TC’nin kanun koyucusu TBMM, 72 yıl evvel bugün 1942 yılında 4305 sayılı Varlık Vergisi’ni yürürlüğe koydu.
Amacı kanun metninde ‘savaş koşullarının yarattığı yüksek karlılığı vergilemek’ olan vergi fiilen azınlıkları hedef almış, uygulamada, tahakkuk ve verginin konusu ile ilgili olarak büyük tartışmalara ve hukuksuzluklara yol açmıştı.
Her ne kadar kanunun metni, savaş zenginlerinin elde ettiği aşırı karları 2. Dünya Savaşı’nda zor duruma düşen kamu maliyesine aktarmak olarak gösterse de, tarihçiler o zamanlar basına kapalı olarak yapılan iktidar partisi CHP’nin grup toplantısında konuşulanlara dikkat çeker.
Toplantıda Varlık Vergisi kanununun mimarlarından Başbakan Şükrü Saraçoğlu milletvekillerine şöyle konuşmaktadır:
“Bu kanun aynı zamanda bir devrim kanunudur. Bize ekonomik bağımsızlığımızı kazandıracak bir fırsat karşısındayız. Piyasamıza egemen olan yabancıları böylece ortadan kaldırarak, Türk piyasasını Türklerin eline vereceğiz."(1)
"Bu memleket tarafından gösterilen misafirperverlikten faydalanarak zengin oldukları halde, ona karşı bu nazik anda vazifelerini yapmaktan kaçınacak kimseler hakkında bu kanun, bütün şiddetiyle uygulanacaktır.” (2)
Kanun, ülke içinden ve dışından gelen tepkiler sonunda 17 Eylül 1943’te 4501 sayılı yeni bir yasa ile geçersiz kılınmıştı.
(1) Siyasi Anılar 1939-1954, Faik Ahmet Barutçu, Milliyet Yayınları, s.263, (Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politikaları, Ayhan Aktar, İletişim Yayınları).
(2) Aşkale Yolcuları Varlık Vergisi ve Çalışma Kampları, Rıdvan Akar, Mephisto Yayınları, 2006, (21 Ocak 1943 tarihli Cumhuriyet gazetesinden alıntı).
