Kaşer ne demek, binlerce yıl önce konulmuş kurallar günümüzde de geçerli midir? Günümüzde büyük fabrikalarda el değmeden hazırlanan etler dururken neden kaşer et tercih edilsin? Kaşer Türkiye’de nasıl denetleniyor? Sorularımızı Denet Gıda Pazarlama Müdürü Yasef Yeruşalim yanıtladı.
Elul ayı ile başlayan, Roş Aşana ve Yom Kipur ile daha sonra Sukot, Oşana Raba, Şemini Hag Atseret ve Simha Tora ile devam eden bu özel günlerde geçtiğimiz seneye bakıp, davranışlarımızın samimi bir muhasebesini yapar, yeni senede bizi daha ileriye götürecek, kendi özümüze döndürecek, Tanrı’ya daha yakınlaştıracağını düşünerek yeni kararlar alırız. Bazen yapılacak çok şey olduğunu görür, nereden başlayacağımızı bilemeyiz. Rabilerimiz bu dönemde bize yardımcı olabilecek en büyük üç anahtarları şöyle açıklar: dua etmek ve Tanrı’ya bağlanmak = tefila, özümüze – Tanrı’ya dönmek = teşuva ve Tanrı’nın bize dağıtmamız için verdiklerini adil bir şekilde dağıtmak - tsedaka.
Burada amacımız, Tanrı’ya benzemek, Tanrı’nın özelliklerine uygun davranmak, bu şekilde Tanrı’yı, kutsallığı bu dünyaya getirmeye çalışmaktır. Bunun en garantili yolu, Tanrı’nın, bizden istediği şekilde davranmaktır. Tanrı’nın isteği, bizim iyi, sağlıklı, mutlu olmamız ve refah içinde yaşamamız ve yaptığımız her şeye kutsallık katmamızdır. Bizim, insan olarak algılarımız kısıtlı olduğu için; geçmişi bugünü ve geleceği aynı anda ‘görebilen’ Tanrı, bize hayatımızı daha güzel, daha anlamlı ve daha iyi hale getirebilmemiz, kutsal olabilmemiz için 613 mitsva verdi. Bunları yerine getirmenin/getirmeye çalışmanın amacı, sadece bir kuralı en doğru ve en iyi şekilde yerine getirmek değil, bu şekilde Tanrı’ya yaklaşmaktır.
Hangi mitsva’nın daha önemli, hangisini daha az önemli olduğunu bilinmemekte, Tora bilgeleri her mitsva’nın değerinin eşit olduğunu söylemektedir. Yani yapılması kolay ve zahmetsiz olan bir mitsva’nın değeri; çok zor ve çok detaylı bir mitsva’nın değeri ile eşittir.
Kaşerut mitsva’sı, bize yediklerimizi belli kurallarla çerçeveleyerek, nefsimizi kontrol edebilmemiz, yediklerimizi kutsallaştırabilmemiz, sadece vücudumuzu değil, ruhumuzu da besleyebilmemiz için verilmiştir.
Her gün, yeni bir mitsva’yı yerine getirmek için doğru bir gündür. Ama özellikle Tanrı’nın bize bu kadar yakın olduğu Elul ayı, daha sonra gelen Roş Aşana ve Yom Kipur, Sukot, Oşana Raba, Şemini Hag Atseret ve Simha Tora dönemi, hayatımıza yeni güzellikler katmak için çok elverişli bir zamandır.
Evimize giren kaşer ürünler hem mitsva yapmamızı, Tanrı ile kısa ve kolay yoldan bağlantı kurmamızı sağlar, hem bu özel günlerde hayatımıza bir güzellik eklediğimiz için kendimizi iyi hissettirir, hem de çocuklarımızın ve ailemizin mümkün olabilecek en sağlıklı ve en temiz şekilde beslenmesini sağlar.
Kaşer ne demek, binlerce yıl önce konulmuş kurallar günümüzde de geçerli midir? Günümüzde büyük fabrikalarda el değmeden hazırlanan etler dururken neden kaşer et tercih edilsin? Kaşer Türkiye’de nasıl denetleniyor? Sorularımızı Denet Gıda Pazarlama Müdürü Yasef Yeruşalim yanıtladı.
Kaşer nedir?
Kaşer, kelime anlamı ile uygun, mubah, caiz olarak tanımlanabilir.
Çoğunlukla yemek konusunda kullanılan kaşer kelimesi, aslında hayatın her alanında, herhangi bir şeyin layığıyla, doğru ve düzgün şekilde Yahudi kuralları ve gelenekleri doğrultusunda yapılma yoludur. Örneğin bu yüzden yasallığı şüpheli olan bir iş anlaşması için “kaşer mi?” diye sorulabilir. Aynı şekilde mezuza’nın içi açılıp içindeki parşömendeki harflerden bazıları silikse, “kaşer mi?” diye sorulabilir.
“Kaşer mi?” sorusu, “Herhangi bir şeyi kullanmak, yapmak, söylemek, yemek ve akla gelebilecek her şey için, ”Yahudi kurallarına uygun mudur” anlamına gelir.
Günümüz dünyasında kaşerut’un yeri nedir?
Kaşerut kuralları, bize direk Tora’dan gelen mitsva’lardandır. Tanrı tarafından, kendimizi geliştirebilmemiz ve ruhumuzu yüceltebilmemiz için bize verilmiş olan 613 mitsva’ya ekleme, çıkarma, herhangi bir kısmına herhangi bir değiştirme yapılamaz. Kaşerut kurallarına uyulmasının sebebi, bu kuralların bizim iyiliğimizi, mutluluğumuzu, refahımızı isteyen Tanrı tarafından verilmiş olmasıdır. Zaman içinde bilim adamları, Tora’nın yasakladığı yiyeceklerin insan sağlığına nasıl zarar verdiğini keşfetmiş ve binlerce yıl öncesinden Yahudilerin bunu nasıl bildiklerine hayret etmişlerdir. Yahudilere mitsva olarak verilen öğretilerin, insan hayatına olan katkıları bilim adamları tarafından araştırılmaya devam etmektedir. Burada net olarak belirtmek istediğim, mitsvalara, kaşerut kurallarına, sağlığımıza iyi geldiği için değil, Tanrı böyle istediği için uyuyoruz. Bu kurallar binlerce yıl önce geçerli oldukları gibi günümüze de, binlerce yıl sonra da, her zaman geçerliliklerini koruyacaktır.
Kaşer et fiyatları neden market etlerinden farklı?
Bu soruya cevap verebilmek için, önce kaşer ürünün diğer ürünlerden farklı olan, kendine özgü niteliklerini incelemek gerek. Kaşer et aldığınızda çocuğunuz, aileniz nasıl bir et yiyor?
Farklılık, kaşer hayvanın kesim şekliyle başlıyor. Yahudilikte dört ayaklı kara hayvanlarından, ancak geviş getiren ve çift toynaklı olanlar yenilmeye uygundur (Vayikra 11 ve Devarim 14). Buna rağmen bu hayvanlar bile, ancak şehita -Yahudi dininin gereklerine uygun şekilde kesildiklerinde kaşer sayılırlar.
Yahudi dininin gereklerine uygun şekil kesim, şehita, eğitimli ve konu hakkında ehliyetli bir şohet tarafından, sıkı kurallar çerçevesinde yapılır. Şohet her gün kesime başlarken beraha -dua- okur. Kesimden önce hayvanın herhangi bir sakatlığı olup olmadığı dikkatle kontrol edilir. Kesim, alaha’ya uygun özellikleri olan çok keskin bir bıçakla, hayvana fiziksel veya ruhsal acı çektirmeyecek şekilde gerçekleştirilir. Kesimden sonra sıra, hayvanın iç organlarının dikkat ve titizlikle kontrol edilmesine gelir. Kesimden önce dışardan görülen hiç bir rahatsızlığı olmayan bir hayvanın, kesimden sonra iç organlarında, kist, böcek, ölü ve çürümüş organlar veya herhangi bir hasarla karşılaşıldığında, kesilen hayvan kaşer sayılmaz ve yenilemez. Kaşer et fiyatlarının diğer market etlerine kıyasla biraz farklı olması, kaşer etteki titiz kontrol hizmetleri ve fire oranı ile doğrudan bağlantılıdır.
Kaşer hayvan, kaşer şekilde kesilip, içinin de dışı kadar sağlıklı olduğu tespit edildikten sonra maşgiah (denetim elemanı) tarafından kaşer olarak damgalanır ve katkı maddesi kullanmadan hazırlanmış olur. Tuzlama ve yıkama işlemi mezbaha ve depolama yerlerinde yapılır.
Kaşer et aldığımızda, Yahudi kurallarına uygun şekilde, içi ve dışı sağlıklı, temiz bir kaşer hayvanın, fiziksel ve ruhsal acı çekmemesine hassasiyet gösterilen bir ortamda, özenle ve katkısız olarak hazırlandığının verdiği güvenle bu etleri çocuklarımıza, ailemize sunduğumuzda, içimizde onlara, hakkettikleri gibi en doğruyu, en temizi ve en iyiyi verebilmiş olmanın rahatlığını ve mutluluğunu hissederiz.
Yenilebilir hayvanların detayları için:
http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1256&Itemid=26*
Yahudi kurallarına uygun kesimin-Şehita’nın hayvan kesiminde fiziksel ve ruhsal olarak en hassas şekil olduğunun net ispatı, Devrim kitabı s.150 Gözlem Yayınları.
Kaşer eti nasıl daha uygun fiyata alabiliriz?
Kaşer eti donmuş şekilde almak daha ekonomiktir. Gelen talepler doğrultusunda daha önce iki çeşit olarak piyasaya çıkarılan donmuş etler, bugün sekiz çeşide ulaştı.
Ayrıca dönem dönem, Türk Musevi Cemaati’nin yeni evlilere ve maddi durumu uygun olmayan kişilere yönelik projeleri oluyor. Cemaat, sürekli konu hakkında çalışmalar ve araştırmalar yapıyor, kaşet etin her eve girebilmesi için uygun koşullar sağlamaya çalışıyor.
Hayvanın çift toynaklı ve geviş getirmesi, kesim şekli, iç ve dışının incelenmesi... Bunların hepsini mantığımız alıyor, ama peynirde neden kaşer ürünleri tercih etmemiz gerekir?
Peynir üretimi de, aynen hayvan seçimi ve kesiminde olduğu gibi kaşerut kurallarına göre titizlikle ele alınmalı. En temel kaşerut kurallarından biri, etli ile sütlü yiyeceklerin birlikte tüketilmemesidir (Şemot 23:19, 34:26, Devarim 14:28).
Peynir üretiminde sıkça kullanılan ‘rennet’ adındaki maya, buzağı işkembesinden yapılır ve bu şekilde üretilen peynir, içinde etle sütü birlikte barındırdığı için kaşer sayılamaz. Rennet gibi peynir üretiminde kullanılan diğer hayvansal mayalar ve bazı katkı maddeleri de kaşerut’a uymadığı için peyniri trefa -yenilmeye uygun olmayan- sınıfına sokar. Kaşerut kurallarına göre üretilen peynirlerde kullanılan malzemeler bitkisel, katkısız ve kaşer kurallarına uygundur.
Denet Gıda nedir? Ne yapar?
Denet Gıda Üretim Pazarlama Denetim AŞ kaşerut denetim, kaşerut gıda pazarlama ve belgelendirme hizmetleri vermektedir.
Denet Gıda kurulmadan önce, denetim uzmanları - maşgiah’lar - gün içerisinde birkaç saat denetim ziyaretleri ve üretim takibinde bulunuyordu. Bu şekilde maalesef etleri sürekli olarak denetleme imkânımız olmuyor ve paketler alıcılara kaşer damgası olmadan gidebiliyordu. Denet Gıda kurulduktan sonra ise, bugüne baktığımızda her kaşer kasapta tam gün denetim yapılıp, paketler dahi mühürleniyor. Eskiden evlerde nihai tüketicinin yaptığı tuzlama işlemi bile artık üretim yerlerinde yapılıyor.
Denet Gıda’ya bağlı maşgiah’lar ayrıca tefilin, bar-mitzva, nişan, düğün ve benzeri etkinliklerde, tercih edilen mekânın da kaşer denetimini gerçekleştirip, davet sahiplerinin, organizasyonlarını kendi seçtikleri yerlerde kaşer olarak yapabilmelerine olanak sağlıyor.
Kaşer ürün imal eden iç piyasa ve ihracatçı firmaların da üretimleri titizlikle denetlenerek, uluslararası onaylı kaşerut belgesi veriliyor.
Bunun yanında, kaşerut belgelendirme ve denetim hizmeti vermekle başlayan Denet Gıda, zaman içinde peynirden donmuş ete, şaraptan süte, meyve suyundan reçele, zeytin ve fındık yağından margarine, çikolatadan helvaya, somondan fındık ezmesine kadar birçok ürünü satış ve pazarlama ağına ekledi.
Kısaca Denet Gıda, kaşer olarak üretilen, satılan, servis edilen, organizasyonlarda yer alan ve pişirilen her şeyi denetlemekte; güven ve gönül rahatlığı ile tüketilmesini sağlamaktadır.
Denet Gıda bunun yanında, kendisi birçok ürünün satışını yapmasına rağmen, diğer müteşebbisleri de gönülden destekliyor ve kaşerut piyasasının bu şekilde genişlemesinden mutluluk duyuyor. Bunlardan biri, Taim peynirlere alternatif getiren Alvi Gıda’dır. Aynı şekilde Adalı markası altında üretim yapan Tana Gıda da kaşer somon füme, kaşer taze somon ve kaşer balık çeşitlerini de pazarlıyor ve piyasaya sunuyor.
Ayrıca İsrail’e ihraç edilen marshmallow ve şekerleme grubu, satış noktaları ve marketler dışında Alef Cafe, UÖML ve talep gelen her yerde tüketiciyle buluşuyor. Bu ürünlere ek olarak ihracat için üretilen reçel, tahin, şekerleme vb yiyecekler, Denet Gıda stoklarında bulunduruluyor.
Zaman zaman özel üretimlerle pudra şekeri, meyve suyu, süt, pastacılık malzemeleri, parve kremalar gibi farklı ürünler de hem catering için, hem de nihai tüketicilere sunuluyor.
Alkol gurubunda yerli şaraplar dışında çok lezzetli ithal şaraplar, şampanyalar ve Efe rakı da kaşer olarak imal veya ithal ediliyor.
Bu ürünler dışında, eti tüketiciye daha ekonomik fiyatla sunabilmek için donuk et, iki çeşitten sekiz çeşide çıkarıldı.
Kaşerut Sertifikası nasıl alınır?
Kaşerut sertifikası almak için, tesis ve tesisin kullandığı ürünlerin kaşerut kurallarına uygunluğu denetim uzmanları olan Rabbi’ler tarafından kontrol edilir. Böcek ürünleri, böcekten mamul boyalar kullanılamaz (ki kırmızı boya genellikle bir böcekten imal edilir). Tesisin çalışma günlerinin, çalışma şartlarının, mamul ve yarı mamul tüm ürünlerinin kaşerut kurallarına uygun olması gerekir. Burada amaç, ürünlerin Yahudi kurallarına uygun olmalarıdır. Bu ürünler kontrolü sağlanmış ve sağlıklı ürünlerdir. Bu yüzden, helal et yiyen bazı Müslüman kardeşlerimiz de, kaşer ürünleri tercih ediyor.
İmalatınızın /ürünlerinizin denetlenmesi ve uluslararası onaylı kaşer belgesi için, www.denetgida.com.tr’den belgelendirme linki ya da [email protected]’den bilgi alabilirsiniz.
Ne zaman ve neden böyle bir oluşuma gerek görüldü?
3300 seneden fazladır dünya Yahudi cemaatlerinin bireyleri, dini vecibelerinin öngördüğü şekilde kaşer gıda ve ürünler tüketmektedir. ABD, İngiltere, Fransa, İsrail ve Kanada başta olmak üzere diğer ülkelerdeki Yahudi dindaşlarımız, kaşer logolu ürün seçeneklerinde güvenilir, saygın Kaşer Belgesi arayışındadır. Denet Gıda, Türkiye’den yapılacak ihracatlarda bu hizmeti sunabilmek için on yıl önce Hahambaşılık şemsiyesi altında bir şirket olarak kuruldu ve kaşerut denetimini gerektiği şekilde yapabilme, kaşer ürünlerinin çeşitlerinin arttırılması ve kolay ulaşılabilir olmaları, yaygın satış noktaları gibi hedeflerini belirledi. Kurulduğu zaman Hahambaşılık’ta çalışmalarına başlayan ve yürüten Denet, dört yıldır Esentepe’deki adresinde hizmet vermeye devam ediyor.
Denet, gıda dünyada gelişip yayılmakta olan kaşer tüketici taleplerini karşılamak üzere Türkiye’den ihracat yapan firmalara etkin hizmet verebilmek için, dönemin cemaat başkanı Silvyo Ovadya’nın öngörüsü ile kuruldu.
Dünyada bine yakın kaşerut belgelendirme firması olup, Denet Gıda da KTR ve OU belgesi ile bu pazarda yerini pekiştirmeyi hedeflemektedir.
Kaşer ürünler nerelerden alınabiliyor?
Kaşer ürünler, artık bir telefon uzağınızda. Denet Gıda’nın www.denetgida.com.tr sitesindeki satış noktaları ve kaşer kasaplarda hizmete sunulan ürünlere ek olarak bugün artık bireysel marketler, bölgesel ve yerel marketlerle cemaat üyelerine ve cemaat dışında helal, sağlıklı, temiz beslenmek isteyen kardeşlerimize, en yaygın, en kolay ve en çabuk şekilde ulaşabiliyoruz.
Simar Zincir Marketler, Denet Gıda’nın internet sitesinde bulunan telefon numaraları arandığında; Akatlar, Etiler, Ulus, Ortaköy, FSM, İstinye, Hisarüstü, Tarabya, Darüşşafaka, Ferahevler ve Anadolu Yakasında- Küçükyalı şubesi Anadolu yakasının tamamına ulaşıp hizmet veriyor.
Bu mağaza zincirinde tüm market ürün ihtiyaçlarınızla birlikte kaşer et, peynir, şarap ve muhtelif kaşer ürün çeşitlerini size ulaştıracaktır. Buradan Denet ürünleri sipariş verileceği zaman, kolay anlaşılır olabilmesi için “Denet Kaşer Gıda Ürünleri” olarak taleplerin belirtilmesi yeterlidir. Simar İnternetten siparişleri online.sariyermarket.com adresinden verilebilmektedir.
Zincir marketler ve Denet Satış noktalarının yanında, Şişli’deki Barınyurt lokantası da Denet ürünlerini satmaya başladı.
Akatlar, Gayrettepe, Kemer Göktürk (0212-3224848), Göztepe, Sarıyer, Şişli, Şişhane; Ulus, yazın Büyükada, Burgazada ve diğer semtler için ve oturduğunuz bölgeye en yakın tüm kaşer satış noktaları ve İzmir cemaatinde hizmet verecek yeni bir şarküteri ve bakkalın detayları için Denet Gıda sitesindeki satış noktaları bölümünden bilgi alabilirsiniz
Yasef Yeruşalim’e ve Denet ekibine, verdikleri bilgilerden dolayı teşekkür eder, herkese sağlıklı, mutlu ve bereketli bir Yeni Yıl dileriz. “Le Şana Tova Tikatev Vetehatem - İyi bir sene için yazılasın ve mühürlenesin.”
*Katkıları için Rav Mendy Chitrik, Rav David Sevi ve Rav Ceki Baruh’a teşekkür ederiz.
