Doğum, yaşam ve ölüm… Ağlayarak geldiğimiz yaşama, başkalarının gözyaşları içinde veda ederiz. Bu kaçınılmaz sonda, cenazeyi dini ritüeller çerçevesinde ebediyete hazırlayan bir ekip var. Hevra Kadişa yani ‘Kutsal Görev’… Zor olduğu kadar kutsal olan bu görevde kimler çalışıyor ve ne gibi zorluklarla karşılaşıyorlar?
Neve Şalom Vakfına bağlı olarak çalışan Hevra Kadişa ve Dini İşler Başkanı Efraim Özşardaş ve Hazan Natan Siliki ile kurumun görevleri, yaşadıkları zorlukları konuştuk.
Efraim Özşardaş, görevinizi tanımlayabilir misiniz?
Geçtiğimiz yaz ayının başında geçmiş dönem Neve şalom Vakfı Başkanı Jozef Nasi, birlikte çalışmamızı teklif etti. Dini işlerde Eli Arditi’ye yardımcı olmaya başladım. Daryo Katalan’ın başkanlığı devralmasından sonra bir süre staj yaptım ve bu göreve layık görüldüm. Dini işlerde Sami Yanni,
Ceki Bilmen ile Hevra Kadişa’nın başında ise Natan Siliki ve ekibi, büroda ise Doli Behar ile birlikte çalışıyoruz.
Hevra Kadişa ve Neve Şalom’a bağlı olan Şişli, Burgaz, Heybeliada ve Barınyurt sinagogları ve hazanların yönetimini sürdürüyorum.
Sinagoglar için “Hazan Peraşa” dediğimiz peraşa okumasını bilen hazan bulmakta zorlanıyoruz. Neve Şalom Sinagogu’nda çalışan birçok hazan olmasına karşın maalesef ki hepsi her peraşayı bilmiyor. “Hazan Peraşa” yetiştirilmesi için cemaatimizin bazı girişimleri var. Her Şabat öncesinde Bursa’ya ve Antakya’ya hazan göndeririz. Bünyemizdeki sinagogların haricindeki sinagog cemaatlerine gerekli olduğunda hazan bulmalarına yardımcı olmaya çalışıyoruz.
Hevra Kadişa’nın görevleri nedir?
Hevra Kadişa bilindiği gibi cenazenin ilk anından gömü yapılınca ya kadar işlemi takip eder. Birkaç çalışma kolu olan Hevra Kadişa’nın en önemli grubu rehitsa yani hayata veda edenleri son yolculuğuna hazırlama işini yapanlardır. Bu ekipte dört hanım dört erkek ve bir de gönüllü çalışan erkek var.
Kişi gece saatlerinde vefat etmişse onun yanında yine bu ekipten biri bekleyerek teillim okur. Bilindiği gibi Şabat bekleme yapılamaz…
Ekipte görevli hanımlar, aynı zamanda yeni evlenecek olan gelinlerin Mikve’de şahitlik görevini yaparlar ve uyulması gereken kuraları izah ederler.
Hevra Kadişa’nın zorlukları nedir?
Natan Siliki: Hevra Kadişa’nın tüm yaptığı işlerde zorluk çekiyoruz. Yaptığımız iş dışarıdan bakıldığında çok da kolay görünmeyen, gerçek anlamda da kolay olamayan bir görev… Mahiyeti açısından da kişilere ürkütücü gelse de, bizlere öyle gelmiyor. Kişi evde vefat etmişse ve gece geç saatlerde olmuşsa yakını Neve Şalom Vakfı’na müracaat etmesi gerekiyor. Bizler de şayet erkek ise erkek, kadın ise kadın gönderiyoruz. Sabah taşıma aracı oraya ulaşana, cenazeyi teslim alana kadar başında bekleyerek Teillim okur. Eskisi kadar evlerde bekleme de olmuyor, haber geldiğinde en kısa sürede cenazeyi aldırıyoruz.
Bursa’da bu işi yapan gönüllü bir ekip var. İzmir ise aynı İstanbul gibi profesyonel ekibe sahip. Ankara ve Antakya’ya buradan ekip gönderiyoruz.
Rehitsa sadece tek bir mezarlıkta mı var?
E.Ö: Neve Şalom Vakfı’na bağlı merkezimiz Ulus Sefarad Mezarlığı’dır. Rehitsa da buradadır. Geçmişte şimdi 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi olan Zülfaris Sinagogu’nda ve Kadıköy Hemdat İsrael Sinagogu’nun altında vardı. Ancak günümüzde bütün İstanbul’a hizmet veren tek bir rehitsa var.
N.S: Rehitsa’da çalışan kişiler Tanrı’ya karşı bir görev yapmış oluyorlar. Şöyle ki; insanlar hayattayken bir iyilik yaparlar ve bunun bir şekilde karşılığını alabilir. Rehitsa işi, en büyük mitsvalardan biridir. İnsanların bunu bilmesini istiyoruz ve bu görevde çalışabilecek kişilere de ihtiyacımız var.
Cemaatimizin en önemli sorunlarından biri de gönüllü çalışacak kişilerin olmaması. Yapmış olduğunuz bu kutsal görev için gönüllü veya profesyonel kişi bulabiliyor musunuz? Kıstaslar var mıdır?
N.S: Çok fazla dini bilgi aramamakla birlikte, bu göreve talip olan kişilerin en azından Teillim okumasını biliyor olması gerek. Ekiplerin içinde bir iki kişinin dini bilgisi üst düzeydedir, bu da yeterli. Önemli olan, bu göreve talip kişinin kendinde bu cesareti bulabilmesi. Yapabileceğini düşünenler en azından gelip deneyebilir… Profesyonel olarak gelip yapamayacağını anlayanlar da oldu.
Vefat olduğunda neler yapılması gerekir?
E Ö: İlk müracaatın Neve Şalom Vakfı’nda Doli Hanıma yapılması gerekir. Böylelikle ekibe haber verilir ve cenaze indirilerek, morga nakledilir. Akabinde aileyle birlikte, cenaze törenin tarihi, hangi mezarlıkta yapılacağı tespit edilir ve daha sonra gerekli işlemler yapılır. Tüm bu işlemlerin tamamını Neve Şalom Vakfı gerçekleştirir. Gömüden sonra da aileye haftalık, aylık ve senelik olmak üzere bir limud (mevlüt) çizelgesi verilir.
Hem rehitsa işlerinde hem de Neve Şalom’da sizin de ifade ettiğiniz gibi gönüllülere ihtiyaç duyuyoruz. Herhangi bir kurumda gönüllü olarak çalışmanın kişiye enerji verdiğine inanıyorum…
REHİTSADA GÖREV ALAN HANIMLAR…
ETİ SİLİKİ: Kişiyi son yolculuğuna hazırlamanın çok önemli ve zor bir görev olduğuna inanıyorum. Kişiler genelde yaptığımız işin zorluklarını göz ardı ederek, görevimize hak ettiği saygıyı göstermiyorlar. Sonuçta birilerinin bu kutsal görevi yerine getirmesi lazım. Üstlendiğimiz görev, diğer tüm meslekler kadar saygınlığı hak ediyor. Uzun yıllar başka işlerde çalıştıktan sonra, önce gönüllü sonra da profesyonel olarak çalışmayı sürdürdüm.
DİANA TARAGANO: Profesyonel de olsa bu görev, bu işe gönül verecek kişilerce yapılabilir… Yaptığımız iş gerçekten güç… Bazen zor cenazeler oluyor, örneğin genç vefatlar bizleri çok üzüyor. Psikolojik olarak çok etkileniyoruz.
Ayrıca çalışan ekibin yaşını da gençleştirmek gerekiyor.
Bu göreve talip olanları kimler eğitiyor?
E.S: Yine ekibimizde görev alan kıdemliler yeni gelenlere eğitim verebiliyor. Bizler biraz eğitim aldıktan sonra, Rav Yeuda Adoni ile birkaç toplantı yaptık Ahala’ya göre nasıl yapılması gerektiğini öğrendik.
D.T: Hevra Kadişa ve rehitsa görevleri, maalesef ki cemaatimizin en kulak arkası ettiği, en yüzleşilmesi sevilmeyen bölüm…
