Auschwitz’de 65 yıl gecikmiş Bar-Mitzva

Oscar Ödüllü ünlü Hollywood yapımcısı Branko Lustig, 13 yaşındayken yapamadığı Bar-mitzva törenini o dönem esir tutulduğu Auschwitz’in 24 numaralı barakasında 78 yaşında gerçekleştirdi.

Lustig, Hırvatistan’dan ölüm kampına götürüldüğünde on yaşındaydı ve 24 numaralı barakaya hapsedilmişti. Bundan dolayı da 13 yaşında Bar-mitzva duasını yapamamıştı. 78 yaşında Bar-mitzva özlemini yerine getirmek isteyen Lustig’e, Yaşam Yürüyüşü’ne (March of the Living) katılan ve çoğunluğu gençlerden oluşan yaklaşık 10 bin kişi eşlik etti.

Lustig’in Holokost kurtulanı bir çocuktan, başarılı bir Hollywood yapımcısına dönüşen yaşam hikayesi kulağa öylesine inanılmaz geliyor ki, kendisi ve çok yakın arkadaşı olan Steven Spielberg bile bu hikayeyi kamera karşısına koyma konusunda tereddüt edebilir.

NAZİ DÖNEMİ

Naziler ve onun kukla ülkelerinden biri konumundaki Hırvatistan rejimi Yahudileri toplamaya başladığında, Branko Lustig’in babası Partizan birimine katılmış, ancak Lustig ve annesi tutuklanıp Auschwitz’e yollanmıştı. Kampa vardıklarında Lustig annesinden ayrıldı. Lustig on yaşında olmasına rağmen uzun boyu sayesinde kendisini on altı yaşında olarak gösterebilmiş ve çalışmaya fiziksel olarak uygun olduğunu ispat ederek ölümden kurtulmuştu. Yakınlardaki bir kömür madenine gönderilmiş ve yine şansı sayesinde diğer hükümlülere kepçeyle su verme işi verilmişti. Savaşın son aylarında küçük çocuk, Bergen-Belsen’e yollanmış ve mucize eseri orada annesi ile tekrar buluşabilmişti ancak babası savaşta sağ kalamadı. Kamptaki ranzasında bitlerle kaplanmış bir şekilde tifüsle savaşırken, açlıktan ölmek üzere olduğu bir anda uzaktan ona yabancı gelen müzik notaları duyan Lustig o anı “Herhalde öldüm ve cennetteyim” diye hatırlıyor. Aslında onun duyduğu müzik notaları, İngiliz kurtarıcılarını anons eden İskoç gaydalarından geliyordu. Biraz iyileştikten sonra Lustig Hırvatistan’a geri döndü ve yerel bir film yapım şirketinde çalışmaya başladı. Orada, ABC Televizyonu’nun ‘Savaşın Rüzgârları’ adlı programında birkaç çekim çalışması yaptı ve ortak yapımcı olarak görev aldı. Ardından 1988 yılında ABD’ye göç eden yapımcı orada ‘Savaş ve Anma’ adlı dizide çalıştı.  

SPIELBERG’LE TANIŞMASI

ABD’ye varışından kısa bir süre sonra Lustig, ünlü yönetmen Steven Spielberg’le tanıştı. Üç yıl sonra, o dönemlerde ‘Schindler’in Listesi’ filmi üzerinde çalışan ünlü yönetmen, Lustig’i bir toplantıya davet etti. Önce biraz sohbet ettikten sonra, Spielberg Lustig’e “Benim yapımcımsın” dedi. Bu an, uzun yıllar sürecek profesyonel bir ilişkinin ve aynı zamanda dostluğun başlangıcı sayılabilir.

Schindler’in Listesi filmi 1993 yılında, En İyi Film Oscarı da dahil olmak üzere altı ödül kazandı. Tören sırasında, Spielberg ve ortak yapımcı Gerald Molen ile birlikte Lustig de sahneye çıktı. Oradaki konuşmasının ilk cümlesi unutulmazdı: “Benim numaram A3317’ydi. Ben bir Holokost kurtulanıyım.”

Sofi’nin Seçimi, Kara Şahin Düştü, Amerikan Gangsteri filmlerindeki katkıları dışında Lustig, Hırvatistan’ın başkenti Zagreb’de her yıl Holokost filmleri ve İsrail temalı filmler festivali düzenliyor.

2010 yılında, Six Point Film yapım şirketinde Lustig’in ortağı ve aynı zamanda Yahudi Yaşamı Televizyonu’nu (Jewish Life, JLTV) da içeren Blazer Medya Grubu Başkanı Phil Blazer Lustig’le görüştü. Geçtiğimiz yıl JLTV, Holokost’u anmak için her yıl Polonya ve İsrail’de düzenlenen, yaklaşık 40 ülkeden ağırlıklı olarak ortaokul çocuklarından oluşan yaklaşık 10 bin kişinin katılımıyla gerçekleşen Yaşam Yürüyüşü’nün önemli bölümlerini canlı olarak yayınladı. Aynı kanal, 2011’de gerçekleşecek Yaşam Yürüyüşü’ne Lustig’in de katılmasını ve aynı zamanda 65 yıl önce gerçekleşemeyen Bar-mitzva’sını yapmasını önerdi.  

Bu yıl Yaşam Yürüyüşü katılımcıları 1 Mayıs’ta, Holokost Anma günü olan Yom Aşoa’da, Nazilerin öldürdüğü altı milyon Yahudi’yi anmak ve aynı zamanda önyargıyla savaşmak için Auschwitz’i ziyaret ettiler. 2 Mayıs’ta ise Lustig, 24 numaralı barakada Universal Studios’un 4 Nisan’daki resepsiyonda kendisine takdim ettiği talledi giyerek Bar-mitzva’sını gerçekleştirdi. Her Bar-mitzva çocuğu gibi, Lustig de konuşmasına yoğun bir şekilde hazırlandı. Konuşmasını Holokost’ta yaşamını yitirenlere adadı. Lustig ayrıca, 10 katılımcının bu tarihi yürüyüşe katılması için bağış yapacağını açıkladı. 

Yaşam Yürüyüşü’ne katılan büyük kalabalık, Bar-mitzva töreninden sonra Holokost’tan sağ kalanlar ile İsrailli, Polonyalı ve diğer ülkelerin devlet adamlarının eşliğinde Auschwitz’den, gaz odalarının ve krematoryumların bulunduğu kampın imha merkezi olan Birkenau’ya 3 kilometre yürüdüler. Burada Lustig ve Holokost kurtulanları kendi deneyimlerini anlattılar, anma mumlarından yaktılar ve dua ettiler.

Çeviri: Galya KOHEN AFYA