Auschwitz’de bir dünya şampiyonu

2001 senesinde Alfred Nakache hakkında bir belgesel hazırlayan France 3’ün belgesel film yapımcısı Christian Meunier, bu belgesel filmi hazırlamaya başlamadan evvel, Toulouse’daki bir havuzun onun adıyla anılmasından başka 1930’ların bu ünlü yüzme şampiyonu hakkında fazla bir bilgiye sahip değildi.

Oysa 7 Temmuz 1941’de Fransa, 100 metre kurbağalamada dünya rekoru kırıp, 1940 Haziranı’nda Almanya’ya karşı kaybedilen saygınlığı ülkeye tekrar kazandıran Alfred Nakache’ı gururla alkışlıyordu.

Ancak Nakache, Marsilya’daki başarısından birkaç hafta sonra, Paris’in ünlü lisesi Janson-de-Sailly’deki jimnastik öğretmenliği görevinden istifa etmek zorunda kaldı. Hâlbuki işgal altındaki bölgelerde Yahudilere uygulanan kamu yerlerinde çalışma yasağının ülkede önemli bir kişi olmasından dolayı kendisine uygulanmayacağını düşünmüştü. Nakache 1941-1942 kışında Toulouse’a yerleşti.

Holokost’u anmak için geçtiğimiz yıl düzenlenen bir serginin küratörü olan tarihçi Patrick Clastres, “Sanırım o anda Yahudiliğinin bilincine vardı” diyerek bu olayı anlatıyor.

Cezayir’in Konstantin şehrinden göç etmiş bir aileye mensup Nakache, o zamana kadar başarısının tadını çıkarmaya çalışan, en üst düzeye yükselmiş başarılı bir sporcuyken, Vichy hükümetinin kendisini ve ününü politik çıkarları için kullandığının bilincine vardı.

Vichy hükümeti 150 üstün başarılı sporcuyu Kuzey Afrika’ya yapılan Jean Borotra Turnuvası’na götürdü. Turnuva sırasında Nakache’ın, Yahudi olduğu için ıslıklanmasının da, sporcunun farkındalığının artmasında ciddi bir etkisi olduğunu söylüyor Christian Meunier, hazırladığı belgeselde.

Ölüm kampına götürülüşü

Nakache’ın hikâyesinin devamı ise trajik. Ünlü sporcu 1943 yılının aralık ayında karısı Paule ve iki yaşındaki kızı Annie ile tutuklandı ve 23 Ocak 1944’te Auschwitz Kampı’na götürüldü. Trenden indiğinde kendisini tanıyan ve kim olduğunu anlayan bir SS subayı onu sol tarafa, yani yaşayacak olanların olduğu tarafa ayırdı. Karısı ve kızı ise sağ tarafa doğru yönlendirilerek gaz odalarında hayatlarını yitirdiler.

Nakache’ın disiplinli sporla sahip olduğu kusursuz ve güçlü fiziksel yapısı, ona ölüm kampında yaşadığı zor şartlarda yardımcı oldu. Önemli bir sporcu olduğunun bilincinde olan gardiyanlar, çeşitli şekillerde Nakache’yi zorladılar, aşağıladılar. Belgesele göre gardiyanlar bir keresinde havuzun dibine attıkları hançeri dişleri ile aramaya zorladılar. Havuz ise aslında yangın anında kullanılmak üzere su biriktirilen geniş bir kuyudan başka bir şey değildi. Direnişini, kendisine zulmedenlerin bilgisi dışında arkadaşlarıyla havuzda yüzme seansları ile gerçekleştirdi. Auschwitz Kampı   1945 senesinin ocak ayında Kızıl Ordu’nun ilerlemesinin tehdit olarak algılanması üzerine boşaltıldı.

Yeniden dünya şampiyonluğuna

Alfred Nakache boşaltılan kamptan kurtulanlarla beraber ölüm yürüyüşüne katıldı. Bu yürüyüşle Auschwitz’den kurtulanlar başka kamplara yerleştirildiler. Nakache kendini Buchenwald Kampı’nda buldu. Bu kamp da aynı yılın nisan ayında kurtarıldı.

Auschwitz’den sağ kurtulan Nakache, Toulouse’a dönmesinin ardından hemen çalışmaya başladı. Kurtuluşundan sadece dört ay sonra, 1945 sonbaharında savaş sonrası yapılan ilk yarışlarda ‘Fransa Şampiyonu’ unvanını yeniden kazandı.

1946 senesinin ağustos ayında Toulouse Kulübü’ndeki arkadaşlarıyla beraber bir dünya rekoru kırarak 1948’de Londra’da yapılan Olimpiyat Oyunları’na katılma hakkı kazandı. Tarihçi Patrick Clastres’ın “inanılmaz” olarak nitelemesine rağmen, Olimpiyatlar’da Fransa adına yarıştı.

“Geçmişi hiçbir zaman bugünün şartlarıyla değerlendirmemek gerekir. O yıllarda yaşayanlardan önemli bir düşünce farkı olmayan Nakache, dönemin şartlarının rehini olmuştu. Ancak bu büyük sporcunun hayatı yüzmekti. Şartlar ne olursa olsun yüzmek Nakache’ın hayatındaki en önemli şeydi,”  diyor tarihçi Clastres.

Olimpiyatlar’a katılan, dünya şampiyonu yüzücü ve Auschwitz kurtulan Alfred Nakache ile ilgili Christian Meunier’in hazırladığı belgesel film ‘Auschwitz’in Yüzücüsü: Alfred Nakache’, 1 Aralık’ta Fransa’da düzenlenen Holokost’u anma etkinliklerinde, “Nazi dönemine sportif açıdan bir bakış” bölümü kapsamında gösterime girdi.

Çeviren: Sibel Benmayor

Kaynak: Jean-François FOURNEL /L’histoire du nageur Alfred Nakache

www.la-croix.com