Kalküta Yahudileri mercek altında

Yaz aylarında ABD’de, Kalküta’da yaşayan Bağdadi Yahudilerinin yaşamını mercek altına alan bir kitap yayınlandı. Kalküta’daki Bağdadi Yahudileri Hindistan’a son yerleşen, yaşadıkları ülkenin kültürüne ve ekonomisine en büyük katkıda bulunan, ancak Hindistan’ı ilk terk eden bir Yahudi toplumu oldu.

‘The Man with Many Hats’ adlı kitabın yazarı Jael Silliman, Iowa Üniversitesi’nde öğretim üyesi. Kitabındaki başkahramanı Rachel’in gözünden Kalküta’daki geçmiş Yahudi nesillerinin yaşantısına ışık tutmakta. Roman, Yahudi ve Bengallilerin geleneklerini sergilerken, Kalküta’daki toplumlar arası kültürel alışverişe odaklanıyor.

Jael Silliman Kalküta’daki Bağdadi Yahudileri üzerine İngilizce roman yazmış ilk yazar değil. Silliman’ın ilk romanını özel kılan kendisinin de bu toplumun bir üyesi olması.

Kitap, kozmopolit Kalküta’da dinler arası ilişkilerin ilginç örneklerine değinirken, Yahudilerle Müslümanların ilişkilerine de geniş yer vermekte. Britanyalılar ticaret yapmak üzere Hindistan’a geldikleri ilk dönemlerde Irak ve Suriye’den göç eden Yahudiler de Kalküta’ya yerleştiler. Ticari alanda büyük başarı gösteren bu toplum, Hindistan’ın bağımsızlığını kazanmasının ardından geleceğine ilişkin kuşkuya düştü. Böylece Kalküta’dan azar azar başlayan Yahudi göçü giderek hızlandı. Kendini Yahudi hisseden, kaderini Hindistan’ın kaderine bağlayıp orada kalmayı yeğleyen kişilerin sayısı azdı.

Kalküta’daki Bağdadi Yahudilerinin yaşantılarından ilginç anılara yer verilen kitapta; Simhat Tora eğlenceleri, Nahoum’un efsanevi fırını, üyelerinin haftada bir araya gelip Yahudi şarkıları söyleyip Hora teptiği Yael Korosu, grup halinde alınan İbranice dersleri, Bağdadilere özgü mutfak kültürü, Magen David, Beth El ve Neveh Shalome Sinagogları gibi yerel bilgiler bulunuyor.