Sessiz sinemaya yazılmış bir aşk mektubu olarak nitelenen “Artist”, aralarında Oscar, Cannes Film Festivali, Altın Küre, Bafta, Cesar dahil olmak üzere aldığı ödüllerle, yıla damgasını vuran film oldu. Bu yazımda, filmin beklenmedik başarısının yol haritasını izlemiş bir sinefil olarak, bir ekip çalışmasını tahlil etmeye çalışacağım.
Claude Berri’nin mirasını devralan yapımcı oğlu Thomas Langmann, Amerikalı tanıtım ve dağıtım dehası Harvey Weinstein ve tabii ki projenin fikir babası Michel Hazanavicius, “Artist” fenomeninin baş hissedarları
Sessiz sinemaya yazılmış bir aşk mektubu olarak nitelenen “Artist”, aralarında Oscar, Cannes Film Festivali, Altın Küre, Bafta, Cesar dahil olmak üzere, girdiği bütün yarışmalardan aldığı ödüllerle, yıla damgasını vuran film oldu.
“Artist”in başarısının ardında üç Yahudi sinema adamının imzası var: Yazar-Yönetmen Michel Hazanavicius, yapımcı Thomas Langmann ve dağıtımcı Harvey Weinstein.
“Artist”i, dünya prömiyerinde, Cannes’daki basın gösteriminde izlemiş ve filmin beklenmedik başarısının yol haritasını takip etmiş bir sinefil olarak, bu yazımda bir ekip çalışmasını tahlil etmeye çalışacağım.
Michel Hazanavicius, eline En İyi Yönetmen Oscar’ını alırken ilk teşekkür ettiği isimlerden biri Thierry Frémaux idi. Cannes Film Festivali Genel Direktörü olan Frémaux, seçici kurul başkanı olarak, “Artist”in Cannes’da yarışma filmleri arasında girmesi için büyük destek vermişti.
Cannes’da basına dağıtılan kataloglarda “Artist”in ismi yoktu. Montajı, festivalin başlamasına bir hafta kala, biten film, son günde yarışmaya dahil edilmişti. Basın, sessiz film formatında çekilen, bir cümle dışında diyalog barındırmayan, sinema tarihine çeşitli göndermeler içeren bu özgün ve eğlenceli filmi, günümüz sinemasına yenilik getiren ayrıksı bir örnek olarak karşıladı.
Cannes’daki eleştirmenler “Artist”e başyapıt muamelesi çekmedi. Robert de Niro başkanlığındaki jüri, En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Senaryo ödüllerini başka filmlere verdiler, ikincilik ödüllerini Nuri Bilge Ceylan ile Dardenne Kardeşler arasında paylaştırdılar.
Cannes’dan “Artist”e tek ödül çıktı: Jean Dujardin’e En İyi Aktör ödülü. Film ABD’de sadece dört sinema salonunda gösterime girdi.
CESUR VE SEVİMLİ BİR YAPIMCI
Oscar ödüllerinin dağıtıldığı gece, En İyi Film ödülünü alması için, filmin yapımcısı Thomas Langmann’ın adı okundu. 41yaşındaki bu kısa boylu, sevimli adam başarısını babası Claude Berri’ye ithaf ettiğini söyledi.
Yahudi kökenli yönetmen-senaryo yazarı aktör Claude Berri, asıl adıyla Claude Berel Lagmann 2009’da, 75 yaşında öldüğünde, geride içlerinde “Jean de Florette” ve “Manon des Sources”un da bulunduğu zengin bir filmografi bıraktı. Baba mesleğini seçen oğlu Thomas Langmann, Asterix filmlerinin yapımcısı olarak biliniyor.
Yedinci sanata derin bir sevdanın ifadesi olan, sessiz sinemanın görsel estetiğine tamamen sadık kalan, her sahnesiyle geçmişe özlem duyduğunu gösteren, Michel Hazanavicius’un senaryosuna para yatırmak, bir yapımcı için büyük bir risk içeriyordu.
Bu riski üstlenme cesaretini gösteren Thomas Langmann, öngörüsünün karşılığını, her yarışmadan ödülle ayrılan, yılın sinema olayına damgasını vuran “Artist”in yapımcısı sıfatıyla kendisine uzatılan Oscar heykelciliğini havaya kaldırırken alıyordu.
Yine aynı gece En İyi Aktör olarak Oscar kazanan Jean Dujardin, En İyi Yönetmen, En İyi Müzik, En İyi Kostüm Oscarlarının sahipleri Michel Hazanacius, Londovic Bource ve Marc Bridges’in dışında, “Artist”in başarısının gizli bir kahramanı vardı: Harvey Weinstein.
25 YILDA 303 OSCAR ADAYLIĞI
Los Angeles’te çekilen “Artist”in dünya çapında tanıtımının ve dağıtımının başarısında Harvey Weinstein gibi bir dehanın imzası vardı.
Siyah beyaz ve sessiz bir filme yatırım yapma gibi bir riski göze alan Thomas Langmann, “Artist”in uluslararası dağıtım işini Weinstein gibi işinin ehli bir tanıtım ustasına veriyordu.
Kardeşi Bob ile 1970’lerde Miramax’ı, 2005’te Weinstein Company’yi kuran Harvey Weinstein’in, “Artist”in yılın filmi haline gelmesinde büyük emeği var.
ABD’de 2011’de dört sinemada gösterilen film, Oscar öncesi kazandığı popülariteyle 1000 salona taşınmıştı.
Weinstein’in açıklamasına göre, film şimdi 1500 salonda gösterilmeye başlayacak. Fransa’da 300’den fazla salonda gösterime giren “Artist” Oscar başarısından sonra yaklaşık 500 sinemaya taşınıyor. Temsilcisi olduğu filmlerle Weinstein, 25 yılda 303 Oscar adaylığı alma başarısını gösterdi.
Weinstein’in bu yıl Oscar yarışmasında üç filmi vardı: Artist, Demir Leydi ve Mariyln ile Bir Hafta.
“Artist”in Oscar başarısı Fransa’da bayram sevinci yaşattı. Fransızcanın dünyada eski gücünü yitirmesi, ekonomik durumu bozulan ülke halkının yarınlara güveninin azalması ile, kötümser yaratılışlı Fransız halkı, “Artist”in başarısıyla teselli buldular.
Harvey Weinstein’in “Artist”in yılın filmi haline gelmesindeki emeğini Fransız hükümeti karşılıksız bırakmadı. Weinstein’e verilen Legion d’Honneur ödülüyle, Fransa minnet borcunu ödemiş oldu.
SÖZ GÜMÜŞSE, SÜKUT ALTINDIR
1920’li yıllarda sessiz sinema döneminden sesliye geçilirken, yaşanan değişikliğe ayak uyduramayan bir “Artist”in öyküsünü anlatma fikrini hayata geçiren, senarist-yönetmen Michel Hazanavicius, ülkesinde dahi adı az bilinen bir sinemacı iken, son haftaların en çok konuşulan ismi oldu.
1920’li yılların başında Fransa’ya göç eden Litvanya ve Polonya asıllı Yahudi bir ailenin mensubu olan Hazanavicius, daha çok senaryo yazarı olarak tanınıyor. 1967 Paris doğumlu sanatçının filmografisinde, “Artist”ten önce önemli bir başarı yok. James Bond filmlerinin Fransız usulü parodisi “OSS 177” serisinin iki filmiyle ülkesinde tanınan sanatçının kariyerinde daha çok TV filmleri ve dizileri var.
Sessiz sinemanın sinema sanatının doruk noktası olduğunu Lang, Murnau, Ford, Lubitsch, Hitchcock gibi ustalardan etkilendiğini söyleyen Hazanavicius; “Artist, benim tarafımdan sinemaya yazılmış bir aşk mektubudur” diyor. Sessiz sinema döneminin saflığını ve masumiyetini öne çıkaran, komedi ve dram öğelerini ustalıkla harmanlayan bu Fransız filmini kendi kültürlerine yakın bulan Amerikalılar çok sevdiler.
Hazanavicius, Buenos Aires doğumlu, yönetmen Miquel Bejo’nun kızı, üç yaşındayken Paris’e taşınan, 36 yaşındaki aktris Benerice Bejo ile evli. “Artist” ile En İyi Kadın Oyuncu Cesar Ödülü’nü kazanan karısına, Oscar töreninde Hazanavicus “Sen filminin ruhusun, benim ilham kaynağımsın” diyerek teşekkür etti.
“Artist”in yaratıcılarını bir araya getiren yeni bir film, “Sadakatsizler / Les Intouchables” geçen hafta Fransa’da gösterime girdi. 60’lı ve 70’li yılların İtalyan komedilerini andıran yedi ayrı yönetmenin yedi skecinden oluşan film erkek sadakatsizliğini hicvediyor.
Radikal feministlerin itirazı ile afişleri panolardan indirilen, afişi değiştirildikten sonra vizyona girebilen “Sadakatsizler”in yedi yönetmeni arasında Michel Hazanavicius, Jean Dujardin, Emmanuelle Bercot ve ünlü aktör Gilles Lelouche var.
“Sadakatsizler”, 31 Mart-15 Nisan tarihleri arasında gerçekleşecek 31. İstanbul Uluslararası Film Festivali programında yer alıyor.
