‘İçsellik’ anlamına gelen İbranice kelime‘Pnimiyut’ ve zıttı ‘dışsallık, yüzeysellik, resmilik’ anlamlarına gelen ‘Hitsoniyut. Nesiller boyunca T-nrı’ya hizmet eden Hasidler arasında, birine ‘Hitsoni’ demek yapılabilecek en büyük hakaretlerden biriydi. Hitson, T-nrı’ya hizmetin yalnızca görüntü boyutu ile ilgilenen kişidir. Oysa Pnimi, içinden çalışır. İçindeki hakikatleri, T-nrısallığı ve kutsallığı hayata geçirir
“Rabban Gamliel, Yahudi halkının yöneticiliği görevinden alınınca, sinagogun girişindeki muhafızı da kaldırmışlar ve şöyle bir duyuruda bulunmuşlar: ‘Kim buraya gelip Tora çalışmak istiyorsa artık buraya gelsin ve Tora çalışsın.’ O gün ayrıca sinagogun büyük çalışma salonuna 700 yeni sandalye daha ilave etmişler. Bunu görünce Rabban Gamliel kendini çok kötü hissetmiş çünkü o, zamanında, içi dışı bir olmayan öğrenciler giremesin diye kapıya muhafızlar dikmişti. “Belki böyle yaparak Yahudi halkını Tora’dan mahrum bıraktım,” diye düşünmeye başlamış. O gece rüyasında içi simsiyah küllerle dolu bembeyaz fıçılar görmüş. Bu belki de dinî bütün olduklarını düşündüğü öğrencilerin içlerinin ne kadar boş veya kararmış olduğu anlamına gelmekteydi.” (Talmud Berahot 28a)
HAKİKİ VE SAMİMİ
OLMAK
Tsfat şehrindeki çocukluğum sırasında babamın sürekli kullandığı kelime ‘Pnimiyut’ idi. ‘İçsellik’ anlamına gelen bu İbranice kelimenin zıttı ise ‘Hitsoniyut’tur. Bu kelime de ‘dışsallık, yüzeysellik, resmilik’ anlamlarına gelir. Nesiller boyunca T-nrı’ya hizmet eden Hasidler arasında, birine ‘Hitsoni’ demek yapılabilecek en büyük hakaretlerden biriydi. Hitson, T-nrı’ya hizmetin yalnızca görüntü boyutu ile ilgilenen kişidir. Aklı fikri, nasıl göründüğünde ve algılandığındadır; bu yüzden en büyük endişesi görüntüsüdür. Bir Hitson için gerçekte ne olduğunun, ikincil önemi vardır. Önemli olan başkalarının onunla ilgili ne düşündükleridir. Çoğu zaman Hitson sergilediği kişilik ile gerçek kişiliği arasında çelişki ve çatışma içerisindedir, çünkü sürekli olarak rol yapması gerekmektedir. Hâlbuki Pnimi, Hitsoni’nin tam tersidir. O içinden çalışır. İçindeki hakikatleri, T-nrısallığı ve kutsallığı hayata geçirir. Pnimi, sinagogda insanlar ona baktığı zaman yapacaklarına değil içindeki değişikliklere odaklanır. Pnimi için ruhunu geliştirmek adına yaptığı fedakârlıklar önemlidir, insanlar ona baktığında yaptıkları değil. Pnimi’de iç çatışma yoktur, içi dışı birdir. Hareketleri özünü yansıtır.
Hitsoni zarfa, Pnimi mazrufa bakar. Ama fark yalnızca bununla bitmez: Hitson, genelde işin kolayına kaçar. Pnimi ise daha zor ve meşakkatli işleri tercih eder. Dua sırasında başınıza Tallit koymak kolaydır ama duadaki her bir kelimeye odaklanmak zordur. Dua sırasında başınıza Tallit koymak iyi bir şeydir çünkü odaklanmanıza yardımcı olur. Ama bu hareket yalnızca belli bir ‘topluluğa’ aidiyeti gösteriyorsa o zaman Hitsoniyut’tur, çünkü dışsallık içselliğin önüne geçmiştir. Şabat’ta beyaz gömlek giymek hitsoniyut’tur. Şabat sabahı erken kalkıp sinagoga gitmeden bir şeyler öğrenmek ise Pnimiyut’tur.
Tora öğrenmeye zaman ayırın; bu Pnimiyut’tur. Ama yalnızca başkalarını etkilemek için Tora ile ilgilenirseniz bu Hitsoniyut olur. Hitson, dış faktörlerle ve çekici noktalarla ilgilenir, mucizeler ve geçici hızlı çözümler ile mutlu olur. Ait olma ve beğenilme onun için çok önemlidir. Pnimi ise kendine yoğunlaşarak, bilgisini artırır, mantığını geliştirir ve bundan büyük bir huzur elde eder. Pnimi için iç disipline sahip olmak ve olası kötü temayülleri kontrol altında tutmak çok önemlidir. Hitson’un Yahudiliği, bayramlarda çekici hale gelir, Pnimi ise Yahudiliğin güzelliklerini her gün yaşar.
Kişinin başkalarına gösterdiği özellikleri ile kendini gördüğü ve bildiği şekil arasında farklar olabilir. Çoğu zaman, maneviyatımızı dışa vurmak isteriz. Çünkü güzel bir şeye sahip olmak kimilerinde bunu bir an önce sevdikleriyle paylaşma dürtüsü de yaratır. Yeter ki, bu istek ve dürtü içimizden gelsin.
Öte yandan Talmud, eğer ihtiyaç duymuyorsanız Tsedaka almaktan kaçının der. Eğer ihtiyacınız olmadığı halde başkalarından alırsanız –T-nrı esirgesin– günün birinde gerçekten ihtiyaçlı bir hale düşebilirseniz. Bu yüzden annem biz çocuklarını, tekerlekli sandalye ve koltuk değnekleri ile oyun oynamaktan kesin suretle men etmiş ve –T-nrı esirgesin– bugün oyun oynarsak ileride bunlara ihtiyaçlı duruma düşebileceğimizi söylemişti.
Tüm bu olumsuz yönleri gördükten sonra kendime bunların tam tersini diliyorum. Hepimizin hataları ve Hitsoniyut’u muhakkak ki vardır; ben her davranışımı gerçekten içten gelerek yapmayı, her sözümü samimiyetle sarf etmeyi arzu ediyorum. Sizlere de, sevgili dostlarım, aynı temennide bulunuyorum. İçimizdeki maneviyatın bilincine varalım –Maneviyatımızı tüm gerçekliğiyle, kendimiz için, Pnimiyut ile yaşayalım.
Rav Mendy Chitrik
