5773-2013, Pesah Şeni, Tanrı’ya dönmek isteyen, teşuva yapmayı gönülden arzulayan biri için, Tanrı huzurunda hiçbir zaman çok geç olmadığını ve ikinci bir fırsatın daima mümkün olduğunu anlatır
Tanrı, Yahudiler’i Mısır’dan çıkarırken, Paro (Firavun) ve halkının başına gelen son felâket, behorların (ilk doğan erkek çocuk) ölümüydü. Yahudiler ise, Tanrı’nın emriyle, 14 Nisan günü Korban Pesah-Pesah Kurbanı yaparak bu felâketten zarar görmemişlerdi. ‘Mısır’dan Çıkış’tan bir yıl sonra, Tanrı, Moşe (Musa) Peygamber’e seslenerek, İsrailoğulları’nın, yılın ilk ayı olan Nisan ayının 14’ünde Pesah Kurbanı’nı, tam olarak o günde Bet-Amikdaş’a (Kutsal Tapınak) getirmelerini söyler(1).
Fakat bir grup Yahudi, 14 Nisan tarihinde “tame(2)” durumları yüzünden bu kurbanı getiremezler. Bu mitsvadan mahrum kalmak istemeyen bu kişiler için, onların talebi üzerine Moşe (Musa) Peygamber Tanrı ile konuşur. Tanrı, onlara bu mitsvayı yerine getirebilmeleri için ikinci bir fırsat verir. İkinci fırsat günü, Pesah’tan tam bir ay sonra, 14 İyar (bu yıl 24 Nisan Çarşamba) günüdür.
14 Nisan’da tame olup kurban getiremeyecek durumda olanlar kimlerdi?
Bu kişilerin, kimler olduklarına dair farklı yorumlardan bazıları:
a) Bunlar, Yosef’in vasiyeti üzerine, Yosef’in naaşını taşımakla görevli kişilerdi.
b) Bunlar, birkaç gün önce Nadav ve Aviu’nun cesetlerini tapınaktan çıkaran Mişael ve Eltsafan’dı.
c) Bunlar, önceki hafta yakınlarının cenazelerine katılmış olan sıradan kişilerdi.
d) Bunlar, yolda buldukları sahipsiz cesede sahip çıkıp ‘meit mitzvah’-gömme mitzvası, ölüye saygı-yapan kişilerdi.
14 Nisan’da tame olanlar, başka bir mitsvayı yerine getirdikleri için kurban Pesah mitsvasını yerine getiremediler. Aynı anda başka bir mitsvayı yerine getiriyor olmaları, onları Pesah mitsvasından muaf tutmaz mı?
“Aosek bamitsva patur mimitsva- aynı zamanda yerine getirilmesi gereken iki mitsvadan birini yapan kişi, diğerinden muaf tutulur. “prensibine göre, tame oldukları için Pesah kurbanı getiremeyen kişilerin üzülecek ve dert edecek bir durumları yoktu, zaten eş zamanlı bu mitsvadan sorumlu değillerdi.
Fakat onlar,Pesah kurbanı mitsvasından mahrum kalmak istemediler. “Lama nigara-neden mahrum kalalım” diyerek bir yol bulmaya çalıştılar. Onlar için bu, bir şekilde Yahudi milletinin doğuşunu simgeleyen, yaşam ile ölümü ayıran, özgürlüğe doğru yola çıkan İsrailoğulları ile kapıları Pesah kuzusunun kanıyla işaretlenmemiş ve dolayısıyla ölüme giden Mısırlıları ayıran, İsrailoğulları’nı birleştiren bir mitsvaydı.
Onların mitsva yapma konusundaki bu samimi istekleri ve coşkuları sayesinde, Tanrı, O’nun yolunda gitmekte bu kadar azimli olan kişilere ikinci bir şans vermek için Tora’ya yeni bir mitsva ekledi.
Pesah Şeni’nin anlatmak istediği, Tanrı’ya dönmek isteyen, teşuva(3) yapmayı gönülden arzulayan biri için, Tanrı huzurunda hiçbir zaman çok geç değildir ve ikinci bir fırsat, daima mümkündür.
Günümüzde Pesah Şeni’de ne yapılır?
14 ‹yar-Pesah Şeni, (bu yıl 24 Nisan Çarşamba günü), Bet-Amikdaş zamanında Matsa ile birlikte yenen Korban Pesah ‘ı hatırlamak amacıyla, bir parça matsa yenir.
14 Nisan’da kutlanan Birinci Pesah- Pesah Rişon ile, 14 İyar’da kutlanan İkinci Pesah-Pesah Şeni arasında ne fark vardır?
a) Birincisi, İsrail’de yedi, İsrail dışında sekiz gün kutlanan bir bayramdır. İkincisi, Bet-Amikdaş zamanında bayram olarak kutlanmasına rağmen, günümüzde 14 İyar’da yapılan bir kutlama yoktur.
b) Birincisinde evde hamets (Pesah süresince yenmesi ve sahip olunması yasak olan yiyecekler) bulundurmak yasaktır. İkincisinde ise böyle bir yasak yoktur. Sadece Korban Pesah yenileceği zaman hamets ile değil, Matsa ile yenilir.
c) Birincisinde her gün Allel duası okunur, ikincisinde okunmaz.
Pesah Rişon ile Pesah Şeni’nin benzer tarafları nedir?
a) İkisinde de Korban Pesah, kurallarına göre pişirilip yenir.
b) İkisinde de kurban, Matsa ve Maror(acı otlar) ile yenir.
c) İkisinde de Tahanunim (Tanrı’dan af dilemek için yapılan yakarış duaları) yapılmaz.
d) İkisi de Şabat’a bile gelse, “tam olarak o günde” kutlanır.
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Passover, The Jewisk Book of Why, El Gid Para El Pratikante (GÖZLEM), Bereşit (GÖZLEM) kitaplarından ve www.chabad.org; www.torahsearch.org ;www.torahweb.org; www.ou.org; www.askmoses.com; www.aish.com; www.meaningfullife.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır.Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
1- Bamidbar 9:1-3. 2- Tame-“Atum-Kapalı” kelimesiyle ilişkilidir ve kutsiyet ve saflıkla arasında bir tür manevi engel olan kişi veya eşyayı tanımlar (Bereşit-GÖZLEM- s.527).Yazıda bahsedilen, bir ölüyle temastan ya da aynı çatı altında durmaktan dolayı tame olan kişidir. 3 -Teşuva- Sözlük anlamı “dönüş/kaynağa geri geliş”tir. Yahudi geleneksel dilindeki anlamı ise “pişmanlık duymak, hatadan vazgeçmek, doğu yola dönmek” şeklindedir. (Bereşit-GÖZLEM- s.529)
