Yazımın başlığı sizi eski günlere götürmüş olmalı, değerli okurlar. Yazın artık gelmek üzere olduğu bugünlerde, tatil rehavetine henüz kapılmamışken öğrendiklerimizi gözden geçirmeye ne dersiniz? Size hep birlikte test çözmeyi teklif ediyorum. Sevgili Nazlı’nın büyük özveriyle hazırladığı sayfaları ve bendenizin yazılarını okuyanlar için doğru şıkları işaretlemek zor olmasa gerek... En azından öyle sanıyorum.
Soruların çoğunun cevabı, Tora çalışırken sık sık karşılaştığımız türden. Ancak bir iki tanesinde, özellikle Yahudi etiği konusunda olanlarda mantık yürütmemiz gerekiyor. Ama zor olanı severiz, öyle değil mi?
Sıkı durun, başlıyoruz!
1 Tora’ya göre hangi büyük olay sözlerle, yani konuşarak gerçekleştirildi?
a) Mısır’dan çıkışta Kızıldeniz’in yarılması
b) Çölde, gökten man yiyeceğinin yağması
c) Yaratılış süreci
d) Kenaan’ın fethi
2 Hillel’e göre, Tora’yı ‘tek ayak üstünde’ özetleyen ilke hangisidir?
a) Şabat gününü kutsal kılacaksın. b) Sana yapılmasını istemediğini başkasına yapmayacaksın. c) Ölçeğin tam ve hilesiz olmalıdır.
d) Sadaka vermek hayat kurtarır.
3 Yahudiliğin iş ve ticaret etiği hangi temel ilkeye dayanır?
a) Müşteri uyanık olmak zorundadır.
b) Ticari konularda, yaşanılan ülkenin yasaları geçerlidir.
c) Kim daha ucuz satıyorsa ona gideceksin.
d) Zücaciyeye fil gibi dalarsan, kırılıp saçılanın parasını ödersin.
4 Geleneksel Yahudilik uyarınca hangi mitsva, tüm diğer mitsva’ların toplamına eşittir?
a) Tsedaka vermek
b) Hastaları ziyaret etmek
c) Evlenecek gençlere yardım etmek
d) Tora çalışmak
5 Rambam’a (Maymonides) göre tsedaka vermenin en makbul şekli hangisidir?
a) Yardımın kimden geldiğini belli etmemek
b) Oflaya puflaya vermek
c) Daha talep edilmeden vermek
d) Lazım olandan daha azını vermek
6 Sözlü Kanun derken kastedilen nedir?
a) Bereşit ve Şemot Kitapları
b) Aşem’in Sina Dağı’nda Moşe’ye sözlü olarak açıkladığı Tora
c) Talmud ve tamamlayıcı diğer eserler
d) Ezbere bilinen herhangi bir Tora metni
7 Mitsva sözcüğünün kelime anlamı nedir?
a) İyi bir edim (amel), sevap
b) Emir
c) Hayırseverlik
d) Dini vecibeleri yerine getirmek
8 Yiyeceklerimiz için Aşem’e ne zaman teşekkür etmek gerekir?
a) Yemeğin kokusu alınır alınmaz
b) Sofraya otururken
c) Lokmayı ağza götürmeden önce
d) Son lokmayı da yuttuktan sonra
e) Yemekten hemen önce ve sonra
9 Rut Kitabı hangi bayramda okunur?
a) Hanuka
b) Sukot
c) Pesah
d) Şavuot
10 Kral David’in Batşeva ile ilişkisi ortaya çıkınca, krala kafa tutan peygamber aşağıdakilerden hangisidir?
a) Eli
b) Elişa
c) Natan
d) Şmuel
e) Hiçbiri, krala kafa tutmak kimin haddine?
11 Tsipora, kimin karısının adıydı?
a) Moşe
b) Yitshak
c) Aaron
d) Yeoşua
e) Paro
12 Yosef’in özel yeteneği neydi?
a) Hayvan güderken kaval çalmak
b) Kırda avlanmak
c) Rüyaları yorumlamak
d) Kralın öfkesini yatıştırmak için lir tıngırdatmak
13 Hanuka Bayramında hanukiya nereye yerleştirilmelidir? a) Çocukların ulaşamayacağı bir yere, örneğin dolabın üstüne
b) Kimsenin göremeyeceği bir yere, örneğin yatağın altına
c) Yemek masasının tam ortasına
d) Dışarıdan gözükebilsin diye pencere önüne
14 Şema duasının üçüncü paragrafı hangi emirden söz eder?
a) Tsitsit takmak
b) Kaşerut kurallarına uymak
c) Kapı pervazlarına mezuza koymak
d) Tefilin sarmak
15 Tanrı, Tora’nın Şemot Kitabında Kendini hangi isimle tanıtır?
a) Her şeye kadir Olan
b) Kutsal Olan
c) Dünyayı konuşarak yaratan
d) Olacağım gibi olacağım
16 Sukot Bayramında çardakta (suka) yaşama emri bize neyi hatırlatma amacını taşır?
a) Açık havada yemenin, içmenin ve uyumanın yararlarını
b) Atamız Avraam’ın çadırda yaşadığını
c) Kampçılığı desteklemek gerektiğini
d) Gerçek korumanın dört duvar ve bir çatıdan değil, Aşem’den geldiğini
17 Purim’de okunan kitap hangisidir?
a) Uygulamalı Kabala
b) Megilat Ester
c) Tora’nın şifreleri
d) Megilat Rut
18 Hanuka Bayramı kahramanlarının mensup olduğu Makabi Ailesi hangi soydan gelir?
a) Haşmonaylar
b) Rozenbergler
c) Koenler
d) Kamondolar
19 Pesah sofrasına haroset konmasının amacı nedir?
a) Çok ileride bir gün sofrada fıstık ezmesi ya da şokellanın bulunacağını müjdelemek
b) Kölelerin döktüğü acı gözyaşlarını hatırlatmak
c) Piramitlerin yapımında kullanılan tuğla harçlarını simgelemek
d) Tatlı yiyelim, tatlı konuşalım demek için
20 Yahudi takviminde kaç tane yeni yıl vardır
a) Bir
b) İki
c) Üç
d) Hiçbiri
e) Her gün yeni bir başlangıç olduğuna göre, yaklaşık 360 tane
Sorularımız burada sona eriyor sevgili okurlar. Nasıl geçti? Kendinizden memnun musunuz? Valla, zahmet edip okuduğunuza ve cevap vermeye çalıştığınıza göre, kendinizle ne kadar gurur duysanız azdır.
Canınız sıkılmasın diye cevap şıklarının arasına, sizleri yanıltmaktan çok eğlendirmeyi amaçlayan masum espriler ve minik tuzaklar serpiştirdik. Doğru cevapları verirken, gerekli açıklamaları yapmayı ihmal etmeyeceğiz.
Cevap anahtarı
1 (c) Yaratılış süreci. “Tanrı ‘Işık olsun’ dedi ve ışık varoldu” (Bereşit 1:3)
2 (b) “Sana yapılmasını istemediğini başkalarına yapma. Tora budur, gerisi yorumdur.”
3 (b) Yahudilik, kişinin yaşadığı ülkenin kanunlarına uymak zorunda olduğunu belirtir. Ancak Tora’da ve Talmud’da ticaret ahlakı konusunda yer alan tüm ilkeler, geçerliliklerini doğal olarak korur. Örneğin bir sokakta bakkal varsa ve iyi iş yapıyorsa, Talmud, hemen yanına ikinci bir bakkal dükkânı açılmaması ve birincisinin kârına ortak olunmaması gerektiğini belirtir. Bu türden bir uyarı, ülkenin yasaları arasında yer almayabilir.
4 Şıkların hepsi doğrudur ama Tora öğrenimi (d) diğer tüm mitsvaların toplamına eşit sayılmaktadır.
5 Birinci şık (a) tabii ki doğrudur ama daha makbul olanı, yardıma ihtiyacı olduğunu bildiğiniz (hatta hissettiğiniz) kişiye, bunu daha dile getirmeden vermektedir (c şıkkı).
6 (b) ancak c şıkkında sözü edilen Talmud ve tamamlayıcı diğer eserler, Sözlü Kanun’un yazıya dökülmüş şeklidir.
7 (b) Ancak sevap anlamında kullanıldığı da olur.
8 (e)
9 (d) Neden diye soracak olursanız, Rut, kayınvalidesi Naomi ile birlikte Kenaan’a giderken ona “Senin halkın benim halkım, senin Tanrın, benim Tanrım” dedi. Yahudilerin bir halk olması Tora’nın verilmesine dayandığından, Rut Kitabı da Tora’nın verildiği Şavuot Bayramında okunur.
10 (c) David’e kral olacağını müjdeleyen peygamber Şmuel, kral olduğunda ise ona yol gösteren peygamber Natan’dır.
11 (a)
12 (c) Lir çalan, David’di. Yosef küçüklüğünden beri rüyaları yorumlama yeteneğine sahipti.
13 (d) Hanuka, bir günlük yağın tam sekiz gün boyunca yanması mucizesini andığından, hanukiya mumlarının herkes tarafından görülecek şekilde pencere önüne konması gerekir.
14 (a) Şema duasını hatırlayalım mı? Birinci paragraf Aşem’in nasıl sevileceği; ikinci paragraf Aşem’in emirlerine uyulması halinde nelerin olacağı; üçünü paragraf ise giysilerin köşelerine tsitsit yapmakla ilgilidir.
15 (d) Aşem, Yanan Çalılık olayında Kendini “Olacağım gibi olacağım” – “Eye Aşer Eye” diye tanıtır (Şemot 3:14).
16 (d)
17 (b)
18. (a). Makabi ailesinin bir Koenler ailesi olması nedeniyle Levi boyuna mensup olduğu doğrudur ancak soy itibarıyla, Haşmonay şıkkı doğrudur.
19 (c)
20 (c) Üç tane: Adam’ın yaratıldığı 1 Tişri, Mısır’dan Çıkış’ın gerçekleştiği ay olan Nisan’ın başı ve ağaçların yeni yılı olan Tu Bişvat, yani 15 Şevat.
Test çözmeye ve din bilginizi ölçmeye meraklı olduğunuz takdirde
www.myjewishlearning.com
sitesinde çok çeşit ve sayıda teste ulaşabilirsiniz. Bu testi oluştururken söz konusu siteden ilham almakla birlikte, sorular ve cevapları tamamıyla bize ve bildiklerimize özgüdür.
İlginizi çekmeyi başardıysam, birkaç ay sonra, Aşem’in de izniyle yeni bir test hazırlarım.
Hayattaki sınavlarımız hep çalıştığımız yerlerden gelsin.
