Öte yandan 1880’lerde çoğu Almanya kökenli olan ABD Yahudi cemaati 250.000 sayısına ulaşmıştı. Ancak büyük bir dinsel gerileme içine giren bu cemaatin 200’e varan dinsel biriminin sadece 12’si Ortodoks, gerisi de Reformistti. 1880-1920 yıllarında ABD’ye 2 milyon Yahudi daha göç etti. Çoğu Doğu Avrupa’dan geleneksel Yahudi yaşam ilkeleri ile geldiler. Fakat liderden yoksun, ekonomik sıkıntılarla boğuşan ve New York ve başka büyük kentlerde getolaşan bu büyük kitle, zamanla Yahudilik değerlerini yitirmeye başlayarak asimilasyona yenik düşmeye başladı. Holokost’tan sonra da birçok müşahit, yeni dünyada Ortodoksluğun kaderinin karanlık olduğu kanısına vardı.
Ne var ki, Yeşivot başkanları ve Hasidik liderlerden oluşan tutucu Ortodoks göçmenler ve Amerikan Ortodoksluğu’nun geleneksel kavramlarının tepkisi ile, Yeshiva University dahil çeşitli dinsel kurumlar, 20. asrın başında kuruldu.
Günümüzde bunların haricinde ABD’de Talmudik eğitim sağlayan 40 Yeşivot bulunmaktadır. Ortodoks din adamlarının ve bilginlerinin yetiştirilmesinde en önemli kurumlar arasında Yeshiva University (New York), Hebrew Theological College (Chicago) bulunur. Güvenilir kaşer gıda için O-U belgelerini Union of Orthodox Jewish Congregations of America sağlar.
ABD’de “sağ kanat”a mensup Ultra Ortodoksların haricindeki merkezi konumdaki modern Ortodoks şunlara inanır:
1. Üniversite yaşamı, sanat ve bilim gibi genel kültür etkinliklerine katılmak;
2. (Dinsel, teolojik olmayan) ortak cemaat konularında tüm Yahudiler’le (Conservative, Reform veya dindar olmayan), işbirliği yapmak;
3. İsrail Devleti’ni tanımak ve Dünya Siyonist Teşkilatına (WZO) iştirak etmek.
4. Önceleri uygulandığı tarzdan daha esnek bir Alaha anlayışını benimsemek.
Devam edecek…
Kaynakça: “Yahudilik Ansiklopedisi”
Cilt: I,II,III Yusuf Besalel
