16 Nisan Cumartesi:
Şabat Hagadol-Pesah’tan önceki Şabat. Yahudilerin kurtuluşunun başladığı tarih. İbrani takviminde 10 Nisan tarihinde, yani Mısır’dan çıkışın başladığı 15 Nisan tarihinden önceki Şabat günü, Mısır’daki Yahudiler, Tanrı’nın isteğiyle evlerine birer kuzu aldılar. Mısırlılar’ın tanrı olarak görüp taptıkları bu kuzuları, Mısırlılar’ın başına gelecek son felaket, “ilk doğan erkek çocukların öldürülmesi”nden önceki gün kurban ettiler. Kurban kanlarıyla evlerinin kapılarını işaretlediler. Tanrı, bu şekilde işaretlenen Yahudi evlerini ‘atladı’ ve Yahudi behorlar bu felaketten zarar görmediler.
Bayramın adı da ‘atlamak’ anlamındaki ‘pesah’tan gelir. Yahudi halkı, yabancı olarak yaşadıkları Mısır’da kutsal kabul edilen bir hayvanı kurban ederek, Tanrı’ya olan derin inançlarını gösterdiler.
17 Nisan Pazar Akşamı:
Bedikat Hamets-Hamets kontrolü. Evdeki hametsin aranıp bulunması. Aramaya başlamadan önce beraha söylenir. (B.A.A.E.M.A. A.K.B.V. Al Biur Hamets-Bizleri emirleriyle kutsayan ve bizlere hametsi yakma konusunda emir veren Evrenin Kralı, Sen, Tanrı’mız Mübareksin). Arama bittikten sonra da evde kalmış olan ve gözden kaçan hamets için onların iptali duası üç kez söylenir. (Kal Hamira Vahamia Deika Birşuti,Dela Hazite Udla Biarte Udla Yadana Le, Livtil, Veleeve Keafra Deara- “Sınırlarım içinde olup, görmediğim, yakmadığım ve varlığını bilmediğim her hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibi (değersiz) sayılsın”). Bu bölüm,Türkçe olarak da söylenebilir.
18 Nisan Pazartesi
*Taanit Behorot- Siyum Masehet-Ailenin ilk doğan çocuğu erkekse (Behor), bugün oruç tutar, oruç akşam Pesah kiduşu ile kesilir Berit Mila (sünnet) sonrası verilen yemekgibi, herhangi bir mitzva (dinin gerekleri) için yapılan yemekle bu oruç bozulabilir. Aynı şekilde o günkü Tefila (sabah duası) sonrası, Siyum Masehet’i(Talmud’un bir bölümünün okunmasının tamamlanması) takiben, Seudat Mitzvah (Mitzva Ziyafeti) öğünüyle, okumanın tamamlanmasıkutlanır. Buna şahit olan behorlar, bu öğünü yedikleri zaman bütün gün oruç tutma zorunlulukları kalkar. Halk arasında YANLIŞ bilinen bir inanış, anne veya babanın bu törene katılıp o Seuda’dan bir parça eve getirip behor’a yedirmesidir. Bu şekilde behor’un orucu kesilmez. Behorların Siyum’a şahsen katılmaları gerekir.
*09.34.Biur Hamets-En son hamets yakma saati ve en son hamets yeme saati. En geç bu saate kadar evvelki gece bulunmuş olan son hamets parçaları yakılır. Evde gözden kaçmış olan hamets için iptal duası okunur: (Kal Hamira Vahamia Deika Birşuti Biarte, Dehazite Udla Hazite, Deviarte Udla Biarte, Livtil, Veleeve Efker Keafra Deara- Sınırlarım içinde olup, gördüğüm ve görmediğim, yaktığım ve yakmadığım ve varlığını her Hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibi sahipsiz sayılsın).
Sabah 09.34’ten itibaren, artık ne ekmek, ne de matza yenebilir. İstenirse, matzadan ve matza unundan yapılmış mamuller, biumelos, börek, köfte, pesah keki ve benzeri yemekler yenebilir.
*Bayram mumları yakılır. Güneş batmadan önce normal ateşten, güneş battıktan sonra Yom Tov olduğu için yanan bir ateşten faydalanarak yakılır. (…ner şel Yom Tov)
*Akşam birçok mitzva içeren 14 bölümlü geleneksel Pesah Sederi yapılır.
*Afikoman en geç gece yarısına kadar yenilmiş olmalıdır.
19 Nisan Salı-Yom Tov
Yom Tov- Pesah Bayramı’nın ilk iki ve son iki günü, İsrail dışında Yom Tov (İyi Günler-Bayram Günleri) olarak kutlanır. 19-20 Nisan ile 25–26 Nisan günleri Yom Tov’dur. İsrail içinde ise sadece ilk gün ve son gün YomTov’dur. Bugünlerde Şabat’ta olduğu gibi; çalışılmaz, elektrikli aletler kullanılmaz, yazı yazılmaz. Şabat’tan farklı olarak, bir şeyler taşınabilir ve yanan bir ateşin alevinden faydalanılabilir. Yemekler daha özenle, bir ziyafet havasında hazırlanır, bayram giysileri giyilir ve yemeklerde Kiduş okunur.
*Morid Hatal-Sabah duasında Musaf Amida’sından başlayarak, artık “Maşiv aruahumorid ageşem-Rüzgâr estirir ve yağmur yağdırırsın” kısmının yerine “Morid atal-Çiyin düşmesini sağlarsın” bölümü söylenir
*Akşam, birçok mitzva içeren 14 bölümlü Pesah Sederi yapılır.
*Afikoman’ın gece yarısına kadar yenmesi şartı yoktur, sabaha kadar yenebilir.
Akşam-Sefirat Ha-Omer-Omer Sayımına Başlanması- Bayramın 2. gecesinden itibaren 49 gece boyunca Omer sayılır. 49 gecenin sonu, ellinci gün, Şavuot Bayramı’dır.
20 Nisan Çarşamba-Yom Tov
Avdala-Gün batımında, Yom Tov günlerini Hol Amoed’den (bayramın ara günleri) ayırmak için sadece şarapla Avdala yapılır (Şabat olmadığı için mum ve güzel kokulu baharatlar kullanılmaz.)
21 Nisan Perşembe–24 Nisan Pazar-Hol Amoed-Medyanos-Bayramın ara günleri
22 Nisan Cuma-Gün batmadan Şabat mumları yakılır. Yemekte Kiduş’tan sonra Hamotsi duası iki matza ile söylenir.
24 Nisan Pazar- Pazartesi ve Salı günleri Yom Tov olduğu için, Pazar gün batmadan Yom Tov mumları yakılır.
Bu akşam, Yahudiler Mısır’dan çıkarken Kızıldeniz’in yarıldığı zaman olarak kabul edilir. O yüzden bazı cemaatlerde bu gece uyanık kalıp gece boyunca Tora çalışma adeti vardır.
25 Nisan Pazartesi–26 Nisan Salı-Yom Tov
26 Nisan Salı Akşamı-Yıldızlar çıktıktan sonra Kaşer LePesah şarap ile Avdala yapılır. (Şabat olmadığı için mum ve güzel kokulu baharatlar kullanılmaz.)
Avdala töreni, bu yılki Pesah Bayramı’nın sona erdiğini simgeler.
27 Nisan Çarşamba –Bayramın ertesi günü Isru Hag-Bayramın uzantısı olarak bilinir ve bugünde oruç tutulmaz. Isru Hag, Yeruşalayim’i ziyarete gidilen Üç Hac Bayramı-Pesah-Şavuot-Sukot’un bittiği günün ertesi günüdür. Talmud bilgelerine göre, bayrama, yemek yiyip içerek gün ekleyen kişiler, sanki bir sunak inşa edip, üzerinde bir kurban sunmuş gibi kabul edilirler.
Ben Ish Chai, bunun ardındaki mantığı soranlara, Rabi İsaac Luria’nın bir öğretisini anlatır. Buna göre, bayramdan sonraki günü, bayrama bağlamamızın sebebi, bayramdan kalan ışıktan faydalanmak, bayramın kutsallığını bir nebze olsun uzatabilmek arzusudur.
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Passover, The Jewisk Book of Why,El Gid Para El Pratikante,Yahudilikte Kavram ve Değerler, Pesah Agadası kitaplarından ve www.chabad.com sitesinden derlenerek hazırlanmıştır.Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
