Dünya ekonomileri halen çalkantılı dönemleri tam anlamıyla geride bırakamamışken, alternatif ödeme yöntemleri ve para birimleri her zamankinden daha cazip gözüküyor. Bunlardan biri olan Bitcoin, son zamanlarda basında oldukça fazla karşımıza çıkmaya başladı. Fakat anketler halen birçok kişinin Bitcoin’in ne olduğu, nasıl çalıştığı, herhangi bir değeri olup olmadığı gibi konularda fikir sahibi olmadığını gösteriyor. Bu yazıda bu sorulara bir miktar ışık tutmayı amaçlıyoruz
BITCOIN nedir?
Bitcoin, İnternet üzerinde birbirinden farklı noktalarda çalışan bilgisayarların belli matematiksek şifreleme algoritmalarını çözerek oluşturdukları, yarattıkları bir para birimidir. Günlük hayatta kullandığımızı cüzdanlarımız ve içinde bulunan kağıt paraları başlangıç noktası olarak aldığımız için İnternet Bankası kullanmaya başladığımızı zaman hesaplarımızda gördüğümüz, maaşlı çalışanlar için ay başında çoğalan, ay içinde yapılan bazı ödemeler karşılığında azalan sanal görünümlü yapıdan çok da farkı yok aslında. En önemli farkı, Bitcoin’in herhangi bir merkez bankasına bağlı olmaması, bir devlet tarafından kontrol edilmemesi, bu sayede de teoride enflasyona karşı korumalı oluşu.
Hali hazırda Bitcoin’ler İnternet üzerinde birçok web sitesi tarafında kabul edilen bir para birimi olarak yer alıyor. Bu noktada çalışma sistematiği olarak Paypal sistemi ile bir takım benzerlikleri var; para göndermek istediğiniz kişiye istediğiniz meblağı gönderiyorsunuz. İki farkı var; birincisi ilgili transfer işlemini kontrol ve teyit eden bir banka, kredi kuruluşu veya kurum bulunmuyor. Tüm işlemler network üzerinde yer alan diğer noktalardaki bilgisayar programları tarafından onaylanıyor ve bu yüzden işlem ücretleri yok denecek kadar az?
BITCOIN’ler nasıl üretiliyor?
Geleneksel ekonomilerde paranın yönetim haklarını ellerinde bulunduran devletler, merkez bankaları vasıtası ile talebe ve ekonominin gidişatı ve uygulanan stratejiye göre para basarlar ve ekonomideki dengeleri değiştirirler. Geçmiş bize gösterdi ki, bu değişken dengeler kimi zaman fazla arzdan dolayı ekonomik dengesizlikler ve sonucunda krizlerle sonuçlandı.
Bitcoin’ler, miner adı verilen bilgisayarlar tarafından üretiliyor. Sistemin üretim mantığı aslında belirli bir sürede bir matematik probleminin çözülmesi mantığına dayanıyor. Her problem çözüldüğünde 25 coin üretiliyor, sistemdeki tüm ‘miner’ bilgisayarlar çözülen problemden haberdar oluyor, bu sayede bir sonraki problemin daha zor olması sağlanıyor. Kurgulanan yapıda, arzı gitgide azalan ve 21.000.000 coin büyüklüğünde bir hacim yaratıldığı zaman üretimin otomatik olarak durdurulacağı bir yapıdan bahsediliyor.
2013 yılının Mayıs ayı itibarı ile 11,1 milyondan biraz fazla Bitcoin üretimi gerçekleşmiş ve 21 milyonluk üretime 2140 yılında ulaşılacağı düşünülüyor.
BITCOIN yapısını kim kurdu, kim icat etti?
Bitcoin’in yaratıcısı bir kod yazarı ve kriptograftı. Kendisi kriptografi mail listesiyle Satoshi Nakamoto adıyla iletişim kuruyordu. Nakamoto ağı tasarladı ve Bitcoin’i Haziran 2009’da faaliyete geçirerek, yaratılış bloğu olarak da bilinen ilk 50 bitcoin’i çıkardı. Amerika’da yaşanan finansal krizin en derin hissedildiği dönemlerde ortaya çıkan bu yapı halen gizemini koruyor.
Nakamoto bundan kısa bir süre sonra ortadan kayboldu. Birçok muhabir Nakamoto’nun gerçek kimliğini ortaya çıkartmaya çalıştı (ve başarısız oldular) ama şu ana değin yapılmış en başarılı sanal para biriminin yaratıcısı gizemini korumayı sürdürüyor. Şu ana kadar ulaşılabilen en detaylı bilgi 2008 Ağustos’unda yapılan bir patent başvurusu ve 3 gün sonrasında alınan ‘bitcoin.org’ alan adı içerisinde yer alan ve şu anki kullanılan şifreleme yazılımı ile benzerlikler gösterdiği iddia edilen Neal King, Charles Bry ve Vladimir Oksman adındaki üç kişi. Ancak bu bilgiler doğrulanmadı. Bir diğer iddia da, popüler P2P yazılımı eDonkey yaratıcısı Jed McCaleb’in, ki kendisi şu anki en büyük Bitcoin borsası olan MtGox’un da kurucusu, Nakamoto olduğu yönünde.
Bitcoin’ler ilk sanal para birimi değil ve son da olmayacak
Bitcoin şimdiye kadar karşılaştığımız en başarılı sanal para birimi olarak görülebilir ama ilk değil. E-gold’dan Beenz’e ve Facebook Credits’e insanlar on yılı aşkın bir süredir geçerli sanal para birimlerini inşa etmeye çalışıyor (başarısız bir biçimde).
Bu sanal para birimleri farklı nedenlerden ötürü başarısız oldu. Bazıları hükümet otoriteleri tarafından kara para aklama suçlamasıyla kapatıldı. Bazıları kendi sahipleri tarafından artan dolandırıcılıklar nedeniyle kapatıldı. Ve bazıları da insanlar onları satın almayı terk ettiklerinde sönüp gitti. Bitcoin merkezi olmadığı için, hiç kimse tarafından kapatılamaz. Evet, bireysel Bitcoin alışverişleri finansal düzenleyiciler tarafından hedef alınabilir, ama kimse Bitcoin’i yürütmediğinden, sadece ilgi eksikliğinden tükenebilir.
Bir hacker teorik olarak Bitcoin ağına zarar verebilir; bir exploit içindeki kodu, tüm exploit’leri bitirmek üzere değiştirebilir. Ancak çıkışından bu yana geçen dört yılda, Bitcoin kodu halen el değmeden duruyor. Bireysel kullanıcılar ve borsalar hack edilebilir ama bitcoin’lerin kendisi şu ana değin güvenli olduğunu kanıtladı.
Bir grup Bitcoin klonunun pazara girmeye çalışmasının nedeni muhtemelen bu. TerraCoin’den Ripple’a ve PPCoin’e, açık kaynak Bitcoin kodunu baz alan yeteri miktarda sanal para birimi gerçek dünya paranızla rekabet etmeye istekli. Şimdilik çoğu tüketici için sanal para birimlerine güvenli bir mesafede durmak muhtemelen iyi bir fikir: Bitcoin’leri bu kadar ilgi çekici yapan değerdeki vahşi iniş çıkışlar sizi bir gün milyoner, ertesi gün yoksul yapabilir.
Daha detaylı bilgi ve eğlenceli görsel animasyonlar için bitcoin.org sitesini kullanmanızı tavsiye ederim.
Kaynak: Computerworld, PCMagazine Haziran 2013 sayısı
