Kim istemez şöyle ekmeği çıtır çıtır, malzemesi bol, taptaze, iştah kabartan bir sandviçi ısırmayı... Fransızların %70’i öğle yemeklerinde sandviç yiyor ve Fransa’da yılda-sıkı durun-İKİ MİLYAR sandviç satılıyor! Sandvicin süksesinin altında hızlı, kolay, her yere taşınabilir, komple bir yemek olması yatıyor ve klasiklerin yanı sıra son yıllarda kalori hesaplı, sağlıklı, yenilikçi, türlü türlü sandviçler vitrinleri süslüyor. Gelin biz de bu ay dünya mutfaklarından farklı sandviçler arasında birazcık gezinelim:
İyi bir sandviç için ilk şart ekmeğin kalitesi, ardından içindeki malzeme... Önce Kuzey Amerika’dan roast beef, kırmızı soğan, domates, turşu, yeşil biber, roka, zeytin, bol hardallı bir deli sandvici, ardından Latin Amerika’nın plantain (ham muz) arası sandvici… Mayonez, kişniş, avokadoyu püre haline getirin, tuzlayın, biberleyin, haşlanmış tavukla karıştırın, kızartılmış plantain diliminin üzerine koyun, salata ve domates ekleyin, diğer dilimle kapatın.
Son yıllarda oldukça ilgi gören Meksika tortilla’sına sarılan wrap sandviçlerden örneğin kuzu eti ve enginarlıya ne dersiniz? Kuzu etini incecik dilimleyin. Marul yapraklarını bal ve balsamik sirkeyle hazırladığınız sosla karıştırın, wrap’ın içine salatayı, eti, haşlanmış enginarları, ince dilimlenmiş havuç ve bol taze nane yapraklarını sarıp verev kesin.
Avustralya’ya uzanalım. Cape Town’un ünlü Gatsby’si için ekmeğin içine arzuya göre et/balık/tavuk dilimleri, kızarmış patates, ketçap, iceberg salata koyun, chili biberle hazırlanan piri piri acı sosuyla tatlandırın.
Peki Hint mutfağı deyince kimin aklına sandviç gelir? Oysa Hintliler patates mücverli sandviçleri vada pav’a çok düşkün. Sandviç ekmeklerinin üstüne demirhindi ezmesi ve kişniş sosu sürülür, kimyon, rezene, zerdeçal, sarmısak ve soğanla tatlandırılmış patates mücverleri yerleştirilip afiyetle yenir.
Çoğumuz Ortadoğu ülkelerinin meşhur falafelini bilir de en az onun kadar lezzetli Irak kökenli sabich’i pek tanımaz. Sabich’in anlamının kimi kaynaklara göre Arapça’da sabah kelimesinden, kimi ilk yapan kişinin soyadından, kimiyse İbranice ‘salat, beizah, hazilim’, sandvicin ana malzemesi olan salata, yumurta ve patlıcan sözcüklerinin kısaltılmasından oluştuğu iddia edilmektedir. Antisemitizm nedeniyle 1950’lerde Irak’tan kaçmak zorunda kalan Yahudiler, dinen yemek pişirmenin yasak olduğu Şabat (cumartesi) sabahları geleneksel olarak yedikleri patlıcan, patates ve haşlanmış yumurtayı bir ‘fast-food’ ürünü olarak pazarlayabileceklerini düşünüp tüm malzemeyi bir pide içinde sunmaya karar verirler. Iraklıların çoğunlukla yerleşmiş oldukları Ramat-Gan ve Giv’atayim kasabaları sabich’in doğduğu semt olarak kabul edilir. 1970’lerde açılan iki sandviç dükkanı ile sabich geniş topluma tanıtılır ve bu pratik, doyurucu ve ucuz sandviç çalışan kesimin gözdesi olur. Kızarmış patlıcan dilimleri, haşlanmış yumurta, turşu ve soslarla hazırlanan bu sandviç damakta bıraktığı tatlı, acı, ekşi, kadifemsi ve kıtır tad bileşimi ile gerçekten denemeye değer.
Peki tatlı sandviçlere ne dersiniz? Cevizli ekmeğin üzerine labne, ricotta veya mascarpone peynirini sürün, badem, ceviz veya fındıkla süsleyin. Ya nutellalı sandviçler? İtalyanların meşhur ciabatta ekmeğini çok hafifçe kızartın, nutellayı sürün, çocuklarınız yok demeyeceklerdir! Singapurun ünlü dondurmalı loti’sini duymuş muydunuz? Sokaklarda çek-çek arabalarıyla satılan, yumuşak ve rengarenk ekmek dilimleri arasında süt tadı yoğun dondurma sıcak günlerin serinletici mükemmel lezzeti.
Kısaca bu sandviçler zevkle yenir!
SABICH
MALZEME: 1 pita, 2 dilim kızarmış patlıcan, birkaç kaşık humus, salata (domates, salatalık, soğan, biber, zeytinyağı, limon suyu, maydanoz, isterseniz biraz lahana turşusu), 1 adet haşlanmış yumurta, tahin ve amba*
YAPILIŞI: Pita ekmeğini cep yerinden açın. Humusu sürün, bir dilim kızarmış patlıcan koyun, salatayı ekleyin, bir dilim daha patlıcan ve yumurtayı yerleştirin, tahin ve amba sosuyla süsleyin.
*Dolgun, amber renkli Hint kökenli mango sosu amba’yı ya toz halinde satın alıp suyla karıştırmak gerekir ya da biraz macera deyip kendiniz yapmak isterseniz buyrun tarifi:
10 adet ham mango, 5 çorba kaşığı tuz, 250 gr. hardal tohumu, 120 gr. kimyon tohumu, 10 adet kurutulmuş minik acı biber, 2 çorba kaşığı öğütülmüş çemenotu tohumu, 60 gr. acı pul biber, 2 çorba kaşığı zerdeçal, 2 baş sarmısak, mısır yağı.
Mangolar kabuklarıyla incecik doğranır, tuzlanır, kapalı bir cam kavanozda güneşte 4-5 gün bekletilir. Süzülür, dilimler güneşte 3-4 saat kurutulur. 2 çorba kaşığı yağda sarımsak hariç tüm baharatlar çevrilir. Süzülen mango suyu kaynatılır, baharat karışımına eklenir, mango dilimleri, incecik doğranmış sarmısak da konup düşük ateşte 5 dakika daha pişirilir, çok kurumamasına dikkat edilir. Steril cam kavanozlara konup üzerini örtecek şekilde mısır yağı eklenir. Uzun süre buzdolabında muhafaza edilebilir; falafel, et, balık, tavuk yanına da çok yakışır.
