Arba Peraşiyot grubunun üçüncüsü, Şabat Ahodeş’ten önceki cumartesi olan ‘Şabat Para’dır. Bu yıl 22 Mart Cumartesi gününe gelen bu özel Şabat’ta, Tora’nın ‘Taase-Yap’ şeklindeki mizvalarından olan, Kızıl İnek ile arınma mitzvası anlatılır ve bu şekilde Pesah ile ilgili hazırlıklar başlamış olur
Para Aduma nedir?
Para Aduma, Tora’da adı geçen, özel bir inek çeşididir. Bu inek kızıl renklidir ve Para Aduma ritüelinde kullanılabilmek için, aynı zamanda kusursuz, genç, doğum yapmamış, üzerine boyunduruk geçirilmemiş ve herhangi bir işte çalıştırılmamış olmalıdır.
İngilizce tercüme kitaplarda ve konu ile ilgili yazılarda ‘Red Heifer’ veya ‘Red Cow’ olarak da geçen Para Aduma, Gözlem’in Beş Tora kitabında ‘Kızıl İnek’ olarak çevrilmiştir.
Para Aduma ritüeli nedir?
Para Aduma ritüeli kişiyi ‘Avi Avot Atuma-En temel tuma kaynağı’, bir insan cesediyle temastan veya aynı odada bulunmaktan kaynaklanan kirlilikten-tuma’dan kurtarmak için yerine getirilen ritüeldir. Bu ritüel, Tora’da belirtildiği şekilde, sedir dalı, zufa otu, kırmızı yün iplik eşliğinde yakılan kızıl bir ineğin küllerinin saf sularla karıştırılmasıyla gerçekleştirilir (Bamidbar 19:2- 19:12).
Neden Para Aduma ritüeline gerek görüldü?
Bet Amikdaş zamanında, Pesah’ta Tapınağa kurban getirebilmek, Pesah korbanından yiyebilmek için, kişinin ritüel olarak arınmış olması gerekmekteydi.
Para Aduma ritüeline, kişiyi; insan cesediyle temas etme sebebiyle oluşan tuma-ritüel kirlilikten arındırmak için gerek görülmüştür.
Para Aduma kuralları neden önemlidir ve ne mesaj verir?
Para Aduma ile ilgili kurallar, hahamlar tarafından ‘Hukat A-Tora/Tora’nın Hükmü’ kavramının en temel örneği olarak tanımlanır. Huka, Tora’daki mitzvalar içinde insan mantığıyla açıklanamayacak olan kurallardır.(Buna karşılık mişpatim, insan düşünce yapısıyla mantıklı bir şekilde açıklanabilecek kurallardır.)
Huka tarzı kuralların en belirgin olanı Para Aduma-Kızıl İnek’tir.
Kendileri tamamen arınmış durumda olan kişiler, tame-ritüel olarak kirli olan kişiyi arındırdıktan sonra, kendileri tame duruma geçerler. Birini temizlerken, prosedürü yapanların kirlenmesi, Para Aduma kanununu anlaşılamayan ve açıklanamayan, sadece Tanrı’ya olan inançla yerine getirilen bir mitzva sınıfına koyar.
Huka tarzında, insanın anlayış kapasitesini aşan mitzvalar, Tanrı’ya olan kayıtsız şartsız inancı simgeler. “Mantığını anlamasak bile sadece Tanrı istediği için yapacağız,” mesajını verir.
Bilge kişi Kral Şlomo, Para Aduma ritüeli için ne söylemişti?
Gelmiş geçmiş en bilge kişi-Haham mikol Haadam-olarak adlandırılan Kral Şlomo’nun, “Bilge olacağım dedim, ama bu beni aşıyordu”(Vaiz 7:23) sözlerini, Midraş Raba, şöyle açıklar: “Tora’nın bütün emirlerini kavradım. Ama Para Aduma ile ilgili bölümü dikkatle gözden geçirip, araştırmama ve sorgulamama rağmen, bunu bilgece anlayabileceğimi sansam da, bu beni aşıyordu.”
Para Aduma aslında Altın Buzağı günahının kefareti midir?
Bazı yorumcular, insan mantığının açıklayamayacağı, ama buna rağmen tereddütsüz olarak, Tanrı İnancı ile yerine getirilen Para Aduma mitzvasının, Altın Buzağı günahının kefareti olduğunu ifade eder.
Midraş Tanhuma bunu, şu örnekle açıklar. Bir gün saray hizmetlilerinden birinin oğlu sarayı kirletir. Kral da, “Annesini çağırın, oğlunun pisliğini temizlesin,” der. Aynı şekilde Tanrı da, “Kızıl İnek, altın buzağı günahının kefaretini sağlasın,” der.
Başka bir yorum da, altın buzağının, İsrailoğulları tarafından, ona tapmak için yapılmadığından bahseder. İsrailoğullarının asıl niyeti, Tanrı’nın Varlığı’nı, dünyevi, elle tutulur bir şekilde görünebilir hale getirmekti. Bu istek, daha sonraları, Mişkan ile gerçekleşir.
Altın Buzağı ile Mişkan’ın, ikisinin de amacı aynı olmasına rağmen, birisi putperestlik aracı, diğeri ise Tanrı’nın Varlığı-Şehina’nın barındığı yer oldu. Altın buzağı ile Mişkan’ın farkı nedir?
Mişkan, Tanrı bunu buyurduğu için inşa edildi. En ufak detayına kadar tamamen Tanrı’nın direktifleri doğrultusunda gerçekleşti. Bu şekilde oluşturulan fiziksel bir mevcudiyet, Şehina’nın barınabileceği kutsallıkta bir Tapınağa dönüşebildi.
Fakat insan tarafından tasarlanan herhangi bir plan, Tanrı’nın verdiği spesifik talimatlardan yoksunsa, bu ‘avoda zara’-putperestlik ile sonuçlanacaktır.
Altın Buzağı olayından alınacak ders, Tanrı’nın Varlığı’nın İsrailoğulları’nın üzerinde olması için gereken ön koşuldur. İsrailoğulları bunun gerçekleşmesi, Tanrı’nın Varlığı’nın onların yanında olmasını sağlamak için, O’nun spesifik kurallarına, O’nun istediği şekilde uymaları gerekir.
Para Aduma kanunu (hukası), mantık almasa bile yerine getirilen kuralların en belirgin örneğidir. Bu da, altın buzağı günahına yol açan davranışın tam tersi bir anlayışı simgeler. Neyin tinsel (spiritüel) ve kutsal olup olmadığı konusunda insan algılarına başvurmak yerine, tamamen ‘Retzon Hashem’ -Tanrı’nın İsteği’ne boyun eğmek, kayıtsız şartsız uygulamak, ancak bu şekilde Tanrı’nın Varlığı’nın orada ikamet etmesini, orada hissedilmesini sağlamaktır.
Para Aduma sadece altın buzağı için kefaret sağlamakla kalmaz, aynı zamanda Mişkan’a girebilmenin de ön koşuludur.
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla El Gid Para El Pratikante (Gözlem), Bamidbar (Gözlem), Mitzvot (Gözlem) kitaplarından, www.ou.org, www.chabad.org, www.torah.org, www.betemunah.org, www.torahweb.org, www.shemayisrael.co.il, www.torahresource.com, myjewishlearning.com, www.jewfaq.org, www.akhlah.com, sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
