Pesah’ın ikinci gecesi ile Şavuot arasındaki Omer dönemi, başta Rabbi Akiva’nın öğrencilerinin ölümü olmak üzere, tarihte birçok üzücü olaya sahne olur. Bu yüzden bu dönem evliliklerin yapılmadığı, müzik ve eğlence olmadığı yas günleri olarak kabul edilir. Rabbi Akiva’nın 24.000 öğrencisini öldüren salgın hastalık, Iyar ayının 18’inde mucizevî bir şekilde ortadan kalkınca; Omer sayımının 33. Günü- Lag BaOmer, mutlulukla kutlanmaya başlanır.
Lag BaOmer ayrıca Zohar’ı herkesin anlayacağı şekilde aktaran ve öldüğü günün mutlu bir gün olarak kutlanmasını vasiyet eden Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümüdür.
Omer döneminde gerçekleşen üzücü olaylar nelerdi?
Tarihte tam Omer dönemine gelen ve Yahudi tarihini derinden etkileyen üzücü olaylardan bazıları:
-Tarihteki en büyük Tora bilginlerinden Rabbi Akiva’nın 12.000 çift (24.000) öğrencisi, birbirlerine gereken saygıyı göstermemelerinden dolayı, bir salgın hastalık sonucu hayatlarını kaybeder1. Bu şekilde, bugünlere kadar gelebilecek engin bir Tora bilgisi yok olur.
-Romalı’lar ve daha sonra Haçlılar Dönemi’nde yapılan Yahudi katliamları, bu dönemde gerçekleşir.
-İmparator Hadrian zamanında, Romalı’ları topraklarından çıkarmak için Bar Kohba yönetiminde yapılan isyanlar, başarısızlıkla sonuçlanır, binlerce Yahudi hayatını kaybeder.
-Bar Kohba’nın beklenen Maşiah2 olmadığı görülür. Bu şekilde dünya üzerindeki acı, ıstırap, keder ve çilenin sonunun geldiği, barış, dürüstlük, adalet ve ‘Tanrı İnancı’nın tüm dünyayı saracağı çağın gelmiş olduğu ümidi de suya düşer.
Lag Ba'Omer neden büyük bir bayram gibi kutlanır?
Rabi Akiva’nın 24.000 öğrencisini öldüren salgın hastalık, Omer’in 33.günü mucizevî bir şekilde ortadan kalkar. Bu yüzden bu özel gün, mutlulukla kutlanmaya başlanır.
Buna ek olarak, bu günün, yapısı itibarıyla çok sevinçli ve uğurlu bir gün olması ile ilgili bazı yorumlar:
-Rabbi Akiva, öğretilerini aktarmak için beş yeni öğrencinin eğitimine bu günbaşlar: Rabbi Meir, Rabbi Yehuda ben İllai, Rabbi Yosi, Rabbi Şimon Bar Yohay(Raşbi) ve Rabbi Elazar ben Şamoah. Bugün bilinen bütün sözlü Tora öğretileri, bu beş öğrenci sayesinde günümüze kadar gelir.
-Rabbi Şimon Bar Yohay (Raşbi)’nin ölümü LagBa’Omer’de gerçekleşir. Rabbi Şimon, ölüm gününde kendisi için yas tutulmamasını, mutlu olunmasını, bu günün, kendisi için yom hilula3 günü olarak kutlanmasını vasiyet eder.
-Rabbi Şimon’un ölüm gününde göklerden bir ses4; o gün için “yom simhato”-Onun mutlu günü- ifadesini kullanır.
-Raşbi, ölmeden önce öğrencilerine, Tora’nın yorumlarını içeren Zohar’ı aktarır. Bu, başlı başına bir mutluluk kaynağıdır. Raşbi, aktarması bitmeden o günün sona ermeyeceğini söyler, gerçekten de güneş, Raşbi’nin anlatacakları bitene kadar batmaz.
-Lag Ba’Omer’de,Şimon Bar Yohay’ın, ardında , onun öğretilerini tam olarak, harfiyen aktarabilecek oğlu Rabi Elazar’ı bırakmasından dolayı duyulan mutluluk yaşanır.
-Yahudiler Mısır’dan çıkıp İsrail topraklarına gelene kadar çölde yaşadıkları süre boyunca Tanrı tarafından göklerden gönderilen mucize yiyecek ‘manna 5’,bir yoruma göre, ilk defa bir Lag Ba’Omer günü yağmaya başlar.
-Şimon bar Yohay’ın, Moşe(Musa) Peygamberin ruhunun bir kıvılcımını, bir parçasını taşıdığına inanılır. Tanrı, Moşe Peygamber’in İsrail topraklarına girmesine izin vermemesine rağmen, onun ruhunun bir parçasını taşıyan Şimon bar Yohay’a, İsrail topraklarında gömülme ayrıcalığı verilir. Bu, mutlu bir olaydır.
Lag Ba’Omer, mutluluğun arttığı bir gün olduğu için bu gün, bayram günlerinde olduğu gibi Tahanunim6 yapılmaz.
Omer döneminde yasak olan düğün ve benzeri kutlamalar, bu günden itibaren yapılmaya başlanır. Omer döneminde saç ve sakal tıraşı olmayanlar, 34. günden itibaren tıraş olmaya başlar.
Lag BaOmer’de neden bazı cemaatlerde R.Şimon Bar Yohay’ın mezarı ziyaret etme adeti vardır?
Lag BaOmer, ruhumuzun, özümüzün iyileşmesi için çok elverişli bir gündür.(Orah V’Simchah p.20)
18. yüzyıl büyük Tora bilgini R’Yonasan Eibescutz der ki: “Lag BaOmer, R’Şimon Bar Yohay’ın hilulası 3dır. Bar Yohay’ın öldüğü Lag BaOmer günü, onun bu dünyada yaşadığı sürece yaptığı mitsvalar ve liyakatler nedeniyle Cennette büyük bir sevinçle kutlanmıştır. Bu yüzden kalbinde Tanrı ‘korkusu7’ taşıyan herkesin bu günde teşuva8 yapması çok yerindedir, çünkü R’ Şimon bar Yohay’ın liyakatleri, kendini arındırmak isteyen kişilere destek olacaktır. Kuşkusuz kişi bu günü boş şeylerle uğraşarak ziyan etmemelidir.”
Sefer Hilula D’Rashbi; İsrail’de Lag BaOmer günü R’Şimon bar Yohay’ın Meron’daki mezarını ziyaret etme geleneğinden bahseder. Ziyaretçiler, hem R’ Şimon bar Yohay’ın sevincini paylaşır, hem ruhlarını iyileştirir, hem de dua ederler.
Diaspora’da da, Lag BaOmer’de birçok kişi tsadiklerin9 mezarını ziyaret eder10.
Dua etmek için tsadiklerin mezarını ziyaret eden kişilerin, duaları bu tsadiklere değil, her zaman Tanrı’ya yönelik olmalıdır. Tanrı’dan, kendilerine, bu tsadiklerin liyakati hatırına merhamet bağışlaması için dua etmelidirler.
Mezar başında dua etmeden önce fakirler için tsedaka11 vermek, uygun bir davranıştır.
Lag BaOmer ve R’Şimon bar Yohay’la ilgili segula12 var mıdır?
Ortaçağ’daki yorumcular, bu günün, çocuk sahibi olma duaları için uğurlu bir gün olduğundan bahseder. Bazıları, çocuk isteyen çiftlerin, oğulları olduğu takdirde ismini, Şimon bar Yohay’ın hatırasına ‘Şimon’ koyacaklarına veya oğulları olduğu takdirde çocuğun ilk saç kesimi - Upsherin-Chalakah’yı Meron’da R’Şimon’un mezarı başında yapacaklarına söz vermeleri gibi.
Ayrca; R’Şimon ‘un mezarının bulunduğu Meron’un harfleri, ‘Meleh Rofe Neeman ve Rahaman’ın baş harflerinden oluşur- “Güvenilir ve merhametli Şifaveren Kral”. Bu da, Meron’da gömülmüş olan R’Şimon’un liyakati ile Tanrı’nın bağışlamış olduğu iyileştirme gücünü ima eder13. Dolayısıyla bu günde hastaların iyileşmesi, çocuk sahibi olmak isteyenlere de çocuk bağışlanması için, daha yoğun bir şekilde dua edilir.
Bir yoruma göre, çölde yaşayan Yahudiler için göklerden yollanan manna; ilk olarak Iyar ayının on sekizinde, yani Lag BaOmer’de, yağmaya başlamıştı. Bu şekilde o nesil ve daha sonraki nesiller için maddi ve manevi nimet, bereket başlamıştı. Her yıl, Lag BaOmer’de bu nimet ve bereket açığa çıkar ve bu günü, vücut ve ruhun ihtiyaçlarının karşılanması için dua edilecek çok uğurlu bir gün haline getirir.( R’Yaakov of Huseyatin).
Lag BaOmer’de neden sinagoglar daha çok aydınlatılır?
Lag Ba’Omer gecesi İsrail’in çeşitli yerlerinde dev ateşler yakılır. İsrail ve dışındaki ülkelerde sinagoglarda çok sayıda kandil ve ışık yakılır. Dev ateşler, Kabala öğretilerinin gizli ışığını temsil eder, bu ateş, Rabi Şimon’un bu dünyadan ayrıldığı gün, onun evini saran ateşi temsil eder. Ayrıca gün ışığının Rabi Şimon bar Yohay, Zohar’ın gizli anlamlarını öğrencilerine aktarmayı tamamlayana kadar yok olmadığını, bu şekilde dünyadaki bütün ışıklarının ‘Tora Işığı’na hizmet ettiğini temsil eder.(Bnei Yissochor )
Erkek çocukların ilk saç kesim geleneği nedir?
Birçok Yahudi kesimde o güne kadar hiç saçları kesilmemiş olan erkek çocukların ilk saç tıraşlarını, üçüncü doğum günlerine en yakın olan Lag Ba’Omer’de, bir Rabi’ye yaptırma geleneği vardır. Saçlar, Hassidik geleneklerine göre, kenarlarda favori bırakarak kesilir. İsrail’de Lag BaOmer günü binlerce kişi, küçük çocuklarını Upsherin-Chalakah adı verilen ilk saç kesimleri için Meron’a R’Şimon bar Yohay’ın mezarına getirir. Bu geleneğin çıkış yeri, bir yoruma göre; Arizal’ın, öğrencisi R’Chaim Vital tarafından kaydedilen geleneğidir .(Shaar HaKavanos,Derush Lag BaOmer)
Daha sonraları başka yorumcular bu gelenek için başka bir Midraşik14 kaynağı gösterir. Nasıl ki yeni ekilen ağaçların meyvelerini, ekildikleri ilk üç sene boyunca yemek veya herhangi bir şekilde kullanmak bir Tora yasağıysa(Vayikra 19:23-24) , insan da ‘…kır’ın ağacı’ise(Devarim 20:1- İbn Ezra); Midraş, bu Tora yasağının, küçük çocukları da kapsadığını belirtir.
Bu şekilde erkek çocuk, Tora için kutsal hale getirilir, saçı Tora’da belirtildiği gibi kesilir, ilk defa olarak kipa15 takılır, tsitsit16 mitsvasını yerine getirebilmesi için ilk defa olarak Talit Katan16 giydirilir. Daha sonra da küçük çocukların olduğu bir sınıfta, Tora’nın tatlığını ilk kez tadar.
Lag BaOmer’de çocuklara ok ve yay kullandırma geleneği nedir?
Bazı Hassidik geleneklerine göre, Lag Ba’Omer’de, çocukları açık havada gezilere götürüp sembolik olarak ok ve yay kullandırma âdeti vardır. Bu da, bir yoruma göre, gökkuşağını sembolize eder. Gökkuşağı, tufandan sonra, Tanrı’nın bir daha bütün yarattıklarını bir tufan tarafından yok etmeyeceğine dair, Noah-Nuh Peygamber ile yapmış olduğu anlaşmayı simgeler. (Bereşit 9:12-16)
Bu şekilde ne zaman Seçilmiş Halkı yoldan çıkacak gibi olsa, o zamanlarda çıkan gökkuşağı, bize Tanrı’nın bu anlaşmasını hatırlatır. R’Şimon o derece “tsadik-dürüst”bir kişi idi ki, onun liyakatleri yüzünden, o yaşadığı sürece, dünyanın bu işarete ihtiyacı olmamıştı ve onun zamanında hiç gökkuşağı görülmemişti. Bütün dünyayı savunup koruyacak güce sahip olan R’Şimon, yaşamı boyunca hep tüm dünya için dua edip merhamet dilemişti.
Halkına bir uyarı niteliğinde olan gökkuşağı, olumsuz bir işaret gibi görülse de; Zohar, Maşiah gelmeden hemen önce, muhteşem parlaklıkta bir gökkuşağının görüleceğini yazar. Bütün diğer gökkuşakları, bu gökkuşağının yanında sönük ve donuk kalacaktır. Bu güçlü ve parlak ışıklar, Maşiah’ın ve Kurtuluş’un pek yakında olduğunun habercisi olacaktır. ( Zohar 1:72b)
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Lag Ba’Omer-Its observance,laws and significance,Sefiros,El Gid Para El Pratikante(Gözlem), Bereşit (Gözlem), Yahudilik Ansiklopedisi(Gözlem) kitaplarından ve www.chabad.org; www.jewfaq.org; www.torahtots.com; www.ou.org;www.koshertorah.com; wwww.meaningfullife.com www.aish.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır.Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
