Yahudilik ve Melekler (2) : HAYAT AĞACI VE MELEKLER

MALAHİM (Haberciler, Melekler): Bu melekler güzelliği ve merhameti simgelerler. Kabala Kitabı’nda liderleri RAFAEL’dir.

ELOHİM (Tanrısal Varlıklar): Bu meleklerin görevi, iyiliğin, kötülüğe karşı zafer kazanmasıdır. Kabala Kitabı’nda liderleri HANİEL’dir.

BENE ELOHİM(Tanrısal Varlıkların Çocukları): Bu meleklerin görevi Tanrı’nın yüceliğini her yerde korumak üzerine odaklanır. Kabala’ya göre liderleri MİHAEL’dir.Mihael dini metinlerde adından en çok söz edilen melektir.En önemli görevi,Tanrı’nın yüceliğini sergilemek için,gerekli en önemli doğruları bulmaktır.Daniel Kitabı’nda, Mihael’den büyük prens diye bahsedilmektedir. “Büyük Prens, Rabbin kullarını, kıyamet gününde, kötülükle iyilik arasında durup onları koruyacaktır.”

KERUBİM

Kerub’lar, insanları günahlardan uzak tutan ve günah işlemekten koruyan meleklerdir. Böylece insanları Tanrı’ya yaklaştırırlar. Kabala’ya göre liderleri GABRİEL’dir.Kerub’lar,Yaratılış Kitabı’nın, Cennetten Kovuluş bahsinde yer alırlar. “Onu kovdu; Yaşam Ağacı’nın yolunu denetlemek için de Eden Bahçesi’nin doğusuna Keruv’lar ve her yana dönen alevli bir kılıç yerleştirildi.”(Yaratılış 3:24)

İŞİM (İnsan benzeri varlıklar)

Bunlar insanlara en yakın olan varlıklardır. İşim’in görevi yeryüzünde Tanrı’nın hükümdarlığını kurmak üzerine odaklanmıştır. Kabala Kitabına göre bu meleklerin lideri SANDALFON’dur.

Kabala’da 10 Sefirot (Hayat Ağacı)

Bilginin 10 katmanda açılışına Kabala’da Sefirot denmektedir. Sefirot 10 Emir olarak da Tevrat’ta emir olarak bildirilen bilgilerin ezoterik karşılığıdır.

Kabala İçrek, Bâtıni veya kısaca Ezoterik açılımlar içerir. Kabala,10 kutsal sözün öğretiye uygun yani Tanrıbilime uygun açıklamalarını yapar. Sefira sözcüğünün hiçbir dilde tam karşılığı yoktur, bunun kökü cipher (sifer) veya saphire (safir) sözcüklerine dayanır. Bazıları, Sefirot’u kutsal güçler ve kutsal akımlar olarak görür. Bazıları da kutsal yönetimin alet ve araçları olarak niteler. Mistikler ise bunu Tanrının 10 yüzü, eli hatta elbiseleri olarak ifade ederler. Sefirot arasındaki ilişki, üç kapalı kutsal prensip tarafından yürütülür. Bunlar, yani Zahzarot; İlk İsteğin Gizli Parlaklığı, Merhamet ve Adalet’tir.

İstek dengeyi sağlar, Merhamet genişletir ve Adalet yayılmanın akışındaki dengeyi kurar, bazen de akışı zorlar. Böylece Sefirot sembolünün anlatmak istediği 10 kutsal davranışın kesin örnekler şeklinde organize edilmesi mümkün olur.

Dördüncü olarak söylenen örnekse, herşeyin ortaya çıkmaya dayandığının modelidir. Yokluktan varlığa geçiş, sonra tekrar yokluğa dönüş paradigması tüm ezoterik ve inisiyatik öğretilerde sık rastlanan bir paradigmadır ve araştırıcının da esnek bir zihne sahip olması şartını da gerektirir. Kozmoloji ve teozofi ile ilgilenmek isteyenler, karşıt görüş gibi gözüken görüşlere, iç içe geçmiş sembolleri çözmeye yetkin bir zihne sahip olmalıdırlar. Herşeyin ortaya çıkmaya dayanması modeli, Kabala’da Tanrı’nın imajı olarak adlandırılır, fakat genellikle bu imaj Hayat Ağacı olarak bilinir. Her sefira, dönüşte bir Zahzarot’un bölgesel etkisiyle yayılır, bu nedenle 10 Sefira’yı açığa çıkaran akım, şimşek çakması gibi zig zag şeklinde görüntü verir. Merkez noktadan denge, sağ yöne genişleme ve sol yöne zorlama olduğu kabul edilir. Bu yüzden Zahzarot, hayat ağacındaki diyagramda sıralamayı yükseltir ki bunlar sütunlar olarak bilinirler. Eşitlikten zarafet, istek olarak merkezde; merhametten aktif güç genişlemesi olarak sağda; setlikten dolayı ise solda tezahür eder.

Karşılıklı ilişkiler dördüncüyü ağaca, tüm varoluşun altına koyarlar ve böylece Sefirot’un özellikleri bilginin dallarında zaman dilimi olarak görülürler. Bunların ana tanımı Tanrı’nın sıfatları olduğu halde, insan deneyimlemelerinin, genişlemesinin, büyümenin zaman dilimleri olarak da, tanımlanabilirler, çünkü biz Tanrı’nın kendi imajında yer bulan yansımalarıyız. İyi yansıma yapabilmek için de Sefirot’un10 açılım kuralını her zaman uyguluyor olmalıyız. İnsanın gelişmesi metodu Kabala’da sıkça geçer ve saf soyutlukların açıklanamadığı metafizik alanlarda bu sembolik dile rahatlıkla başvurulur.

Hayat Ağacının başlıca 10 kolunun adları

KETER (taç), HOHMA (akıl, hikmet, bilgelik), BİNA (anlayış), HESED (merhamet), GEVURA (adalet), TİFERET (güzellik), NİTZA (zafer), YESOD (temel, asıl), MALKHUT (krallık).

Ağaçta sefira olmayan DAAT (vahiy) ile işaretlenmiştir. Mutlaklık direkt olarak varoluşun içine girer. İnsanoğluna göre Daat Tanrı’dan başka bir yerden gelmeyen bilgidir. Daat sadece görünmekle kalmaz, aynı zamanda bilinir de. Bu bilinme Bina’dan gelen derin düşünmekten, yani aklın açığa çıkmasından bu yönüyle farklıdır. Yüksek Sefiraların çocuğudur, yalnızca gözetlemek değil, aynı zamanda olmaktır.

Sefirot (Hayat Ağacı) ve Melekler

Birinci Sefira olan KETER’in melekler sınıfına HAYOT HA KODEŞ (Kutsal Varlıklar) denir. Bu meleklerin lideri, Kabala’ya göre METATRON’dur.

KETER (taç), açığa çıkma; olmuşu, olanı ve olacağı kapsar. Burası ilk yayılmanın ve son dönüşün yeridir. Kutsal sıfatının doğası gereği, Tanrı’nın adı olarak belirtilir ki bu geleneksel olarak “Ben Benim” şeklinde ifade edilir.

METATRON: Yahudi inanışına göre en büyük melektir. Değişik anlatılarda Varlık Prensi (ya da Varlık Meleği), baş melek Mihael veya göğe yükselmiş Enoh’la (Hanoh) özdeşleştirilir. İnsanların günahlarıyla sevaplarını kaydeden yazıcı melek, gökteki sırların bekçisi, Tanrı’yla insanlar arasındaki aracı, insanoğlunun ilk örneği (Adam Kadmon)olarak nitelenir.

Tevrat Kitabı’nın Yaratılış bölümünde “Hanoh, 65 yaşındayken oğlu Metuşelah doğdu. Metuşelah’ın doğumundan sonra, Hanoh 300 yıl Tanrı yolundan yürüdü. Başka oğulları kızları oldu. Hanoh toplam 365 yıl yaşadı. Tanrı yolunda yürüdü, sonra ortadan kayboldu; çünkü Tanrı onu yanına almıştı.” (Yaratılış 5:21-24) gibi bir kayıt yer almaktadır.

Babil Talmudu’nun,Hagiga 15a bölümünde,Tevrat’ın Çıkış Bölümü’nde,Tanrı’nın bahsettiği meleğin Metatron olduğundan söz edilir. “Yolda sizi koruması, hazırladığım yere götürmesi için, önünüzden bir melek gönderiyorum. Ona dikkat edin, sözünü dinleyin, başkaldırmayın. Çünkü beni temsil ettiği için başkaldırınızı bağışlamaz. Ama onun sözünü dikkatle dinler, bütün söylediklerimi yerine getirirseniz, düşmanlarınıza düşman, hasımlarınıza hasım olacağım.”(Çıkış 23:20-22)

Melek Metatron daha önce yaşamış olan Hanoh’un Tanrı tarafından görevlendirilerek Baş melek haline dönüştürülmüş halidir. Hanoh yaşarken, ölmeden, henüz canlıyken, Tanrı tarafından yukarı cennete çıkarılmıştır. Cennette, Hanoh’un; etleri ateşe, damarları aleve, kirpikleri yıldırımlara, gözleri yanan meşalelere dönmüş, metamorfoza uğramıştır. Tanrı ona tam yetki vererek, onu adeta vekili haline getirmiştir. Bu yüzden Kabala’da ona “küçük Tanrı”dahi denmiştir. Bu lakap, Talmud ve Kabala bilginleri arasında farklı yorumlara yol açmıştır.

Adam Kadmon

Metatrona atfedilen, onunla özdeşleşen diğer bir özellik ise, onun Adam Kadmon olduğudur. Adam Kadmon, İbrani inanışına göre sembolik bir addır.Bu ad iki anlamda kullanılır. 1-Gan Eden’de(Aden Cenneti) meydana getirilen Adam’ı (Adem) ifade eder. 2-Adam Kadmon, kabalistlere göre soyut anlamıyla insanın ruhani gelişim sonunda ulaşabileceği en mükemmel,en bilge halidir.Kabala’ya göre insan,Adam Kadmon düzeyine otuz iki aşamalık bir sürecin sonunda varır ve o zaman yüce ya da kutsal aleme dahil olur.

Adam Kadmon ilk adam değildir, Yani Ha Rişon (ilk) değil Ha Kadmoni(orijinal)dir. Cennetteki Bilgi Ağacı günahından önce yaratılmıştır. İçinde sonra yaratılan Adem’in günaha yatkın ruhu yoktur. Sefirot’da KETER’i temsil eder.

İkinci Sefira olan HOHMA, akıl, hikmet, bilgelik özelliklerini taşır. Kutsallık ve insan aklının aktifliği, öz bilgisi insanoğlu tarafından deha, ilham veya vahiy olarak nitelenir.

Hohma Sefirası’nın melekler sınıfına OFANİM (Tekerlekler) adı verilir Kabala’ya göre liderleri, Başmelek RAZİEL’dir.

RAZİEL: İbranice anlamı, ‘Tanrı’nın Sırları’ olan Raziel, ‘Sırların Bekçisi’, ‘Mucizelerin Meleği’ olarak nitelendirilir. Bazı mistik öğretilerde, farklı rollere bürünür. Kerub meleklerine dâhil edilir, aynı zamanda hem Ofanim meleği, hem de Erelim meleklerinin lideri olarak da nitelenir. Raziel’in bir diğer adı da Galizur’dur. (Kaya’nın vahiy yoluyla anlatıcısı). Burada sözü edilen Kaya (Even Şattiyah), Yeruşalayim şehrindeki Moria Tepesi’ndeki, kutsal kayadır. Galizur, Cennetin ikinci katının yönetici prensidir. Görevi Tora’nın ilahi bilgeliğini evrene yaymak ve ‘Kutsal Varlıkların’ (Hayyot) meleklerinin evrendeki ilişkilerini sağlamaktır.

Başmelek Raziel’in Kitabı

Ünlü Raziel Kitabı, onun her türlü sırra erişebildiğini anlatan kitaptır. Bu bir büyü ve sihir kitabıdır. Kendisi cennette Tanrı’nın tahtının yakınında durduğu için, orada vuku bulan her şeyi öğrenmekte ve konular hakkındaki tartışmalara şahit olmaktadır. Adam ve Hava’ya kendi özel ‘Bilgi Kitabı’nı verdikten sonra, onlar şeytana kendilerini kaptırmış ve yasaklanan Bilgi Ağacı’nın meyvesinden yiyerek günah işlemişlerdir. Bununla birlikte ikili gerçekleri kavrayarak yollarını bulmuşlar, cennetten kovulup, yeryüzünde hayatlarını kurmuşlardır. Hatta Tanrı’yı daha iyi bir biçimde tanımak ve anlamak fırsatını bulmuşlardır. Raziel’e bağlı olan melekler onların cennette işledikleri bu günahtan ötürü öylesine hayal kırıklığına uğramışlardır ki, Raziel’in onlara verdiği kitabı çalıp, Okyanus’un derinliklerine fırlatmışlardır. Tanrı bu yüzden Raziel’e kızmamıştır ama kitabın denizin dibinden, Rahav adlı melek tarafından çıkartılıp Adam’a geri verilmesini sağlamıştı. İnanışa göre bu kitap daha sonra nesilden nesle aktarılarak, daha sonra Melek Metatron olan, Hanoh’un eline geçmiştir. Başmelek Rafael, Hanoh’tan sonra onu torunu Noah’a (Nuh Peygamber) vermiştir. Noah bu kitaptaki gizemli bilgiler sayesinde Tufan’dan önce gemisini inşa etmiştir. Raziel’in kitabı daha sonra Şelomo ha Meleh’in (Hz.Süleyman) eline geçmiştir. O dönemden sonra kitapla ilgili yazılı kayıtlar halen mevcuttur.

  Ezekiel kitabı’nda Ofanim Melekleri'nin Tasvir edilmesi

Kuzeyden esen kasırganın göz alıcı bir ışıkla çevrelenmiş, ateş saçan büyük bir bulutla geldiğini gördüm. Ateşin ortası ışıldayan bir madeni andırıyordu. En ortasında insana benzeyen dört canlı yaratık duruyordu; her birinin dört yüzü, dört kanadı vardı. Bacakları dimdikti, ayakları buzağı ayağına benziyor, ve cilalı tunç gibi parlıyordu. Dört yanlarında, kanatların altında insan elleri vardı. Dördünün de yüzleri, kanatları vardı. Kanatları birbirine değerek dosdoğru ilerliyor, ilerlerken sağa sola dönmüyordu.

Her yaratığın dört yüzü vardı: öndeki yüz insan yüzü, sağdaki yüz aslan yüzü, soldaki yüz öküz yüzü, arkadaki yüz kartal yüzüne benziyordu. Her yaratığın kanatları yukarı doğru açılmıştı, diğer iki kanatları birbirine benziyordu. İki kanatlarıyla da bedenlerini örtüyorlardı. Canlı yaratıkların görünüşü yanan ateş közleri ya da meşale gibiydi…

Bu dört yüzlü yaratıklara bakarken, her birinin yanında yere değen bir tekerlek gördüm. Tekerlerin görüntüsü ve yapısı şöyleydi: sarı yakut gibi parlıyorlardı ve dördü birbirine benziyorlardı. Görünüşleri ve yapılışları iç içe girmiş bir tekerlek gibiydi. Hareket edince yaratıkların baktıkları dört yönden birine doğru sağa sola sapmadan ilerliyordu. Tekerleklerin kenarı yüksek ve korkunçtu; hepsi çepeçevre gözlerle doluydu… Çünkü yaratıkların ruhu tekerleklerdeydi.

Kubbeye benzer, billur gibi parlak ve korkunç bir şey canlı yaratıkların başları üzerinde yayılmıştı… Yaratıklar hareket edince, kanatlarının çıkardığı sesi duydum. Gürül gürül akan suların çağıltısını, Her Şeye Gücü Yeten’in sesini, bir ordunun gürültüsünü andırıyordu.”

Ezekiel kitabı 1:4-26