İsveç’te yeni yayınlanan bir kitap, IKEA’nın kurucusu Ingvar Kamprad’ın Nazi Partisi ile ilişkisinin söylediği gibi ‘gençlik hatasından’ çok daha derin olduğunu delillerle gösteriyor
İsveçli yazar Elisabeth Asbrink, IKEA’nın kurucusu Ingvar Kamprad hakkında yazdığı yeni kitap ile Kamprad’ın Nazi geçmişini gözler önüne seriyor. Asbrink’e göre, İsveç Nazi Partisi’ne 1943 yılında, 17 yaşındayken katılan Ingvar Kamprad için aynı yıl İsveç istihbaratı tarafından dosya açıldı. “And in Wienerwald the trees remain” (Ve Viyana Ormanı’nda ağaçlar kalır) adlı kitapta yazar, söylediğinin aksine Kamprad’ın 1950’lerde de Nazi sempatizanları ile ilişkisini sürdürdüğünü kanıtlıyor. Asbrink, IKEA’nın kurucusunun tüm mektuplarının okunduğunu, kopyalarının alındıktan sonra tekrar postaya teslim edildiğini belirtiyor. Bu mektuplarda Kamprad’ın Nazi Partisi’ne yeni üye bulmak için yaptığı yoğun çalışmaların görülebildiği ve İsveç istihbaratı tarafından dosyasına ‘Nazi’ olduğu notu düşüldüğünü belirtiliyor. Dosyaya düşülen diğer bir notta ise Kamprad’ın yeni üye bulma dışında yönetimde de bir görevi olduğu söyleniyor.
Kamprad’ın sözcüsü Per Heggenes, Associated Press’e yaptığı açıklamada, istihbarat servisinin hazırladığı bu dosyadan yeni haberleri olduğunu söylerken, Kamprad’ın Nazi örgütü ile olan ilişkisini ‘gençliğinde yapmış olduğu bir aptallık’ olarak adlandırdığını söyledi. İsveç istihbaratı kitabın içeriği ile ilgili yorum yapmazken, tüm istihbarat kayıtlarının ulusal arşivlerde yer aldığını söyledi. Ancak ulusal arşivleri inceleme taleplerinin cevapsız kaldığı belirtiliyor.
Kitapta onlarca röportaj, resmi belge ve 500’den fazla mektup kaynak olarak kullanıldı. Kitapta yer alan bir mektup özellikle ilgi çekiyor. Kamprad 1950’lerde faşist Per Engdahl’a yolladığı düğün davetiyesinde her ikisinin de aynı gruba dâhil olmalarından nasıl gurur duyduğunu anlatıyor. Bu mektup ile Kamprad’ın 1950’de de Nazi Partisi ile ilişkisi olduğunu göstermesi bakımından önemli. Oysa Kamprad 1999 yılında hayatı ile ilgili yayınladığı kitapta Nazizm’le olan bağlantısını kabul etmiş ve 1945 ile 1948 yılları arasında sürdüğünü iddia ettiği Nazi sempatizanlığı için ‘aptallık’ deyip af dilemişti. Kamprad, büyükannesinin etkisinde kaldığını ve genç yaşta Nazi propagandası ile tanıştığını anlatmıştı.
ABD’li Holokost Kurtulanlar Derneği (American Gathering of Jewish Holocaust Survivors and Their Descendants) Kamprad’ın Nazi geçmişinin derinliği karşısında şok geçirdiklerini belirterek bir soruşturma açılmasını talep ettiler. Dernek, II. Dünya Savaşı sonrasında da devam eden faşist çalışmalarının ‘gençlik hatası’ olarak adlandırılamayacağını ifade ettiler.
İsveç’teki aşırı sağ örgütler uzmanı Anna-Lena Lodenius’un İsveç Radyosu’na yaptığı açıklamada, Kamprad’ın İsveç faşizminin önde gelen isimlerinden Per Engdahl ile olan dostluğundan etkilendiğini ve Nazizm’e olan hayranlıklarının ikiliyi daha da yakınlaştırdığını söyledi.
Forbes Dergisi’ne göre dünyanın 162. en zengini olarak anılan Kamprad’ın şahsi serveti 6 milyar dolar civarında. Eski model bir araba kullanan ve uçuşlarda indirimleri takip eden Kamprad aşırı tutumlu olması ile tanınıyor. Kurucusu olduğu IKEA’nın resmi sahibi kendi kurduğu Hollandalı bir vakıf olsa da Veckans Affaer adlı İsveç ekonomi gazetesine göre şirketin gerçek sahibi hâlâ Kamprad.
