Uyku apnesi ve horlama

AŞIRI HORLAYAN KİŞİLERDE YÜKSEK TANSİYON, HORLAMAYAN KİŞİLERE GÖRE DAHA SIK GÖRÜLÜR. HORLAMANIN EN AĞIR FORMU TIKAYICI TİPTE UYKU HASTALIĞIDIR. BU ARADA ŞİDDETLİ HORLAMA NEFESSİZ BİR DÖNEMLE KESİLMEKTEDİR.

Hastalık yapmasının iki temel nedeni vardır;

- Kan oksijen seviyesindeki ciddi azalmalara bağlı organ hasarı

- Uyku yapısının bozulmasına bağlı kalitesiz bir uyku

Böylelikle gün içerisinde yorulan vücudumuz uyku sırasında dinleneceği yerde daha fazla yıpranır. Şiddetli uyku apne sendromu olanlarda ölüm oranları sağlıklı bireylere göre 3–6 kat daha fazladır.

Uyku apne sendromu ciddi sağlık problemlerine yol açabilmektedir;

- Araba kullanırken veya dikkat gerektiren iş yaparken uyuklama sonucunda trafik ve iş kazaları,

- Unutkanlık, dikkat eksikliği,

- Yüksek tansiyon,

- Kalp krizi,

- Kalp ritm bozukluğu,

- Beyin damarında tıkanıklık sonucu felç,

- Şeker hastalığı kontrolünün zorlaşması,

- Cinsel performansta azalma,

- Yaşam kalitesinde azalma,

- Ölüm oranlarında artış.

Normal erişkin insanların en az yüzde 50’si zaman zaman horlamaktadır. Yüzde 25-30’u ise sürekli horlamaktadır. Horlama başlı başına sosyal bir problem ve şikâyettir.

Bu durumda özellikle horlayan kişinin etrafındakiler rahatsız olur. Horlama problemi sıklıkla obez kişilerde görülür. Bu sorun yaşla birlikte artış göstermektedir. Üst solunum yolunda oluşan darlık nedeniyle ortaya çıkan gürültü ‘horlama’ olarak adlandırılır. Basit horlamada gece boyu solunumda anormallikler görülmez. Solunumla ilgili sorunlar eklendiğinde, olay tamamen boyut değiştirmektedir.

Horlamanın nedeni nedir? Dilin arkası, yumuşak damak ve küçük dilin olduğu kısmın genizle birleştiği bölge kendiliğinden daralabilen bir bölgedir. Bunlar birbiri üstüne geldiğinde solunumla birlikte titreşmekte ve horlama ortaya çıkmaktadır. Horlayan biri aşağıdaki problemlerden en az birine sahiptir:

1- Dil ve boğaz kasları gerginliği azalmıştır. Gevşek kaslar sırt üstü yatınca dilin boğaz arkasına doğru kaymasına engel olamaz.

 2- Boğazdaki dokuların aşırı büyük olması. Büyük bademcik ve geniz eti, çocuklarda en sık rastlanan horlama nedenleridir. Şişman insanlarda kalın boyun dokusu sebep olarak gösterilir. 3- Yumuşak damak ve küçük dilin aşırı sarkık ve uzun olması boğaza doğru hava yolunu daraltır.

Horlama ciddi bir problem midir?

 Sosyal olarak evet. Bu aile yaşamını ciddi bir şekilde tehdit eder. Horlayan kişi alay konusu olur. Ailenin diğer bireyleri için uykusuz gecelerin sorumlusu tutulur. Horlayan kişi tatil ve iş gezilerinde istenmeyen oda arkadaşı olur.

Tıbbi olarak evet. Kişinin kendine verdiği zarar daha büyüktür. Dinlenmeden geçirilen geceler vardır. Aşırı horlayan kişilerde yüksek tansiyon, horlamayan kişilere göre daha sık görülür. Horlamanın en ağır formu tıkayıcı tipte uyku hastalığıdır. Bu arada şiddetli horlama nefessiz bir dönemle kesilmektedir. 10 saniye üzerinde nefessiz kalma nöbetlerinin bir saat içinde çocuklarda 5, erişkinlerde 10’un üzerinde görülmesi yaşamı ciddi şekilde tehdit eder. Bu durumda uyku merkezinde inceleme yapmak gerekmektedir. Böylelikle uykuda kan oksijen düzeyi aşırı oranda düşer. Oksijenin düştüğü bu dönemde kalp, kanı daha çok pompalamak zorundadır. Bir süre sonra kalp ritmi bozulurken, yıllar içinde yüksek tansiyon ve kalp büyümesi yerleşir.

 Bu grup hastalar uykularının çok az bir kısmında derin uyku fazına geçebilir. Derin faz gerçek dinlenme için tek yoldur. Dinlenmeden geçirilen gecenin gündüzü uykulu, yorgun ve verimsiz olur. Araba kullanırken ya da iş başında uyuklamalar görülebilir.

 Horlama tedavi edilebilir mi? Horlayan erişkin kişiler aşağıda sıralanan önerilere uymalıdır: 1- Kas tonusunu arttırmak için sportif bir yaşam biçimi seçilmeli,

 2- Horlayan kişiler uyku ilaçları, sakinleştirici ve antihistaminik denen alerji ilaçlarını uykudan önce almamalı,

 3- Uykudan dört saat önce alkol almaktan sakınılmalı,

 4- Uykudan üç saat önce ağır yemekten sakınılmalı,

 5- Aşırı yorgunluktan sakınılmalı,

 6- Uykuda sırt üstü yatmak yerine yana yatmak tercih edilmelidir. Eski bir öneri olarak pijama sırtına tenis topu dikmek hâlâ faydalı bir yöntemdir. Böylelikle sırt üstü yatmaya engel olunur,

7- Yatağın baş tarafı daha yukarıda olacak şekilde, tüm yatağınız yaklaşık olarak 10 cm bir tarafa doğru çevrilmeli,

8- Evde horlamayan kişilerin sizden önce uykuya geçmesi için onlara süre tanımalısınız. Her pozisyonda horlayan kişiler ‘ağır horlayan’ olarak isimlendirilir. Bu kişilerin yukarıdaki önerilerden daha fazla yardıma ihtiyacı vardır.

Tedavi alternatifleri

1- Hayat biçiminin düzenlenmesi,

2- Küçük dili küçültmeye yönelik lazerle uygulanan cerrahi,

3- Radyofrekans dalgalarının kullanılması ile yumuşak damağın ve küçük dilin küçülmesi ve gerginliğinin artmasına yardımcı olan ve muayenehane şartlarında yapılabilen teknik,

4- Bademcik ve geniz etinin alınması,

 5- UPPP dediğimiz küçük dil, yumuşak damağın bir kısmının ve bademciğin alındığı ameliyat şekli.

Cerrahiyi kabul etmeyen veya cerrahi müdahale yapılması mümkün olmayan hastalara, boğaza basınçlı hava veren maske kullanımı (CPAP) veya (BPAP) gündeme gelebilir.

Yrd. Doç. Dr. Kubilay K. Metin

K.B.B-Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı

Balat Or-Ahayim Hastanesi