Konuşmayı öğrenmek

Yeni bebek sahibi anne babalar bebeklerinin edindikleri becerileri keyifle takip eder. Onları en çok heyecanlandıran becerilerin başında da herhalde yürüme ve konuşma gelir. Bir konuşma ve lisan patologu olarak en sık karşılaştığım sorular bebeklerin konuşmaya başlama yaşı ve yeterince kelime kulanıp kullanmadıkları hakkında oluyor. Bebekler ses çıkarmaya doğum akabinde ağlayarak başlarlar. İlk üç ay içinde bu ağlamalar istedikleri şeye göre farklılaşır. Anne babalar “Acıktım” ağlamasıyla “Altım değişsin” ağlamasını ayırt etmeye başlarlar. 

3-6 ay arası yavaş yavaş anlamsız hecelemeleri, ses oyunlarını ve gülüşleri görmeye başlarız.

6-9 ay arası bebekler entonasyonlu agulamalara başlar. Dışarıdan dinleyen birine bu sanki kendi dillerinde, vurgular yaparak konuşuyorlarmış hissini verir. Bu dönemde bebekler taklit etmeye de başlar. Yine bu dönemde aynı hecelerin tekrarlanması başlar. Çoğu anne baba bu tekrarları gerçek kelime olarak algılasa da genellikle bebekler bunları anlamlı kelime olarak kullanmazlar. Bu tekrarlar (mamama, dedede veya bababa gibi) kullandığımız kelimelere benzediği için bizi yanıltır.

9-12 ay arası oyun oynarken ses çıkarmalar ve farklı heceleri birleştirmeler başlar.

10-18 ay arasında ilk gerçek kelimeyi görürüz.

1-1,5 yaş arasında konuşma genelde birkaç kelime haricinde oldukça anlaşılmaz olur. Çocuklarda bol miktarda jargon yani konuşma vurgusu olan ama hiç bir anlamı olmayan konuşmalar görürüz. Yine aynı dönemde papagan gibi bazı taklitler de olabilir. Aynı zamanda bazı kelimelerin düzgün taklidi de başlar.

1,5-2 yaş arası anlamsız konuşmalar azalıp anlamlı kelimeler artar.

2 yaşında artık jargon neredeyse tamamen biter. Konuşmanın anlaşılırlığı da artmaya başlar. İki yaşında çocuklar yaklaşık 300 kelime anlayıp, yaklaşık elli kelime kullanabilirler. Konuşmalarının anlaşılırlığı en azından yüzde 50 civarındadır.

2-2,5 yaş arası bu anlaşılırlık yüzde 70’e çıkar. Bu dönemde çocuklar kelime haznelerini genişletmeye devam ederek anladıkları kelime sayısını yaklaşık 500’e, kullandıklarını da 200’e kadar çıkarabilirler. Ayrıca iki - üç kelimeden oluşan basit cümleler kurmaya başlarlar.

2,5-3 yaş civarı çocukların konuşması yaklaşık yüzde 80 anlaşılır. Bu dönemde çocuklar “bu ne?” gibi basit soru cümleleri kullanırlar. Anladıkları kelime sayısı yaklaşık 900’dür. Kelime hazneleri ise en azından 200-300 kadardır. Kimi çocuk bu sınırı 500’e kadar genişletebilir.

3-3,5 yaş arası çocuklar yaklaşık 800 kelime kullanır. “Nasıl” sorusuna uygun cevap verebilirler. Çoğunlukla da “kim” ve “ne” sorularını sorarlar.

3,5-4 yaş civarı artık konuşma oldukça anlaşılır olur. Bu dönemde çocuklar yaklasık 1500-2000 kelime anlayıp 1000-1500 kelimeyi de konuşma içinde kullanırlar. Gerçekle gerçek dışı olayları karıştırarak hikâye anlatırlar ve uzun, detaylı diyaloglara girerler.

Uzmana başvurma

1-1,5 yas arası ilk kelimenin ortaya çıkmasından sonraki 3-3,5 yılda çocuklar çok hızlı bir gelişme ve ilerleme gösterir. Bu dönemde gözlemlediğiniz uzun süreli duraklamalar veya gerilemeler konuşma ve lisan gelişimi açısından çok önemli olabilir. “Ailede de geç konuşan var, nasıl olsa konuşur” diyerek olayın takipsiz kalmasına izin vermek doğru değildir. Evet, her çocuk kendine hastır ve kitap bilgisinden bireysel farklılıklar gösterebilir ancak iletişim becerilerinin kazanılmasındaki gecikme üç yaşın altındaki çocuklarda gelişimsel bozuklukların en sık görülen semptomudur. Bu nedenle ikileme düştüğünüzde veya kafanızda çocuğunuzun konuşma ve lisan gelişimiyle ilgili herhangi bir soru belirdiğinde izleyebileceğiniz en sağlıklı yol bir konuşma ve lisan patologundan uzman görüş almak olacaktır. Bu, herhangi bir gelişimsel gecikme veya bozukluk durumunda da size erken teşhis ve tedavi avantajını sağlayacaktır.

Burcu Ardalı

Uzman Konuşma ve Lisan Patologu