak varlık fiyatı dışında, vadeye kalan gün, oynaklık, faiz oranı, kullanım fiyatı ve temettü beklentisi gibi parametreler vardır.

VARANT YATIRIMCISINI BEKLEYEN RİSKLER

 Varantların bir vade sonu vardır, beklentiler fiyatlara yansımadan vade sonu gelebilir.

 Kaldıraç iki yönde de çalışır, yatırımcılar kısa sürede önemli kazançlar sağlayabilecekleri gibi, ciddi kayıplara da uğrayabilirler hatta varant yatırımlarının tamamını kaybedebilirler, varantların değeri sıfıra inebilir.

 Yine de vade içinde dayanak varlığın beklenen yönde hareket etmesi durumda kayıpların kısmen hatta tamamen telafisi mümkündür.

VARANTLARDA YATIRIM STRATEJİLERİ: YATIRIMCILAR VARANTLARI NASIL KULLANABİLİR?

1. Piyasa beklentisine dönük yatırım amaçlı kullanmak: Yatırımcılar beklentileri doğrultusunda dayanak varlığın yukarı ya da aşağı yöndeki hareketine varant kullanarak sınırlı riskli yatırım yapabilirler.

Bunu birkaç örnekle açıklamaya çalışalım. Ekim başında endeksin yükseleceğini düşünen yatırımcı ALIM varantları OZDAA’yı veya OZDAC’yi kullanarak risk kontrollü olarak endekse yatırım yapabilirlerdi. OZDAA IMKB-30’a dayalı 77.500 kullanım fiyatlı 31-Aralık-2010 vade sonlu ALIM varantıdır. 30 Eylül kapanışta OZDAA 9,16TL’den işlem görüyordu. Bu yazının yazıldığı tarihte (02 Kasım) OZDAA 12,08TL’den satılabiliyordu. Kısaca yaklaşık bir aylık bir sürede bu varant %33 değer kazandı.

Endeks aynı dönemde 83.688’den 87.740 seviyesine yükseldi. Bu yükseliş %4,8’lik bir kazanç ifade ediyor. Normalde endekse 100.000TL yatırmaya niyetli bir yatırımcı bu sürede yaklaşık 4.800TL kazanabilirdi. Benzer yatırımı OZDAA’da yapmak için 100.000TL’yi riske atmaya gerek yok. Örneğin bu paranın %15’i ile OZDAA yatırım yapan bir yatırımcı 15.000TL’lik yatırımına %33 kazanacaktı. Bu da yaklaşık 4.950TL’lik bir kazanca denk geliyor.

Özetle, yatırımcı tüm sermayesini riske atmadan yükselen piyasaya sermayesinin sadece %15’ini riske atarak yatırım yapabiliyor ve benzer bir getiri elde edebiliyor. Piyasa eğer beklenenin aksine değer kaybetseydi yatırımcı, tıpkı kaparo örneğinde olduğu gibi, sadece 15.000TL’sini riske atmış olacaktı. Örneğin endeks bu bir ayda %30 değer kaybetseydi bile yatırımcının kaybı 15.000TL ile sınırlı olacaktı. Oysa 100.000TL ile doğrudan endeks yatırımı 30.000TL kaybettirebilecekti.

2. Piyasa beklentisine dönük yatırım için kaldıraç kullanmak: Yatırımcılar beklentileri doğrultusunda dayanak varlığın yukarı ya da aşağı yöndeki hareketine kaldıraç kullanarak yatırım yapabilirler.

Yukarıda örnekten devam edersek yatırımcı eğer 100.000TL’sinin tamamını OZDAA’ya yatırsa bu sefer 100.000TL’si üzerine %33, diğer bir deyişle 33.000TL para kazanabilecekti. Varantın kaldıraçlı özelliğinden dolayı 100.000TL’lik yatırımın getirisi agresif şekilde artmış olacaktı.

Burada dikkat edilmesi gereken parasının tamamını varanta yatıran yatırımcı, tüm sermayesini kaybetme riskini de almaktadır. Endeks %5 yükselmek yerine aynı dönemde %5 değer kaybetseydi 100.000 TL’lik yatırım kaldıraç oranında değer kaybedebilirdi. Bu örnekte 100.000TL %35’e yakın değer kaybederek 65.000TL’ye inebilecekti.

Varantlarda kaldıraç canlı bir parametredir, piyasa değiştikçe değişmektedir. Bu yazının yazıldığı tarihte piyasadaki kaldıraç oranları 4 ile 14 arasında değişmekteydi. Varantta ürün çeşitliliği arttıkça yatırımcı istediği vadede istediği kaldıraç ve kullanım fiyatında ürünleri piyasada bulabilecektir.

Burada zaman değeri kaybı riskinden de bahsetmek gerekiyor. OZDAA’nın kullanım fiyatı 77.500 olduğu için vade sonuna yaklaşırken endeks düşmeye devam edip bu seviyenin altına inerse varantın değeri azalarak sıfıra inebilir. Bazı durumlarda endeks değişmese dahi (örneğin vadeye bir ay kala 75000 seviyesinde sabit kalsa) varant zaman değeri kaybı yaşayacak ve değeri vade yaklaştıkça azalarak sıfıra inecektir. Kaldıraçlı yatırımda tüm sermayeyi kaybetme riski bu şekilde ortaya çıkmaktadır. Yatırımcı ancak kaybetmeyi göze alabileceği kadar sermayeyi varantlara yatırmalıdır.

3. Riskten korunma (portföyün sigortalanması): Bir hisse sepetini elinde tutan yatırımcı örneğin endeks üzerine bir SATIM varantı alarak piyasadaki olası düşüşlerden korunabilir. Varant primi bir anlamda sigorta primi gibi değerlendirilmelidir.

Bu korumayı sağlayabilecek örnek endeks SATIM varantı OZDPR’dir. Bu SATIM varantı endeks değer kaybettikçe değer kazanacağından aynı dönemde değer kaybeden bir endeks sepetinin kaybını azaltıcı yönde etki yapacaktır. Aşağıda grafik, bu şekilde sigortalanmış bir portföyün fiyat davranışını, sigortalanmamış portföyle kıyaslamaktadır.

Doğal olarak sigortalı portföy piyasanın düşüşte olduğu zamanlarda kaybı sınırlamakta, piyasanın yükselişte olduğu zamanlarda da kazancın azalmasına yol açmaktadır. SATIM varantına yatırılan para aslında bir kasko primi gibi algılanmalıdır.

4. Nakit yaratma – kârı realize etme – dayanak varlığı satıp aynı dayanak varlık üzerine ALIM varantı almak: Elinde kârlı bir hisse pozisyonu tutan yatırımcı, bu hisseleri satıp elde ettiği sermayenin küçük bir kısmını ALIM varantların yatırarak, yukarı yöndeki performansa ortak olmaya devam ederken cebine karını koyabilir.

Elinde 4TL maliyetli Garanti Bankası hissesi tutan yatırımcı bugün Garanti’yi örneğin 8,74TL’den satıp yerine aynı sayıda 1,10TL’den GADAA koyarak bu stratejiye yatırım yapabilir. GADAA 31-Aralık-2010 tarihinde 8TL’den ALIM hakkı veren varanttır.

Bu stratejiyi uygulayan yatırımcı cebine hisse başına 3,64TL kâr koyarken (8,74 – 4,00 – 1,10). Garanti’deki artış beklentisine GADAA ile yatırım yapmayı sürdürmektedir. Bu yatırım elbette varantın vadesinde sona erecektir.

5. 90 / 10 stratejisi – sermaye garantili ürününüzü yaratın: Bir yatırımcı sermayesinin %10’unu ALIM ya da SATIM varantlarına yatırıp geri kalan %90’ı bono da değerlendirerek sermaye koruması sağlayabilir. Opsiyon kısmının sürekli güncel fiyatının olması (varantların sürekli güncel fiyatı vardır) bu portföyün alım satımını kolaylaştırır. İlk durumdaki örnekte 15.000TL’ye endeksin artan performansına yatırım yapan yatırımcı 85.000TL’sini mevduata veya bonoya yatırarak faiz geliri kazanabilir. Bu stratejide yatırımcı parasının ne kadar büyük kısmını koruma altına almak isterse varant alacak o kadar az parası kalacağı için yukarı yöndeki performansa ortak olma seviyesi o oranda düşecektir.

Örneğin bir yıllık bir 90 / 10 stratejisinde, %100 anapara korumalı bir yatırım peşinde olan yatırımcı, faizlerin %8 olduğunu varsayarsak her 100.000TL için yaklaşık 92.500TL’sini mevduata yatırması gerekir. 92.500TL bir yılda faiz geliriyle 100.000TL olacaktır ve korumayı sağlayacaktır. Bu hesapla yatırımcının bir yıllık bir ALIM (veya SATIM) varantına yatırım yapacak 7.500TL’si kalır. Yatırımcı seçeceği varanta göre yükselen performansa değişik oranlarda katılabilir.

Yatırımcı %100 garantili bir strateji yerine %90 garantili bir strateji hedeflerse her 100.000TL’si için 83.300TL’lik bir mevduat yatırımı yapması gerekir. 83.300TL bir yıl sonra 90.000TL olur ve %90 koruma sağlanmış olur. Bu şekilde yatırımcının varanta yatıracak 16.700TL’si kalır. Bu da eğer beklentisi gerçekleşirse (piyasa yukarı doğru giderse) %100 korumalı stratejiye göre çok daha fazla kazanç sağlayabilir.

Burada temel beş stratejiyi anlatmaya çalıştım. Varantlarla olası stratejiler bu beş maddeyle sınırlı değildir. İlerdeki yazılarımda daha farklı stratejileri de anlatmaya çalışacağım. Tüm yatırımcıları varant piyasasına bekliyoruz.