Bağdat’ta yapılacak nükleer görüşmeler öncesi uluslararası toplumlardan gelen taleplerin karşılanması için G8 liderlerinden İran’a çağrı yapıldı
Cumartesi günü yıllık toplantısını gerçekleştiren Sekizler Grubu(G8)- ABD, Kanada, Rusya, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya- liderleri İran’ın nükleer programı ile ilgili büyük endişe duyduklarını açıkladılar. G8 liderleri, 23 Mayıs’ta Bağdat’taki 5+1 ülkeleriyle (ABD, İngiltere, Fransa, Çin ve Rusya ile Almanya) olan görüşmelerde bir anlaşma sağlanması için İran’ın fırsatı kaçırmamasını umduklarını belirttiler. Zirvede konuşan ABD Başkanı Obama her ne kadar görüşmelerden umutlu olduklarını belirtse de yaptırımlardan ve diplomatik baskılardan geri adım atmayacaklarını söyledi. Yaptırımların hedefinde, petrol sanayisiyle ilgili olan İranlı yetkililer, firmalar ve bankaların oluşturduğu uzun bir liste var ancak İran’ın hâlâ petrol satabilmesini sağlayan bir takım boşlukların ortadan kaldırılması ve yaptırımların daha genişletilmesi için ABD baskı yapıyor. İran ekonomisinde etkileri görülmeye başlayan yaptırımlar yüzünden ülkede ilk üç ay petrol üretimi geçen yıla göre yüzde 12 geriledi. 1 Temmuz’da AB’nin petrol ambargosu uygulanmaya başlayınca durumun daha kötüleşeceği bekleniyor. İran boykotun ekonomi üzerinde etkisi olmadığını iddia etse de petrol varil fiyatının 160 dolara kadar çıkacağı ön görülüyor. G8 ülkeleri toplantı sonunda İran’ın nükleer programının barışçıl amaçlı olduğunun uluslararası kamuoyuna ispat etmesi gerektiği konusunda anlaştı.
AMANO’DAN İRAN’A SÜRPRİZ ZİYARET
BM Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Yukiya Amano çarşamba günkü görüşmeler öncesinde İran’a gitti. Beklenmedik ziyaret Atom Enerjisi Kurumuna yakın kaynaklara göre olumlu bir gelişme olarak nitelendirilirken İran tarafından da iyi niyet göstergesi olarak algılandı. Amano, nükleer konulardaki baş müzakereci Said Celili ile görüşmesinin ‘olumlu bir havada’ ve ‘faydalı’ geçtiğini belirtti. Salı günü Tahran’dan Viyana’ya dönen Amano, “Anlaşmayı sonuçlandırmaya ve imzalamaya çok az kaldı. Önceliğimiz olan denetçilerin Parçin Tesisine giriş konusu da anlaşmanın dahilinde olacak,”dedi. Parçin Tesisinde nükleer materyallerin bulunması beklenmiyor ancak nükleer materyalin yerini tutan maddelerle yapılan yüksek patlayıcıların araştırma ve testleri yapıldığından şüpheleniliyor.
İsrail ise görüşmelerle ilgili şüphe duyuyor. Görüşmelerde İran’ın boş vaatlerde bulunduğunu ve prensipte bir anlaşmaya varılsa da uygulamaya geçmeyeceğini savunan İsrail Başbakanı Netanyahu, İran’ın her oranda uranyum zenginleştirmesine karşı çıkarken; Savunma Bakanı Ehud Barak ise zenginleştirme oranının yüzde 3,5’e kadar indirilmesine sıcak bakıyor. Öte yandan, 5+1 ülkeleri ise İran’ın yüzde 20 altında uranyum zenginleştirmesine razı, zira bu sayede denetçilerin girişine izin verilmeyen Kum bölgesindeki Fordo Nükleer Tesisi faaliyetlerini durdurmuş olacak. Eğer İran bu talebi yerine getirirse yaptırımların kapsamı genişletilmeyecek ve nükleer araştırma reaktörü için İran’a nükleer yakıt çubukları temin edilecek.
