´´Mısır’da yaptıklarımı….bizzat gördünüz,´´ : PESAH 5773

Pesah’ta Tanrı’nın, Yahudileri Mısır topraklarında 210 yıl süren esaretlerinden kurtarıp, özgürlüğe kavuşturması kutlanır. Bu kurtuluş, Yahudi varoluşunu ve yaşamının amacını o denli etkiler ki, Mısır’dan çıkış sadece Pesah’ın sekiz günü boyunca değil, Şavuot, Sukot, Roş Aşana, Kipur, ayrıca her hafta Şabat kiduşunda ve Yahudi yaşamının her gününde tefilin ve tsitsit takarken ve Şema okurken, sürekli olarak hatırda tutulur.

R. Abraham Twerski’ye göre, insanoğlu, ‘fiziksel bir varlık olarak, Tişri ayında-Roş Aşana’da’ yaratılır. Ancak insanın ‘manevi ‘(spiritüel) boyutu, ancakNissan ayında, Mısır çıkışıyla yaratılır.

Ağır esaret yıllarının ıstırabından sonra özgürlüğün ve insan hayatının değerini daha da iyi takdir edebilen bu halka,  bir yaşam kılavuzu olarak Tora’nın verilmesiyle, insan hayatı da yeni bir boyut kazanır.İnsan artık, sadece bir Homo sapiens-akıllı bir hayvan olmak yerine, yaşamın her anına, fiziksel dünyaya anlam katabilen, maneviyata sahip bir varlık haline gelir.

Her Yahudi; mitsvalar, kullanılan her şeyin Tanrı’nın bir hediyesi olduğunu takdir eden dualar ve benzeri davranışlarla, maddi dünyaya maneviyat katarak, burayı Tanrı’nın Varlığı için kutsal bir mabede dönüştürmeye çalışır.

Esaretten kurtuluşa, Mısır olayı  aslında hep aynı amaca giden parçalar bütünü olarak görülebilir. Burada nihai amaç, maneviyatı yüksek, kutsal bir halk yaratılmasıdır.

“Mısır’da yaptıklarımı….bizzat gördünüz. Siz benim için bir Koenler krallığı ve kutsal bir ulus olmalısınız” (Şemot 19:4-6).

Maneviyat bu kadar önemliyse, neden Roş Aşana’yı Yahudi hayatının dönüm noktası olan ve Tora’da “ayların başı” olarak adlandırılan Nissan ayında kutlamıyoruz (Şemot 12:2)?

Çünkü o zaman sadece maneviyat vurgulanıp, fiziksel dünya önemsenmemiş olurdu.

Yahudilikte esas, insan hayatında hem fiziksellik, hem maneviyatın, dengeli bir şekilde birlikte varolmasıdır. Bu yüzden Tişri ayı-Roş Aşana’da insanın fiziksel olarak yaratılışı, Nissan ayı-Pesah’ta ise manevi olarak yaratılışı kutlanır.

PESAH HAZIRLIKLARI

Kaşer Lepesah ürünleri nereden alabiliriz?

Türkiye’de Hahambaşılık denetiminde, Pesah süresince yenmesi uygun olan yiyecek maddelerinin üzerinde ‘Kaşer Lepesah’ ibaresi bulunur ve Hahambaşılığın onayı olan yerlerde satılır. Bu yerlerin bilgisi için hahamlara başvurulması yeterlidir. Bayram süresince gereken ve önceden alınan matsa, matsa unu, peynir, şarap vb gibi yiyeceklerin alınıp, hamets ile temas etmeyeceği bir yerde saklanması gerekir. (Size en yakın alışveriş noktaları için: www.denetgida.com.tr  ve/veya 0212-2780011)

Hamets nedir, Pesah boyunca evde hamets kırıntısı bile kalmaması için evi nasıl temizleriz?

Beş tahıl (buğday, arpa, yulaf, çavdar ve kusmin) veya bu tahıllardan üretilen un vb gibi maddeler su ile temas edip 18 dakika hareketsiz kalıp fırına verilmediklerinde hamets olur.

Pesah’tan önce, evlerin, işyeri ve arabaların titizlikle temizlenerek her türlü hametsten arındırılması gerekir. Pesah’tan bir gece önce (bu sene 24 Mart Pazar gecesi) Bedikat Hamets; aile fertleri bir araya gelerek evde mum ışığında hamets araması yapar. Bulunan hamets parçaları ertesi sabah yakılabilir,  bir torbaya konulup denize atılabilir veya toprağa gömülebilir.

Pesah’a özel mutfak takımları yoksa mutfak eşyaları nasıl Pesah’a uygun şekle getirilebilir?

Mevcut kap kaçağın, çeşitli yöntemlerle Pesah için hazırlanması gerekir.

• Metal ve tahta kaplar ‘sıfırlanabilir’.

• Sıfırlama işlemi, ızgara, şiş, vb için Libun- ateşte kor hale gelene kadar tutarak yapılır.

• Çatal, kaşık, tencere vb, Agala (büyük bir demir parçasını ateşte kor hale getirip, daha sonra tencerede kaynayan suya atarak ve istenen kapları bu suyun içine atarak) sıfırlanır.

• Plastik, seramik, melamin, yağsız olarak kullanılan teflon, toprak kaplar hiçbir şekilde ‘sıfırlanamaz’, bayram için yenilerinin alınması gerekir.

• Cam, içine konan yemeklerin özelliklerini barındırmadığı için, iyice yıkandıktan sonra kullanılabilir. Buzdolabı, iyice temizlendikten sonra kullanılabilir.

• Bulaşık makinesi, içi iyice temizlendikten sonra boş olarak deterjan ile kaynar su programında çalıştırıldıktan sonra kullanılabilir.

• Fırın, iyice temizlendikten sonra 24 saat hiç kullanılmadan bekletilir, daha sonra boş olarak yüksek ateşte yakılarak 1 saat bekletilir, sonra kullanılabilir.

• Mikrodalga fırın da iyice temizlendikten sonra, su dolu bir bardak konulup çalıştırıldıktan sonra Pesah’ta kullanılabilir.

 Pesah için uygun duruma getirilen mutfak kap kaçakları, Pesah’a kadar hamets ile temas etmeyecek bir yerde saklanır. Buzdolabı, makineler, fırın vb Kaşer Lepesah-Pesah’ta kullanmaya uygun hale getirildikten sonra artık hamets için kullanılmaz.

Pesah’ta çok fakir bir insanın bile matsa yeme mecburiyeti varsa, ihtiyaçlı kişilere Maot Hitim-Buğday parası-Matsa parası- nasıl ulaştırılabilir?

Herkesin bayram sırasında matsa ve yeterli yiyeceğinin olmasını sağlamak için, Maot Hitim bağışı için Rabi’lere, cemaat kurumlarına veya sinagoglara danışılır. 

Pesah boyunca hamets yemek, evimizde bulundurmak, bunlardan fayda sağlamak, hatta iyeliğimizde bulundurmak bile yasaktır. Pesah’a kadar tüketemeyeceğimiz hametsi ziyan etmemek için ne yapılabilir?

Bu tarz erzak maddeleri, Pesah boyunca saklanmak üzere bir kutuya konularak evden ayrı bir yerde muhafaza edilir. Bu maddelerin iyeliği, Rabanut aracılığıyla Yahudi olmayanların mülkiyetine geçirilir, Pesah bitişinde geri alınmak üzere onlara ‘satılır’.Bu konuda bilgi almak için cemaat Rabi’lerine başvurmak gerekir. (Sadece bir faks veya e-posta ile yapılan bu basit işlemin devamı, Rabi’ler tarafından yerine getirilmektedir.)