Google’da görsel arkeoloji

Teknoloji devi Google’ın, insanların faydalanmasını sağlamak üzere, antik bir arkeolojik hazine sayılan Ölü Deniz Parşömenleri’ni kapsayacak görsel bir veri tabanı oluşturacağı açıklandı

Nelly BAROKAS Kültür
3 Kasım 2010 Çarşamba

Dünyanın en önemli ve gizemli arkeolojik hazinelerinden olan Ölü Deniz Parşömenleri’nin Google veri tabanı kapsamına alınacağı belirtildi. Google’dan ve İsrailli yetkililerden yapılan açıklamada, Tevrat dönemi Yahudiliğine ve Hıristiyanlığın başlangıcına ait zaman dilimine ışık tutan 2000 yıllık İbranice, Aramca ve Yunanca lisanlarındaki belgelerden oluşan parşömenlerin anlaşılabilir bir şekilde araştırmacıların ve geniş kitlelerin bilgisine açılabilmesi yönünde ortak çalışmalara başlandığı bilgisi verildi.

Böyle bir çalışma tamamlandığında insanlar bilgisayarlarından Ölü Deniz Parşömenleri’nin her bölümüne ücretsiz olarak ulaşıp İngilizce lisanında okuyabilecekler. Yetkililer, kullanılan ileri teknoloji sayesinde bu değerli parşömenlerin tümünün yakın zamanda okunur hale getirilmesinin tamamlanacağını belirttiler. İsrail Antik Değerler Kurumu yetkilisi Pnina Shor; “Geçmiş ile geleceği bir araya getirerek tüm insanlığı buna ortak etmeye çaba harcıyoruz” dedi.

1940’lı yılların sonlarında Yehuda Çölü mağaralarında ortaya çıkan Ölü Deniz Parşömenleri, geçmiş yüzyılın en önemli arkeolojik bulgusu sayılıyor. İlk parşömenlerin bulunmasının ardından civardaki 11 mağaradan on binlerce parşömen daha gün yüzüne çıkarıldı. Bunlardan 30.000 tanesi Antik Değerler Kurumu tarafından kayıt altına alındı. Uzun yıllar araştırmacıların bu parşömen rulolarının 500 kadarına ulaşmaları, tercüme etmeleri yasaktı. Bu durum söz konusu yayınlanmamış bölümlerin bir kitap halinde yayınlandığı 1990’lı yıllara dek devam etti.

Günümüzde de Kudüs İsrail Müzesi’nde, özel bir bölümde loş ışıkta ve belli bir sıcaklıkta korunan Ölü Deniz Parşömenleri araştırmacıların hizmetine sunulmuyor. Araştırmacılar ancak belli koşullar altında özel izin çıkararak bu hazineyi inceleme olasılığını buluyor. Parşömen rulolarının bilgisayar ortamına taşınması araştırmacılara istedikleri kadar inceleme olanağını tanırken yeni yorumların da ortaya çıkmasına yol açacak. Ölü Deniz Parşömenleri rulolarındaki tekstleri ve parşömenlerin fotoğraflarını içeren kitaplar 39 cilt halinde yayınlandı. Ancak bu kitaplar oldukça pahalı olduğu için herkesin yararlanması güçleşiyor. Üstelik şimdi parşömenlerin ileri teknolojilerle çekilmiş fotoğraflarının, orijinallerinden çok daha belirgin oldukları ileri sürülmekte. Parşömenlerin son görüntüleri NASA’da uzayı görüntülemek için kullanılan kızılötesi bir kamera ile alındı. Bu ileri teknoloji sayesinde yüzyılların aşındırdığı parşömenlerin okunamayan bölümleri okunaklı hale geldi, böylece bazı şifreler de çözülmüş oldu.

İleri teknoloji ile görüntülenen parşömenler böylesi okunur hale geldiği için, dünyanın farklı yerlerinden bilim adamlarının Kudüs’e seyahat edip orijinallerini incelemelerine gerek kalmayacak. Parşömenlerin okunurluluk kazanması büyük önem taşıyor, zira okunur hale gelen her satır, her sözcük, her harf yeni bilgilere ulaşımı sağladığı için bilim adamlarını sevindiriyor.

YENİ YORUMLAR

Google, bu tarihi bulguları ve eserleri online olarak kataloglamayı hedefliyor. Google bazı Avrupa üniversitelerinin kitaplıklarında yer alan değerli kitapları, Irak Milli Üniversitesi’nden bazı arkeolojik bulguların fotoğraflarını yüklüyor. Ancak Ölü Deniz Parşömenleri’ni yükleme projesi oldukça farklı. Zira içerikleri tartışmalı yorumlara yol açtığı için evrensel bir önem taşıyan bu parşömenler bazı olayların yeniden yorumlanmasına yol açabilir. Son 18 yıldır ruloların bazı bölümleri dünyanın farklı ülkelerinde açılan sergilerde insanların hizmetine sunuldu. Son olarak ABD’de açılan sergiyi 250.000 kişi ziyaret etti. Parşömenler bilgisayar ortamına taşınırsa insanlar bir tıklama ile istedikleri rulonun belirli bir parşömenindeki tarihi bilgilere ulaşabilecekler.

Oysa Ölü Deniz Parşömenleri’nin gizemi hala devam ediyor. Bu eski yazıları kimlerin kaleme aldığı ve mağaralarda neden gizledikleri belirsizliğini koruyor. Rulolar Tevrat’tan bölümleri içerdiği gibi, o dönemin toplumsal yaşamıyla ilgili incelemelere de yer vermekte. Araştırmacılar yıllarca bu parşömenlerin kaynakları konusunda görüş ayrılığına düştüler. Bazıları Yahudilerin başkaldırısı sırasında erken dönem Hıristiyanlığa ait tek tanrılı Esseniler adlı bir mezhepten insanlara ait olduğunu düşünürken, bazıları da birinci yüzyılda Romalıların kenti işgal etmek üzere oldukları endişesiyle Kudüs’te Yahudiler tarafından yazıldıklarını ve korunmak üzere Kumran’daki mağaralara gizlendiğine inanmaktalar.