Beş bin Yahudi’yi Holokost’tan kurtardığı için Uluslararası Dürüst ödülü ile onurlandırılan Giovanni Palatucci’nin aslında ırkçı kanunların mükemmel bir uygulayıcısı olduğu, Yahudilerin Auschwitz’e sevk edilmesinde işbirliği yaptığı ortaya çıktı
İtalyan Schindler’i olarak adlandırılan ve yıllar önce İsrail tarafından Uluslararası Dürüst unvanı ile onurlandırılan Giovanni Palatucci, Holokost’ta 5 bin kişiye yardımcı olduğu için Papa II. Jean Paul tarafından şehit ilan edilmişti. Ancak geçtiğimiz hafta New York Times’da yayınlanan bir haber üzerine ABD Holokost Anıt Müzesi, Yahudilerin Auschwitz’e gönderilmelerinde Nazilerle işbirliği yaptığı belirtilen Giovanni Palatucci’yi yer aldığı sergi kapsamından çıkardı.
New York Yahudilik Eğitimi Merkezi’nin Primo Levi Enstitüsü’nün ABD Holokost Anıt Müzesi’ne bu ay gönderdiği raporda, onlarca akademisyenin altı yıl süresince 700 belge üzerinde yaptıkları araştırma sonucunda Palatucci’nin Nazilerle işbirliğinde bulunduğu gerçeğini ortaya çıkardı. Raporda, İtalyan ve Alman kayıtlarının Palatucci’nin Yahudilere yardım ettiğine şüphe bırakmadığı da belirtildi. Oysa akademisyenler araştırmalarını farklı bir yönde geliştirdiler: Palatucci’nin çalıştığı Fiume kentinin faşist İtalya’daki durumunu mercek altına aldılar. Bir şekilde ‘kahraman mitos’ yerleşik savını çürütmeye çalıştılar. Palatucci, bir Adriyatik liman kenti olan, şimdi Hırvatistan sınırları içinde kalıp Rijeka olarak adlandırılan Fiume’de polis şefiydi. Palatucci’nin 1940 ile 1944 yılları arasında Almanların yayınladığı kamplara gönderilecek Yahudi adlarının yer aldığı listeleri imha etmekle binlerce Yahudi’yi kurtardığı biliniyordu. Giovanni Palatucci Dachau kampında öldüğünde 35 yaşındaydı.
Palatucci, Dachau’ya niye gönderildi?
Rijeka Devlet Arşivlerinde yaptıkları araştırmada tarihçiler, 1943’te Fiume’de sadece 500 Yahudi’nin yaşadığını ve aralarından 412 kişinin yaşamını Auschwitz’de yitirdiği gerçeğini ortaya çıkardılar. Palatucci’nin polis komiseri olduğu dönemde faşist İtalya’da ırkçı kanunları uygulamakla sorumlu olduğu belirtildi. Ayrıca 1944’te Dachau’ya gönderilmesinin Yahudi yaşamı kurtarmakla ilgili olmadığı, Almanlar tarafından ihanetle suçlandığı ortaya çıkarıldı. Palatucci, Fiume’nin bağımsızlığı için bazı belgeleri İngilizlere iletmekle suçlanmış ve cezalandırılmıştı.
Primo Levi Enstitüsü Müdürü Dr. Natalia Indrimi, Palatucci’nin bir mitosa dönüştürülmesinin 1952’de amcası Piskopos Giuseppe Maria Palatucci’nin İtalyan hükümetini Giovanni Palatucci’nin ailesine emeklilik ödemeye ikna etmek amacıyla bir hikâye uydurması ile başladığını iddia ediyor.
1990’da Palatucci’yi Uluslararası Dürüst olarak onurlandıran Yad Vaşem, tarihçilerin son olarak bu bilgileri ortaya çıkarmaları üzerine ellerindeki belgelerin yeniden inceleneceğini duyurdu. Vatikan Sözcüsü Federico Lombardi yaptığı açıklamada, Vatikan’ın Giovanni Palatucci hakkında soru işaretlerinin farkında olduğunu, bu nedenle bir tarihçiyi görevlendirdiğini söyledi.
