Tarihte haftanın olayı,1 Aralık 1973: David Ben-Gurion hayata veda etti

İsrail’in kurucularından David Ben-Gurion 1 Aralık 1973 tarihinde İsrail’de hayata veda etti.

Metin DELEVİ-Sento ALMALEH Kavram
4 Aralık 2013 Çarşamba

 

Ben-Gurion, David Grün ismiyle 16 Ekim 1886’da o zamanlar Rus imparatorluğuna bağlı Polonya’nın Plorisk flehrinde doğdu. Babası flehrin Siyonist hareket liderlerinden olan David, küçük yafltan itibaren siyasete meraklı oldu ve siyasetin içinde yetiflti. 11 yaflında annesini kaybeden David, lise eğitimini bitirdikten sonra Varflova Üniversitesi’ne devam etti. Burada ‘Poalei Zion’ adında Sosyal Demokrat Yahudi İflçi Partisine üye oldu. 1905’teki Rus Devrimi’nden dolayı iki kez tutuklanınca 1906’da Osmanlı kontrolündeki Filistin’e göç etti. Burada üyesi olduğu Poalei Zion Partisi’nin Filistin flubesinde çalıflmaya baflladı ve bir ay gibi kısa bir sürede partinin merkez komitesine seçildi.

Hukuk eğitimi almak isteyen David, 1911 yılında Türkçe öğrenmek için Selanik’e geldi. Büyük bir Yahudi nüfusa sahip flehre geldiğinde, Ben-Gurion Selanik’te Yahudilerin, ifladamlığından profesörlüğe, esnaflıktan hamallığa her türlü ifli yapabildiklerini gördü; flehirdeki hareketlilikten ve özgür ortamdan çok etkilendi. Burayı “Dünyada efli benzeri olmayan Yahudi bir flehir” olarak tanımladı. 1912 yılında hukuk okumak için İstanbul’a gelerek Yitzhak Ben-Zvi ile birlikte İstanbul Üniversitesi’nde okumaya baflladı. Bu sırada Grün soyadını bırakarak Yahudi bir soyadı olan Ben-Gurion soyadını kullanmaya baflladı. Bu yıllarda Filistin’in geleceğinin Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı olduğunu düflünen Ben-Gurion, 1. Dünya Savaflı çıktığı sırada Kudüs’te bulunuyordu. Osmanlı’nın savafla girmesinin hemen ardından Ben-Zvi ile birlikte 40 Yahudi toplayarak Osmanlı ordusuna yardım eden bir milis güç oluflturdu. Buna rağmen 1915’te yetkililer kendisini zorla Mısır’a gönderdi. Ben-Gurion Mısır’dan üç yıl boyunca yaflayacağı ABD’ye gitti. New York’ta Rusya doğumlu Paula Munweis ile tanıfltı ve evlendi. Çiftin bir erkek, iki kız, toplam üç çocuğu oldu. ABD’de de bofl durmayan Ben-Gurion, burada Ben Zvi ile birlikte 35 flehir gezerek Osmanlı ordusunun yanında savaflacak 10.000 kiflilik gönüllü bir ordu kurdu. Fakat ne olduysa 1918 yılında Ben-Gurion İngiliz ordusundaki Yahudi Lejyonuna katıldı. Bunun nedeni, herkesin tahmin edebileceği gibi 1917’deki Balfour Deklarasyonu idi. Sadece Ben-Gurion’un hayatı bile bize Balfour Deklarasyonu’nun ne kadar tarihi öneme sahip olduğunu gösteriyor.

Savafltan sonra da Filistin’de siyasetle ilgilenmeye devam eden Ben-Gurion, 1935 yılında Yahudi Ajansı’nın baflına geçti. Yahudi Ajansı, o yıllarda Filistin Yahudi toplumunun temsilcisi niteliğindeydi ve bağımsızlıktan önce de De facto Yahudi hükümeti konumundaydı. Yahudi Ajansındaki görevine 1948’deki bağımsızlığa kadar devam eden Ben-Gurion, 1948’de Bağımsızlık Bildirgesini ilan eden kifli olarak ve İsrail’in ilk baflbakanı olarak tarihe geçti. 1954’teki iki senelik bir ayrılık haricinde 1948’den 1963’e kadar tam on üç sene İsrail Baflbakanı olan Ben-Gurion 1970 senesinde emekli oldu ve Negev Çölü’nde bulunan Sde Boker adlı kibbutz’daki evinde Nutuk benzeri 11 ciltlik İsrail’in kurulufl tarihini anlatan bir kitap üzerinde çalıfltı. Ölümüne kadar burada yaflayan David Ben-Gurion 1 Aralık 1973’te kaldırıldığı hastanede hayata veda etti.