PURİM TAKVİMİ

Bütün halkın birlikte tuttuğu üç oruç gününün sonunda Ester, kralın huzuruna çıkar.

Bu orucun tutulmasını Ester istediği için, ‘Ester Orucu’ adıyla anılır.

Halk arasında yaygın, ama YANLIŞ bir inanış; bu orucu sadece adı Ester olanların tutması gerektiğidir. Hamile, süt veren kadınlar hariç, sağlıklı ve bar/bat mitsvasını yapmış her Yahudi, Ester Orucu’nu tutmakla yükümlüdür.

13 Adar, bu yıl Şabat gününe denk geldiği için, oruç önceki Perşembe, 11 Adar–21 Şubat Perşembe sabahı gün doğmadan başlayıp, aynı günün akşamı, yıldızlar çıkınca sona eriyor.

Ester orucu gününde Minha duasında yakarış duaları Tahanunim yapılmaz.

Tarih boyunca Yahudilerin savaşa çıkmadan önce daima oruç tutup dua ettikleri görülür.

Moşe Peygamber de Amalek’in saldırısı sırasında oruç tutar. Orucun verdiği mesaj, savaşı kazandıran şeyin yapılan hazırlıklar, insani güç ve kahramanlık değil, Tanrı’ya bağlılık ve dua ile sadece ve sadece Tanrı’nın İsteği olduğudur.

23 Şubat Cumartesi- 13 Adar- Şabat Zahor-Purim’den önceki Şabat; Şabat Zahor-Hatırlama Şabat’ıdır. Şabat Zahor, Roş Hodeş Adar’dan önce (veya tam Roş Hodeş Adar’da ) başlayan ‘Dört Özel Şabat’ın ikincisidir.

Bu Şabat’ta , sinagogda sabah duası sırasında iki Tora çıkarılır. Bir tanesi haftanın peraşası, diğeri Maftir içindir.

Maftir’de; Amalek’in Yahudi halkına yaptığının hatırlanması (zahor),hiçbir zaman unutulmaması emrinin verildiği bölüm okunur.(Devarim 25:17-19).

Her nesil, çocuklarına, Amalek’in ne yaptığını, İsrailoğulları Mısır’dan çıktıktan sonra,  en yorgun, en zayıf oldukları anda,  nasıl onlara arkadan saldırarak gafil avladığını anlatmakla yükümlüdür.

“ Amalek’in Mısır’dan çıkışınız sırasında yolda sana yaptığını hatırla.” (Devarim 25:17)

“..Amalek’in zikrini göklerin altından sil! Unutma!” (Devarim 25:19)

“Hatırla”, Tora’nın “Taase-yap” emirlerinden; “Unutma” da “Lo Taase-yapma” şeklindeki emirlerindendir. Bu emirler, her zaman her yerde, hem kadınlar, hem de erkekler için geçerlidir.

Neden Zahor Peraşası,tam Purim’den önceki Şabat okunur?

Bir yoruma göre,  Amalek aslında her nesilde, farklı kişiliklerle mevcuttur. Yahudileri yok etmeye kararlı olan Aman da, Amalek’in soyundan gelir.Bu yüzden,Purim’den önceki Şabat, Amalek’in unutulmaması, hatırlanması emredilen peraşa okunur.

Başka bir yoruma göre, Purim’in ana teması, her şeyin Tanrı’nın kontrolü altında meydana geldiği gerçeğidir.

 Olayların akışı sırasında her zaman Tanrı’nın Eli’ni görebilmek mümkün olmayabilir. Doğal bir tesadüf gibi görünen durumlar bile, aslında Tanrı’nın Takdiri’nin-haşgaha’nın neticesinde oluşmaktadır. Purim, İlahi Takdir’in, açık mucizeler yerine nasıl doğal olayların arkasında yer aldığını gösterir. Direkt olarak idrak edemesek de; Tanrı; “Hester Panim-Gizli Yüzü” ile olayları İlahi Planı doğrultusunda her an her şeyi kontrol ederek hayatı bütünüyle yönetir.

Amalek ise; hayatın akışı ve tarihin keyfi, tesadüfî olarak geliştiğini savunur. Amalek, spiritüel anlamda asılsız, temelsiz, sebepsiz, mantıksız şüphenin özünü temsil eder.

Bu yüzden, Amalek ve simgeledikleri, Yahudi milletinin ve Yahudilerin hayattaki misyonunun ezeli düşmanıdır. ‘Amalek’in harflerinin nümerik değeri,  ‘safek-şüphe’ ile eşittir.

Amalek’e nasıl cevap vermek gerekir? Kişi, kendi içindeki umursamazlık, olumsuzluk ve gerekçesiz şüphe ile nasıl başa çıkabilir? Tora, bunun yolunu tek bir kelimeyle özetler: “Zahor-hatırla”.

23 Şubat Cumartesi akşamı-Megilat Ester’in okunması-: Megilat Ester, Purim olaylarının,  bizzat kahramanları Ester ve Mordehay tarafından anlatıldığı ve kaleme alındığı, deri parşömen üzerine yazılmış kitabıdır.

Megila okunmadan üç beraha söylenir: Al Mikra Megila;Şeasa Nisim Laavotenu ve Şeeheyanu;(sadece o yıl ilk kez okunduğunda)

Kadın erkek herkes Megila’yı dinlemek (dinleme imkanı yoksa okumak) mitsvası ile yükümlüdür. Megila, Purim’in başladığı akşam ( bu sene 23 Şubat Cumartesi akşamı) ve sabah dualarında (24 Şubat Pazar sabahı) beraha -dua söylenerek okunur.

 İkinci gün, Şuşan Purim’de aynı şekilde akşam (24 Şubat Pazar akşam) ve sabah (25 Şubat Pazartesi sabah) , bu sefer beraha söylenmeden okunur.

Megila okunurken, kötü kalpli Aman’ın adı her geçtiğinde, sinagogdaki çocuklar ellerindeki ‘kaynana zırıltısı’ oyuncaklarını çevirerek, yetişkinler ise ayaklarını yere vurarak, protesto şeklinde bol gürültü çıkarırlar. Bunun bir nedeni, Aman ve onun gibilerin isimlerini dünyadan silmektir.

24 Şubat Pazar - 14 Adar- Purim- Purim’e özel, dört mitsva: 1- Megila Ester’i okumak/dinlemek, 2-En az iki arkadaşa Purim günü ulaşacak şekilde yiyecek hediye göndermek, 3-En az iki ihtiyaç sahibine,Purim günü ulaşacak şekilde hediye vermek ve 4- Purim ziyafeti ve eğlencesi düzenlemek.

Purim’de dualar: Purim’de, Amida duasına ve Birkat Amazon’a (yemekten sonra söylenen şükür duası), Aman’ın Yahudiler’i yok etmek isterken Tanrı’nın bizi kurtarıp onları kendi kazdıkları kuyuya nasıl düşürdüğünü anlatan “Al Anisim” bölümü eklenir.

 Allel ; Purim’de söylenmez.Bunun nedenleri:1-Purim mucizesi İsrail dışında meydana gelmiştir.2-Megila’nın okunuşu, bir tür Allel’dir. 3-Allel duası; “Tanrı’yı övün! Tanrı’nın hizmetkârları,” diye başlar, ancak Purim zamanı atalarımız halen Ahaşveroş’un hizmetkarları idiler. (Arachin 10b)

PURİM GELENEKLERİ

1  Purim’de eğlenceli kıyafet partileri düzenlenir. Kıyafet değişikliğinin sebebi, bir yoruma göre, Tora’daki “Aster Astir Panay-Yüzüm’ü tamamen gizleyeceğim” (Devarim 31:18) kısmıdır. Purim mucizelerinde aynen bu şekilde Tanrı’nın Eli ‘gizli’ olarak yer alır. Megila’nın hiçbir yerinde Tanrı’nın Adı’na rastlanmaz ve her şey doğal gibi görünen bir planın parçasıdır. Bunu hatırlamak için, kostümlerimizin arkasına ‘gizleniriz’.

2  Mavlaç Şekeri- Purim’de, kırmızı beyaz renkte ve değişik şekillerde yapılan şekerlemeler yenilir.

3 - Ozne Aman- Amantaşen: Aman’ın Kulakları adı verilen Purim ‘in geleneksel üç köşeli reçelli bisküvisi, bazı yorumlara göre Aman’ın üç köşeli şapkasını simgeler.

4 - Zeher Lemahatsit Aşekel- Bet-Amikdaş Dönemi’nde, Adar ayı boyunca tapınağa bağış amacıyla, 20 yaşını geçmiş her kişiden, yarım şekel bağış toplanırdı. Bu şekilde nüfus sayımı yapılırdı.

Günümüzde, Roş Hodeş Adar-Adar ayının başlangıcından, Purim’de Megila Ester’in okunmasına kadarki zaman sürecinde, ailedeki her birey için, yarım gümüş şekel değerinde (tam olarak 10 gr.gümüş karşılığı) bir bağış verilir. Bu bağış; “Zeher Lemahatsit Aşekel-Yarım Şekelin Anısına” yapılır.  Bu mitsvayı en iyi şekilde yerine getirmek isteyenler, yaşına bakmaksızın ailenin her bireyi için, hatta evin hanımı hamileyse, karnındaki bebek için de bu bağışı yapar.

5 Şubat Pazartesi- 15 Adar - Purim Şuşan-: 13 Adar günü, Yahudiler, kendilerini savunmak için bir araya gelir ve onları öldürmek isteyen düşmanlarını yenilgiye uğratır.14 Adar’da da zaferlerini kutlarlar.

Başkent Şuşan’da ise savaş ve zafer 14 Adar’da gerçekleşir, bu yüzden Purim kutlamaları da 15 Adar’da yapılır. Bu sebeple 15 Adar,(bu yıl 25 Şubat Pazartesi) Purim Şuşan-Şuşan’ın Purim’i olarak anılır. Purim Şuşan, Yeoşua zamanında surlarla çevrilmiş olan şehirlerde kutlanır. İstanbul da bu kategoriye girer.

Önemli Not:  Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla; Every Person’s Guide to Purim; Days of Joy; Mitzvot (Gözlem); Megilat Ester (Gözlem); El Gid para El Pratikante (Gözlem); Yahudilik Ansiklopedisi(Gözlem); Sidur kol Yaakov (Gözlem) kitaplarından, www.aishcom; www.ou.org; www.chabad.org; ;http://lchaimweekly.org; www.jewishmag.com; derlenerek hazırlanmıştır.  Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.