Çin futbolu neden başarısız?

Eğitime de çok önem veren ve rekabet dolayısıyla orta halli bir iş için bile yüksek lisans isteyen bir ülke için şaşırtıcı bir durum. Araştırdım ve ilginç nedenler ortaya çıktı.

MANTALİTE

Hiç Çinli tanıdığınız oldu mu bilmiyorum ve genelleme de yapmak istemiyorum ama benim gördüklerim de araştırdıklarımı destekler nitelikte. Bu insanlar yapısı gereği, fabrikalar gibi belli hedefe yürümenin kesin adımları olduğu yerlerde çok iyiler. Bir bakıma görev adamı diyebiliriz. Makine değil ama konuşan makinedir bir anlamda Çinliler. Bu özellikleri, onları yaratıcılığa gerek olmayan alanlarda çok avantajlı hale getirirken, futbol gibi yaratıcılığın esas olduğu dallarda geride bırakıyor. Bunu ekonomide de görüyoruz. George ve Hans gidiyor Beijing’e, bunu şu şekilde şu kadar zamanda yapacaksın diyor, Lee de tamam diyor yapıyor. Ama Lee’den yenilik, icat çıkmıyor, ‘Iphone’ yerine ‘Ipone’ çıkıyor.

YETENEĞE BAKIŞ AÇISI

 Çin’de yeteneğin tanımı fiziksel farklılıklardan başlıyor. Milyar tane insan aynı olunca adamlar yaşıtlarına göre uzun kollu, uzun bacaklı veya sıradışı başka fiziksel özelliklerine göre çocukları ayrıştırıyor ve onları yetenekli kabul ediyor. Sonra da bu çocukları birer köle robot gibi yoğun bir programla çocukluktan büyüyene kadar yüzücü, atlet dalgıç gibi sporcular olarak eğitiyorlar. Bunlar ileride başarı getiriyor ama bu sebepten dolayı başarı hep kişisel sporlarda kalıyor, takım sporlarında yetenek kimi zaman Messi, Maradona gibi bücürlerde oluyor.

FIRSAT MALİYETİ

Son olimpiyatlarda da gördük ki Amerika’ya tek rakip olabilen ve zorlayan ülke Çin. Bunun sebebi de anlattığım kriterlerden dolayı ülkenin kişisel sporlara yöneliyor olması. Fakat bu sadece bakış açısıyla kalmıyor, ülkenin spor yönetiminin de stratejisi haline geliyor. Adamlar beş atlete yatırım yapıp beş madalyaya aday oluyor;  oysa bütün futbol takımına yatırım yapıp bir madalyaya aday olduğunu görünce, haliyle kişisel sporları kârlı görüyor.

KAPİTALİZM

Amerika’nın Çin’i kapitalizmin bir parçası yapıp sonu gelmeyen üretim ve talep kaynağını hep orada tutmak istediği bilinir. Bunu da Çin’i giderek kapitalizme yaklaştırarak yaptı ve yapıyor. Bu durum Çin futbolunu da kötü etkiledi. 90’lı yılların başlarında kapitalizme yenilmeye başlayan Çin, giderek devletin sahibi olduğu futbol takımlarına daha ticari olma fırsatı verdi. Hemen arkasından özel sponsorların destekleyeceği profesyonel bir futbol ligine onay verdi ve yüksek maaşların, büyük yatırımların önü açıldı. Avrupa’ya kıyasla hala düşük ücret almalarına karşın yerel yıldızlar yılda yüz binlerce dolar para kazanmaya başladı ve uçurum önüne geçilemez bir hal aldı. Sonra bürokrasinin kıvrak zekâlıları paranın kokusunu aldı ve devletin desteklediği takımları paraya boğdu. Bu futbolcu ücretlerindeki enflasyonu daha da zıplattı ve güçlü takımlarla güçsüz takımlar arasındaki fark çok açıldı. Yıl 2012, hala hayatta kalmaya çalışıyorlar.

KÜLTÜREL AHLÂK

Bundan birkaç sene önce 2009 Eylül’ünde, Çin’in ikinci liginde bir maç oynanıyor. Qingdao Hailifeng FC ile Sichuan FC karşılaşıyor. Qingdao maçın bitimine iki dakika kala üçüncü golünü buluyor ve 3-0’ı bulup rahatlıyor. Ne oluyorsa bundan sonra oluyor ve Qingdao yardımcı antrenörü, kalecisine öne çıkmasını ve ceza sahası dışında beklemesini söylüyor. Hemen ardından bir Sichuan atağında oyuncu topu aşırıyor ve top santimetrelerle dışarı çıkıyor. Bu atağın sonunda maç bitiyor. Qingdao kulübünün sahibi Du Yunqi maç sonrası çok kızgın görünüyor ve antrenöre fırça çekiyor. Kimse bir anlam veremiyor. Sonradan ortaya çıkıyor ki Du Yungi maçta dört gol olacak diye iddiaya girmiş, onu kaybettiğine sinirli.  Anlayacağınız adamlar bizden farksız bu konuda…

Bu beş ana sebepten dolayı Çin kişisel sporlarda her zaman iyi olacak ama takım sporlarında daha uzun bir sure kendilerini göremeyeceğiz diye düşünüyorum.

Ancak kafaları değişeceği zaman, iddialı hale gelebilirler ama bu ne kadar zaman alır ve bu sırada günümüzün futbol ülkeleri armut mu toplar, orası meçhul.