72 yıl önce Lodz Gettosu’nda Sukot

İsrail’de Kfar Haroeh’de yer alan Shem Olam Enstitüsü’nde 1941 yılının Sukot bayramında Lodz Gettosu’nda çekilmiş görseller ortaya çıkarıldı. Fotoğraflarda gettodaki Yahudilerin inşa ettikleri Suka’nın (çardak) yanında ellerindeki Sukot’a özel dört bitki (etrog- lulav-hadas-arava) ile dua ederken çekilmiş görüntüleri yer almakta.

Shem Olam Enstitüsü Müdürü Rabbi Avraham Krieger’e göre, 1941’de gettodaki Yahudilerin Sukot’u kutlamak üzere geleneksel dört bitkiden iki çift bulması pek de kolay bir şey değildi.

Bilindiği gibi Naziler 1939’da işgal ettikleri Polonya’da Yahudi nüfusunu ne yapacaklarını karar verinceye dek onları getto duvarları içinde hapsetmeyi uygun gördüler. Yahudiler 1940’da da kurulan Lodz Gettosu’na hapsedildiler.

Rabbi Avraham Krieger, Lodz Gettosu’na dört bitkinin ya Yunanistan’dan ya da Kutsal Topraklardan ulaştırıldığı yönünde tahmin yürütüyor. Lodz Gettosu’nun Yahudi Cemaati Lideri Rabbi Mordechai Chaim Rumkowski, gettodan birkaç kişiyi (o dönemde doğu Avrupa’da elde edilmesi imkânsız) geleneksel dört bitkiyi bulmak üzere görevlendirmiş ve o kişilerin Varşova’ya gitmelerine izin vermişti.

Dört bitki gettoya ulaştığında Yahudiler dualarını yapmak üzere uzun kuyruklar oluşturdular. Gettodaki Gur Hassid’lerinin (Hassidizm mensupları) Rabbi Mordechai Chaim Rumkowski’ye gönderdikleri 1941 Eylül tarihli teşekkür mektubunda Sukot Bayramını geleneklere uygun bir şekilde kutlama olanağının sağlanmasından ve dört bitkiyi kutsamış olmaktan duydukları mutluluk dile getirilmekte.

Rabbi Krieger, o günün koşullarında bir Suka inşa etmenin zorluklarına da dikkat çekmekte ve şu açıklamayı yapmakta, “Getto o dönemde gerekli birçok şeyin yokluğunu çekmekteydi. İnsanlar ısınamıyor, kapılar hatta pencere çerçeveleri dâhil yakılacak her tahta parçasına ihtiyaç duyuluyordu. Bu nedenle Suka inşa etmek bir özveri gerektiriyordu.”

Shem Olam Enstitüsü 1996 yılında Rabbi Avraham Krieger tarafından, Holokost yıllarında inancın gücünü araştırmak ve belgelemek amacıyla kuruldu