ŞEMİNİ HAG ATSERET: Kralın çocukları için özel bir gün

Şemini Hag Atseret’in özel ve ayrı bir bayram olduğu Tora’da net olarak belirtilir: “Sekizinci gün sizin için kutsal bir bayramdır…”(Vayikra-23:36) ve “Sekizinci gün sizin için bir imtina zamanı olacaktır…” (Bamidbar 29:35)

Netivot Şalom, Şemini Hag Atseret’in Pesah, Şavuot ve Sukot’un ana spiritüel öğelerini içerdiğini ve bu özel günün, üç bayramın da kutsiyetini birleştirdiğini ve ihtiva ettiğini anlatır. Zohar da, Şemini Hag Atseret’in Roş Aşana’da başlayan yargılanma döneminin son günü olduğunu, Tanrı ile halkının baş başa geçireceği bu özel günde kişinin kalbinin isteklerini dile getirebileceğini ve bunların kabul göreceğini ifade eder.

Şemini Hag Atseret’e özgü bir mitsva, sembol veya gelenek yoktur. Bu gün sadece Tanrı ile olan özel ilişkimize ve yakınlığımıza odaklandığımız, bunun keyfini ve ayrıcalığını derinden hissettiğimiz benzersiz bir gündür.

Şemini Hag Atseret

Kelime kelime ele alırsak, Şemini-sekizinci, Hag-bayram, Atseret ise farklı anlamlar taşır:

1)   ‘Atsar – durdurmak, engellemek.’ Hahamlar, bunu bir kralın çocuklarını bir süre için yanına çağırması, süre bitip de çocukların eve dönme vakitleri geldiği zaman, ayrılmanın zor gelerek beraberliklerini bir gün daha uzatması, ‘gitmelerini durdurması’ şeklinde açıklar. Roş Aşana ve Yom Kipur’da ciddi bir havada başlayan beraberlik, Sukot’un yedi günü boyunca şenlikler ve kutlamalarla devam etmiş ve ayrılık günü gelmiştir. Bir günlük yeni bir bayram, Tanrı’nın sevgili çocukları ile biraz daha zaman geçirmesini sağlayacaktır.

2)   Toplanma, bir araya geliş – İsrailoğulları’nın bir araya geldikleri bayram.

3)   Kapanış, bitiş – Roş Aşana’dan başlayan uzun bir bayram döneminin bitişi.

4)   İmtina – O gün Yom Tov olduğu için yapılması yasak olan işleri kesinlikle yapmamak ve günün kutsiyetini vurgulamak.

Kralın kendi çocuklarına ayırdığı özel BİR gün

Hahamlar Şemini Hag Atseret’i, bir kralın bayram için verdiği ziyafet sonrasında, ona daha uzak olan kişiler evlerine döndükten sonra, kendi çocuklarıyla baş başa, samimi bir ortamda zaman geçirebilmesi için eklediği ekstra bir günü simgelediğini ifade eder. Roş Aşana ve Yom Kipur’da ciddi bir havada başlayan beraberlik, Sukot’un yedi günü boyunca dünyadaki 70 millet için kesilen korbanlar, şenlikler, kutlamalarla yoğun bir şekilde devam etmiş ve ayrılık günü gelmiştir. Bir günlük yeni bir bayramla Tanrı, daha yoğun ve samimi bir şekilde O’nun için özel olan sevgili çocukları ile biraz daha baş başa zaman geçirmek ister.

Sukot ve Şemini Hag Atseret - İki ayrı bayram

Hahamların ‘regel bifne atzmo /ayrı bir bayram’ olarak nitelendirdikleri Şemini Hag Atseret, Sukot'tan bağımsız, başlı başına bir bayramdır. Sukot ile Şemini Hag Atseret arasındaki belirgin farklar şunlardır:

1)   Bet Amikdaş zamanında Sukot’un ilk gününde 13 korbanla başlayıp, her gün korban sayısı bir azaltılarak, bayramın yedi günü boyunca toplam 70 korban yapılırdı. Yahudi halkının bu 70 korbanı yapmasının sebeplerinden biri, tüm dünyadaki 70 milletin acı ve üzüntüden korunması ve refahı idi. Şemini Hag Atseret’te ise sadece bir tane özel korban yapılırdı. Bu korban, Yahudileri ve onların Tanrı ile olan özel bağlarını sembolize ederdi.

Günümüzde ise:

2)   Sukot’un her günü sabah duasında (Şabat hariç) sallanan Arbaa Minim, Şemini Hag Atseret’te kullanılmaz.

3)   Bu sabah Musaf Amida’sından itibaren Pesah’ın birinci günündeki Musaf Amida’sına kadar “Morid Atal-Çiyin düşmesini sağlarsın” yerine “Maşiv Aruah Umorid Ageşem- Rüzgâr estirir ve yağmur yağdırırsın” denilir.

4)   Sabah duası sırasında Tikun Ageşem-Yağmur duası yapılır.

5)   Yeni ve kendi başına bir bayram olduğu için Kiduş’ta Şeeheyanu Berahası söylenir.

Sabah duasında yapılan Tikun Ageşem-Yağmur duası

İbranice ‘yağmur’ anlamına gelen ‘Geşem’ toprağın bereketini, bol ekin çıkmasını sağladığı gibi, fizikselliği- gaşmiyut’u da ifade eder. Kabala’ya göre, yağmur, fiziksel bereketin ve nimetlerin, maneviyat âleminden fiziksel dünyaya sağanak şeklinde yağmasını, akmasını simgeler. Bütün maddi nimetler Tanrı’dan geldiğine göre, maddi hayatta başarı kazanmak için, çalışma ve çabanın yanında, bunun gerçekleşmesini sağlayabilecek tek güç olan Tanrı’ya dua edilir. Tikun Ageşem duasının son bölümü; Tanrı’dan beklentilerimizi dile getirir:

“Lütfen yağmurun ışık için, verimlilik için, sevinç için, neşe için, güzellik için, iyi haberler için, şarkı için, yaşam için, iyilik için, kurtuluş için ve geçim için düşmesini sağla. Sen nasıl bizi kurtaracak Yüce Varlık’san, bereket için de rüzgârın esmesini ve yağmurun yağmasını sağla.” (Şaloş Regalim- Gözlem s.181)

***

Simhat Tora’daki damatlar: Tora’nın son bölümü Vezot Aberaha’yı okumak üzere çağrılan kişi ‘Hatan Mesayem /Tamamlayan Damat’ veya ‘Hatan Tora-Tora’nın Damadı’ adıyla anılır. Tora’nın ilk bölümü-Bereşit’i okumak üzere çağrılan kişi ‘Hatan Bereşit-Başlangıç Damadı’, ikisinin arasında çağrılan da ‘Hatan Meona’ olarak adlandırılır.

Sinaoglarda Simhat Tora: Akşam duası ‘Arvit’ bitişinde (Bu sene 16 Ekim Perşembe akşamı) yapılan kutlamalarda sinagogdaki bütün Sefer Tora’lar çıkarılır, Teva’nın etrafında yedi tur atılır, İsrailoğullarının yedi lideri Avraam, Yitshak, Yaakov, Moşe, Aaron, David ve Şlomo’nun hatırına bizleri hatırlaması için Tanrı’ya dua edilir. Sefer Tora’lar omuzlarda taşınır, sinagogun içinde dolaştırılır, şarkılar söylenir, bayram coşku ve neşeyle kutlanır. 17 Ekim Cuma sabah duasında sinagogdaki her erkek, Tora okunuşuna çağrılır.

***

ŞEMİNİ HAG ATSERET – SİMHAT TORA TAKVİMİ 5775-2014

15 Ekim Çarşamba:

• Perşembe ve cuma günleri Yom Tov’dur. Yom Tov’dan Şabat’a yemek pişirme hazırlığı yapılamaz. Bu nedenle çarşamba günü bir katı yumurta ve ekmek alınır, Eruv berahası “Baruh Ata Ad. E-loenu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Al Mitsvat İruv - Bizleri misvalarıyla kutsayan ve bizlere İruv (karıştırma/birleştirme) mitsvasını veren Evrenin Kralı, Sen Tanrı’mız Mübareksin” söylenir. Ve bu Eruv ile cuma günü işlerine başlanmış sayılır. Yoksa cuma günü yemek pişirilemez.

Şabat günü için yemek pişirmeyi dinen uygun hale getiren Eruv Tavşilin-İruve Tavşilin (Pişmiş yiyeceklerin birleştirilmesi) bayram şerefine mumların yakılmasından önce yapılır. İruve Tavşilin kuralları için http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1032&Itemid=169

• Şemini Hag Atzeret şerefine kandiller, güneş batmadan önce yakılır ve sonra beraha söylenir: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav vetsivanu leadlik ner şel Yom Tov - Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Yom Tov mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.”
• Yom Tov’da daha önceden yakılmış bir ateşten faydalanılabilir. Bugün bu amaçla en az 25 saat yanacak bir mum yakılır. Bu mumun bitmesine yakın, onun ateşiyle yine en az 25 saat yanacak başka bir mum yakılır, böylece cuma sabahı bu ateşten faydalanılarak Şabat yemekleri yapılabilir.
• Akşam yemekte Kiduş yapılır, Şeeheyanu berahası söylenir. Suka’da oturulursa Suka berahası söylenmez

16 Ekim Perşembe-Şemini Hag Atseret:

• Sabah tefilası sırasında Allel duasının tamamı okunur.
• Bugün Musaf Amida’sından itibaren Pesah’ın birinci günündeki Musaf Amida’sına kadar, “Morid Atal - Çiyin düşmesini sağlarsın” yerine “Maşiv Aruah Umorid Ageşem - Rüzgar estirir ve yağmur yağdırırsın” denilir.
• Akşam Arvit duasından sonra bütün Sefer Tora’lar çıkarılır, neşeli şarkılarla sinagogda dolaştırılır.

17 Ekim Cuma-Simhat Tora:

• Sabah tefilası sırasında Amida’nın tekrarından sonra Allel duasının tamamı okunur.
• Sefer Tora’nın son peraşası olan Vezot Aberaha okunur, bu şekilde 54 peraşadan oluşan bir yıllık döngü tamamlanır ve hiç ara vermeden, tekrar Bereşit Kitabı’nın ilk peraşası (Bereşit) okunmaya başlanır. Bu şekilde Tora okumanın hiç aralıksız, sürekli bir döngü olduğu ve Tora’sız yaşayamayacağımız gerçeği vurgulanır.
• Sabah duası sırasında sinagogda bulunan her erkek, Tora okumaya çağrılır.

Önemli Not: Yazıda bir özet olarak verilmiş olan bilgiler okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Sukkot Shemini Atzeret and Simchat Torah, Succos-It’s Significance Laws and Prayers, Twerski on Machzor, A Spiritual Guide to the High Holidays, The Hoshana Prayers, Gateway to Judaism, The Jewish Book of Why, El Gid para El Pratikante (Gözlem), Şaloş Regalim (Gözlem) kitaplarından ve www.chabad.org, www.jewfaq.org, www.askmoses.com, www.meaningfullife.com, www.torahtots.com sitelerinden derlenmiştir. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

Katkıları için Rav Ceki Baruh’a teşekkürler.