Yunanistan’ın Girit Adası’nda bulunan Etz Hayim (Hayat Ağacı) Sinagogu Annesi İstanbul doğumlu Nikos Stavroulakis, tarafından restore edildi. Bahçesinde Akdeniz ikliminin çiçekleri, girişinde yerleri mermer kaplı serin bir avlu ile ziyaretçilerini karşılayan sinagogun tek eksiği içinde dua eden Yahudiler.
Stavroulakis’e göre, Etz Hayim sinagogu artık sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda Hitler’in tarihten silmeye çalıştığı Girit Yahudi cemaatini sembolize eden bir anıt.
Adanın zaman içinde küçülmüş Yahudi cemaatinden kalan son 263 kişi de Hitler Almanya’sı tarafından bir Yunan tankerine bindirilerek ölüm kamplarına gönderilmiş, ancak gemi İngiliz donanması tarafından Nazi kuvvetlerine yakıt taşıdığı düşünülerek yanlışlıkla torpillenerek batırılmış.
Yahudilerin Girit Adası’ndaki varlığının 2000 yıl öncesine kadar gittiğini anlatan akademisyen Stavroulakis her gün sabah duasını yaptığı sinagog hakkındaki duygularını şöyle dile getiriyor: “Hitler’in neredeyse bu adanın geçmişini ve Yahudi tarihini silmeyi başaracaktı, bu sinagog onun bunu başaramadığının simgesidir.
Girit aynı zamanda diaspora Yahudilerinin ilk yerleştikleri topraklardan biri olması dolayısı ile tarihte çok büyük öneme sahiptir.”
Yahudi tarihi konusunda uzman olan ve aynı zamanda Atina’daki Yahudi Müzesi’nin kurucularından olan Stavroulakis uluslararası bir geçmişe sahip.
Babası Yunanlı bir Ortodoks Hıristiyan olan Stavroulakis üniversite eğitimini İngiltere ve ABD’de tamamlamış.
Soyadının manası Küçük Haç olan tarihçi, annesinin Yahudi olması sayesinde Yahudiliğe ilgi duymuş ve tarihçi olmuş.
Bugün Sinagog adada sadece iki Yahudi aile olmasından dolayı sadece önemli bayramlarda ibadete açık. Ancak Sinagog adayı gezen ve çeşitli inanç gruplarına ait turistler için önemli bir ziyaret noktası.
