Üç yıl aradan sonra ilk kez

WEF’ten kısa kısa

• Bölgesel kalkınma, işsizlik, ekonomide şeffaflık ve diğer önemli konuların ele alındığı zirveye 60 ülkeden 900’den fazla kişi katıldı.

• 2010 yılından itibaren ilk kez İsrail ile Filistin lideri el sıkıştı.

• ABD Dışişleri Bakanı Kerry, Filistin ekonomisini kurtaracak ve barış görüşmelerini ilerlemesini sağlayacak dört milyar dolarlık uluslararası planını açıkladı.

• Filistinli ve İsrailli işadamları barış çabalarını destekleyecek  ‘Kördüğümü Çözmek’ adlı bir ekonomik girişim başlattı.

• BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Suriye mültecilerinin artan taleplerine karşılık vereceğini duyurdu.

Peres: “Barış kaçınılmaz”

Ürdün’ün başkenti Amman’da yapılan ve pazar günü sona eren Dünya Ekonomik Forumu Ortadoğu ve Kuzey Afrika Zirvesi,  İsrail Devlet Başkanı Şimon Peres ve Filistin lideri Mahmud Abbas’ı bir araya getirdi. Forumun ‘Kördüğümü Çözmek’ adlı paneline katılan Peres ve Abbas’a, Ürdün Kralı II. Abdullah’ın yanı sıra ABD Dışişleri Bakanı John Kerry eşlik etti. Bir konuşma yapan Peres, “Bu bölgede savaşın kaçınılmaz olduğu şüphesinden kendimizi arındırmalıyız, savaş kaçınılmaz değil; barış kaçınılmazdır,” dedi.

Peres kürsüden Abbas’a seslenerek, “Siz bizim barış ortağımızsınız, biz de sizin. Birlikte çığır açabiliriz ve açmalıyız,” dedi. Peres iki toplum için iki devlet; bir İsrail Devleti ile bir Filistin Devleti’nin gelecek nesillerin iyiliği için, iyi komşuluk ilişkileri ve ekonomik yardımlaşma içinde var olabileceğine inandığını belirtti. Kendisine yöneltilen İsrail hükümeti adına mı konuştuğu sorusuna karşılık Peres, “Size bir sır vereyim, ben bir İsrailliyim ve görünen o ki devletin başkanıyım,” diye cevap verdi. İsrail hükümetinin sağ kanadından tepkiler gecikmedi. Turizm Bakanı Uzi Landau Peres’i “Eski Dışişleri Bakanı Abba Eban 1967 sınırları Auschwitz sınırlarıdır, hangi ülke kendini savunmasını imkânsız kılan sınırları kabul eder demişti,” sözleriyle eleştirdi. Bakan Yuval Steinitz de ironik bir şekilde “Peres’in hükümet sözcüsü olduğunu bilmiyordum,” dedi. Filistin Başmüzakerecisi Saeb Erekat İsrail Devlet Başkanı’nın İsrail politikasını belirleyenin kişi olmadığı için, iki devletli çözüme dair söylemlerinin bir önem taşımadığını belirtti.  

Abbas, Peres kadar iyimser tonda konuşmadı

Abbas herhangi bir anlaşmanın temelinin iki devletli çözüme dayalı olması gerektiği gerçeğini kavramış işadamlarının başlattığı girişimin konferansına katılmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi. 

Abbas geçici sınırlar içeren herhangi bir çözüme yanaşmayacaklarını ve İsrail Devleti’nin yanında, barış ve güvenlik içinde yaşayabilecekleri, 1967 sınırlarına dayanan ve Doğu Kudüs’ü içine alan bir Filistin Devleti’nden vazgeçmeyeceklerini söyledi. Abbas, İsrail’in yeni yerleşim birimleri inşa etmesi ve Filistinli tutuklular ile mülteciler sorunlarının çözümlerini devamlı ertelemesinin, ülkesindeki genç neslin iki devletli çözüm umudunu kaybetmesine neden olduğunu ifade etti. Abbas “daha fazla Şalit kaçırmamızı mı istiyorsunuz” diyerek isyanını dile getirdi ancak bunun kültürlerinde olmadığını da ekledi.

Kerry sonunda planının ipuçlarını verdi

Kerry konuşmasına, iki tarafın liderlerine seslenerek barış planının elinde hazır bulunduğunu ve isterlerse şu anda sahneye gelerek imzalayabileceklerini söyleyerek başladı. Son iki ayda dört kez bölgeyi ziyaret eden Kerry, bu çarpıcı girişinden sonra nihayet barış planının içeriğine dair bir ipucu verdi. Filistin ekonomisi için dört milyar dolarlık yatırım planı, İngiltere eski Başbakanı Tony Blair’in liderliğinde özel sektörden uluslararası yatırımcıları bir araya getirecek. Üç yılda yüzde 50 büyüme öngören plana göre işsizlik üçte iki azalacak ve asgari ücret yüzde 40 artacak.  Ekonomik planın işlemesi içinse İsraillilerin ve Filistinlilerin buna paralel olarak barış yolunda ilerleme kaydetmesi gerekiyor.  Kerry, ‘Geçici sınırlar’ ile ilgili olarak da Abbas’ın endişesini gidererek, “Kimse geçici demiyor, biz çatışmayı kesin bir şekilde sonlandıracak bir barışı konuşuyoruz,” dedi.

İsrail ve Filistinli işadamlarından barış için girişim

İsrail ve Filistin’in önde gelen işadamlarının oluşturduğu bir grup, sivil bir girişimle İsrail-Filistin barışına ivme kazandıracak yeni bir iş teklifi açıkladı. “Kördüğümü Çözmek” isimli girişimi İsrail’in teknoloji gurusu olarak bilinen Yossi Vardi ve Filistin Yasama Konseyi’nin dolar milyarderi üyesi Munib al-Masri yönetiyor.

Girişimi İsrail ve Filistin’in ekonomik büyüklüklerinin yüzde 30’unu yaratan 200 işadamı oluşturuyor. Bu da girişimin ülkelerindeki yönetimleri barışa teşvik edecek benzersiz bir güce sahip olduğunu gösteriyor.  

Kaynaklar girişimin hedefinin, Kerry’nin barış görüşmelerini ekonomik işbirlikleri yoluyla hızlandırma çabalarıyla örtüştüğünü söylüyor. Sözkonusu kaynaklar Peres ve Abbas’ın girişimin çalışmalarından haberdar olduğunu ve her iki liderin de bu çalışmaları özünde desteklediklerini belirtti.

Ramallah Kerry planına soğuk bakıyor

Abbas’ın ekonomi danışmanı Muhammed Mustafa, Kerry’nin ekonomik planını sunmasından bir gün sonra ‘ekonomik faydalar için siyasal tavizler vermeyecekleri’ uyarısında bulundu. Açıklamada ekonomik gelişmenin, öncelikli ve tek unsur olmasının kabul edilmeyeceği; ancak 1967 sınırlarına dayanan Filistin Devleti’nin kurulmasını sağlayacak siyasal çerçevenin bir parçası olarak kabul edileceği söylendi. Bu arada İsrail, Batı Şeria’nın yüzde 60’ına denk gelen ve İsrail kontrolünde olan C Bölgesi’nde gerçekleşecek plana henüz bir tepki göstermedi. Filistin ekonomisi için C Bölgesi büyük önem taşıyor. Netanyahu, Filistinlilerin ekonomik refaha ermeleri durumunda barış için daha uzlaşmacı bir yaklaşıma girecekleri fikrini savunuyor.