Çin’in doğu kenti Şangay’da, Nazilerden kaçıp Uzakdoğu’nun tek Yahudi Gettosu’nda barınma olanağı bulan binlerce Yahudi’nin geçmişinden izler bulmak mümkün…
Şangay’ın turistler tarafından ziyaret edilen Huangpu Nehri civarında, Hongkou adında sessiz bir semt var. Bu semtin Zhoushan Road adlı caddesinde yürürken 59 numaralı binada anlamlı bazı simgelere rastlanmakta. İkinci Dünya Savaşı yıllarında aralarında Jimmy Carter Hükümeti’nde Maliye Bakanı görevinde bulunmuş Michael Blumenthal da olmak üzere birçok Yahudi göçmen bu binada barındı.
O dönemde Şangay’da barınmış Yahudilerin tarihini öğrenmek isteyenler için turistik turlar düzenleniyor. Bu turlara zaman zaman rehberlik eden Dvir Bar-Gal, binlerce Yahudi’nin Şangay’a sığınarak hayatta kalabildiğini belirtiyor. Düzenlenen turistik turda önce 19. yüzyılda Bağdatlı Yahudilerin kurmuş oldukları ticaret merkezi, Victor Sassoon’un 1920’lerde inşa ettirdiği Peace Hotel, ardından Silas Hardoon adlı bir Yahudi’nin Çin’in Fifth Avenue’süne dönüştürdüğü Nanjing Road geziliyor. Kadoori ve Sassoon aileleri antisemitizmin bulunmadığı bu ülkede ticaret hayatını canlandırdılar.
Bağdatlıların ardından, Yahudilerin Şangay’a ikinci göç dalgasını Çarlık Rusya’sından kaçanlar oluşturdu. Üçüncü göç dalgası ile gelenler 1930’lu yıllarda Nazilerden kaçanlardı. Çoğunluğu Avusturyalıydı. Şangay, Nazilerin müttefiki olan Japonların hâkimiyeti altında olsa da Yahudi göçmenlere kapılarını sürekli açan bir kentti. Japon yetkililer Yahudileri Hongkou’da toplu halde yaşamaya zorlayınca getto yaşamı başladı ve bir odada yaklaşık 30 Yahudi yaşamak zorunda kaldı. Getto’nun bir zamanlar yer aldığı alanda Şangay Yahudi Göçmenleri Müzesi ile Ohel Moshe Sinagogu bulunuyor. Müzede pasaportlar, fotoğraflar ve göçmenlerle ilgili bilgilerin yer aldığı gazeteler sergilenmekte.
