Prof. Dr. Asım Kaytaz ile belki de sıradan bir sorun gibi görünen ama çok önemli bir konu hakkında bizleri bilgilendiriyor. Burnumuz vücudumuzun en ufak organlarından biri olmasına karşılık, işlevi açısından çok önemli ve hayati bir rol oynuyor.
Burun tıkanıklığı nedir? Nedenleri nelerdir?
Burun ana solunum organımızdır. Solunum sistemi, üst ve alt solunum yolları olarak ikiye ayrılır. Üst solunum yolu; burundan soluk borusuna kadar uzanan kısımdır ve burası ile kulak burun boğaz uzmanları ilgilenir. Burun tıkanıklığı her yaşta sık rastlanan bir rahatsızlıktır. Yeni doğanların iyi beslenebilmeleri, büyüyebilmeleri, gelişebilmeleri için açık bir buruna ihtiyaçları vardır. Burun tıkanıklıklarını basit bir gruplama ile açıklayabiliriz:
Yapısal sorunlardan veya doğum sırasında oluşan travmalardan dolayı olan burun tıkanıkları, yeni doğanlarda anne sütünün salgıladığı hormonlar dolayısı ile oluşan burun tıkanıklıkları, geniz eti (Adenoid) sebebi ile oluşan burun tıkanıklıkları, sinüzitten dolayı olan tıkanıklıklar, bademciklerden dolayı olan burun tıkanıklıkları, alerji ve alerjik rinit durumlarından kaynaklanan tıkanıklıklar, yabancı maddeden dolayı olan burun tıkanıklıkları, tümörlerden dolayı olan burun tıkanıklıkları.
Yapısal sorunlar anne karnında gelişme sırasında veya doğum sırasında bozukluklara yol açan travmalar olabilir. Burun kemiğinde yapısal eğrilikler olabilir. Bu durumlar burun tıkanıklığına yol açsa bile hayati tehlike doğurmaz. Yeni doğanların burun tıkanıklığına dayanabilmesi mümkün değildir. Çünkü bebekler emme refleksine sahiptir. Yapısal olarak hem emebilir, hem de burunlarından nefes alabilirler. Zaman zaman bebeklerde burun arka deliklerinin (tıptaki adı ile koanaların) kapalı ya da hiç olmaması durumunda acil müdahale gerekebilir.
Yeni doğanlarda anne sütü burun tıkanıklığı yaratabilirmiş…
Kesinlikle doğru. 1-2 aylık iken anne sütü ile beslenen bebekler, anne sütünün tüm hormonlarını alır. Rahmi toparlamak için salgılanan bu hormonlar aslında bebeğin konka denilen burun içi etlerinin içindeki tüm kan damarlarını da etkiler ve bu durum burun tıkanıklığına yol açabilir. Tıkanıklık bebeğin uyumasını ve beslenmesini etkileyebilir. Serum fizyolojik gibi tuzlu su preparatları ile bu tıkanıklıklar giderilebilir.
Yeni doğmuş bir bebekte ne gibi semptomlar görülürse burun tıkanıklığı için doktora başvurmalıdır?
Eğer bebeğin burun tıkanıklığı tuzlu su preparatları kullanımına rağmen bir haftada düzelmez ise, sorun ya mekaniktir ya da enfeksiyondur. Yavaş yavaş gelişen bir tıkanıklıkta ise bebeğin uykusunun bozulduğu ve iştahının etkilendiği durumlarda bir uzmana gidilmelidir.
Çok sık rastlanan ve anneleri endişelendiren geniz eti nasıl ve neden burun tıkanıklığına yol açar?
Üç yaşından itibaren yedi yaşına kadar çok sık karşılaştığımız sıkıntılardan biri geniz etidir. Aslında her insanda var olan ve Adenoid dediğimiz geniz bademciğidir. Bu geniz eti, bademciklerle aynı göreve ve yapıya sahiptir. Ama yerleşim olarak burnun arka deliklerinin açıldığı bölgede bulunduğu için büyüdükleri takdirde burun tıkanıklıklarına yol açarlar.
Geniz etinin büyümesi haricinde tıkanıklık yapmasının ikinci bir nedeni ise üzerinde bakteri plaklarının oluşmasıdır. Bakteriler buraya yerleşirler ve tabaka tabaka bakteri plakları oluştururlar. Bu bakteri plakları kendi içlerinde ciddi bir iletişim ağı kurdukları için bizim dıştan kullanacağımız antibiyotikler etki etmez. İlaca karşı hızla bağışıklık sağlar ve geniz etinin büyümesine, ayrıca enfeksiyon oluşmasına ve akıntının artmasına sebep olurlar. Bu durumda çok büyük olmasa dahi, devamlı akıntı yapan, mikrop barındıran, orta kulak iltihabına ve sinüzite yol açabilen bir durum ile karşılaşırız.
Özetlersek geniz eti: 1) Büyük olabilir. 2) Mikrop tutabilir. Ya da ikisi de beraber görülebilir.Böyle bir durumda hasta önce bir süre izlenir ve zarar verecek bir tablo oluşmuş ise o zaman müdahale gerekebilir.
Sinüzit ve deviyasyon sıkıntıları burun tıkanıklıklarına yol açar mı, müdahale her zaman gerekli midir?
Sinüzit ve deviyasyon sorunu da burun tıkanıklıklarına yol açabilir. Ama küçük yaşlarda bu müdahaleleri pek tavsiye etmiyoruz. Çünkü ileriki yaşlarda daha çok sorunlara ve deformasyonlara yol açabiliyor. Çocukların gelişme sürecinde anatomik olarak sıkıntı doğurabiliyor, büyümekte olan bir yapıda yapılacak bir değişikliğin ileride çocuklarda nasıl sıkıntılara yol açabileceğini kestiremiyoruz. Şunu da eklemeliyim ki tüm bu müdahaleler çocuklara uygulandığında çok deneyimli bir uzman tarafından yapılmalıdır. Erişkinlerde müdahale edilecek alan çok geniş olduğundan genelde bu ameliyatlarda sıkıntı olmaz ama bebeklerde bunlar çok zor ve dikkat, bilgi, beceri gerektiren ameliyatlardır.
Alerjiden olan burun tıkanıklarını nasıl açıklarız?
Burnu etkileyen alerjiler konka dediğimiz burun etlerinin büyümesine ve salgı artışına yol açar: Sonuçta çocukta burun akıntısı, hapşırık, burun kaşıntısı ile birlikte seyreden burun tıkanıklığı oluşur. Bazen buna göz alerjisi de eklenebilir. Astım krizleri/alerjik bronşit de beraber bulunabilir. Çevresel şartları düzeltmek, antialerjik ilaçlar kullanmak, vücuda emilmeyen bazı kortizonlu spreyler tatbik etmek yanında bazı seçilmiş olgularda aşı tedavisi de uygulanabilir. Bazen alerjik olmayan ama alerjikmiş gibi belirti veren hastalıklar da vardır ki ayırımını biz KBB hekimleri ve pediatristler beraberce yaparız.
Bademciklerden dolayı burun tıkanıklığı nasıl olur?
Bademciklerin aşırı büyüklüğünde horlama ile birlikte burun tıkanıklığı ortaya çıkar ki bu hastalarda zaten geniz bademcikleri de çok büyük olur. Tabii bu hastalarda uyku bozukluklarının da ayrı sıkıntıya yol açtıkları görülür.
Yabancı maddeden dolayı olan burun tıkanıkları şu yaramaz küçük çocukların kaşla göz arasındaki marifetlerinden kaynaklanıyor sanırım?
Aynen öyle. Çocuklar burunlarına taş, fasulye, leblebi, kağıt gibi maddeleri kaçırabilir ve aile de farkına varmayabilir. Muhakkak küçük müdahale ile bu cisimlerin çıkartılması gerekir. Genelde bu durumlarda tek taraflı koyu salgılı akıntı görülür. Antibiyotikle sürekli geçmeyen koyu akıntı durumunda çocuk muhakkak bir uzman tarafında muayene edilmelidir.
Tümör konuşmaktan pek hoşnut olmadığımız bir konu olsa da burun tıkanıklılarına yol açıyormuş demek?
Erişkinlerde daha sık gördüğümüz bir durum ama çocuklarda da bazı tür tümörler görülebilir. Habis olanlar ile selim olanların tedavileri çok farklı olmakla birlikte iki gruptaki hastalar da çok itinalı tetkik ve tedavi gerektirir.
Burun tıkanıklığı ne gibi zararlar yaratabilir?
Burun tıkanıklığı, çocukların ruhsal ve fiziksel açıdan düzgün büyüme ve gelişme göstermesini engeller. Bu çocuklar tüm gece horlar, başları terler, tuvalete sık kalkar, ağızları kokar, ağızlarından salyalar akar, gece yatakta çok sık döner, ağız yapıları bozulmaya başlar. Gece uykularını bu şekilde geçirmek uyku bozukluklarına yol açar. Bu yaş çocuklarının büyüme hormonları uykuda salındığından bu hormonların salgılanmasında sıkıntılar oluşur. Gece iyi uyuyamayan çocuklar sabahları keyifsiz ve sinirli kalkar ve bu çocuklarla iyi iletişim içinde olmak zorlaşır.
Basit bir burun tıkanıklığı gibi gözükse de epey derin bir konu olduğunu gördük. Bizi bu konuda aydınlattığı için Prof. Dr. Asım Kaytaz’a çok teşekkür ederiz.
