Dünyada kullanımı her geçen gün azalan Ladino dilini ve kültürünü korumak ve gelecek nesillere aktarmak için farklı ülkelerde değişik projeler hayata geçiriliyor
Amerikan Sefarad Yahudileri
Washington Üniversitesinde profesör asistanı olan Devin Naar, Amerikan Sefaradlarına ait Ladino dilindeki belge, kitap ve fotoğrafları toplayarak dijital bir arşiv oluşturmak için büyük bir adım attı. Şimdiden yüzlerce belgeyi bir araya getiren Naar’ın arşivinde 1930’lu yıllarda Avrupa’da yaşayan Yahudi ailelerin ABD’deki akrabalarına yazdıkları mektuplar da yer alıyor.
Google’dan büyük atılım
Nesli tükenmekte olan eski lisanları koruma projesi başlatan Google, kapsamına Ladino’yu da aldı. Proje dahilinde yaşlıların, kaybolmakta olan lisanlardaki konuşmalarını çok yüksek ses kalitesi ile kaydedip Google’da arşivleyebilecekler.
Türkiye’de de tarih kayıt altında
Konuşulan Ladino dilinin gelecek için arşivini oluşturan Osmanlı Türk Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi de eşsiz bir çalışmaya imza attı. Merkez, ‘Ladino Database Projesi’ kapsamında, ana dili Ladino olan İstanbul’dan 69, İzmir’den de on bir kişiyle gerçekleştirdiği söyleşileri dijital kayıt altına aldı. Projenin hem bir arşiv, hem de araştırmacı ve dilbilimciler için bir kaynak olması hedeflendi.
Judeo-Espanol lisanına gönül veren Şalom Gazetesinin bu dildeki sayfa sorumlusu Klara Perahya uzun çalışmalardan sonra tarihte ilk kez yayınlanana Ladino-Türkçe sözlüğünü okuyuculara sundu.Güler Orgun Ladino dilinde dünyada tek olan Şalom’un aylık eki El-Amaneser’i hazırlıyor. Matilda Coen Sarano ise Ladino dilinde kitaplar yazıyor
