Teknoloji, ilişkilerimizden günlük etkinliklerimize kadar hayatımızın her anını etkiliyor. Çocuklarımız da bu etkinin altında… Çocuklarımızın teknoloji kullanımını, en verimli ve en zararsız hale getirmek ise anne-babaların görevi ve sorumluluğu… Bunun için neler yapmalıyız, nelere dikkat etmeliyiz, ne tür önlemler almalıyız?
Uzman Psikolojik Danışman Nur Ağdelen
Anne babalık rolleri çocuğun yaşına göre değiştiği gibi çağa göre de değişir. İçinde yaşadığımız çağda teknoloji kullanımı hayatımıza birçok kolaylık getirirken, bireyleri sosyal ilişkilerden alıkoyuyor. Dolayısıyla aile üyeleri, anne-baba-çocuk arasında duvarlar örebiliyor.
Teknolojik aletler o kadar hızlı ve o kadar yoğun uyarıcı içeriyor ki, gündelik hayattaki aktiviteler, çocuklar ve gençler için ise sınıf ortamındaki dersler çok sıkıcı olabiliyor. Çocuklar beğenmediği, ilgisini çekmeyen videoları bir parmak hareketiyle değiştirir, kapatırken; öğretmenler, dersler ve gerçek hayatta bu parmak hareketlerinin geçerliliği olmuyor. Bu durumda çocuklar istemedikleri, ilgilenmedikleri konularda dikkatini sürdürüp isteklerini erteleyebilmekte zorlanabiliyorlar.
TEKNOLOJİ KULLANIMININ SINIRLARI
Teknoloji kullanımıyla ilgili çocuğunuzla konuşun, kullanım sıklığı ve şekliyle ilgili kararlar alın. Teknoloji kullanımıyla ilgili günlük limitler belirleyin ve bu limite sadık kalın. Çocuğunuza teknolojinin sınırlandırılması gereğinin nedenlerini yaşına uygun olacak şekilde açıklayın.
• Çocuğun teknoloji kullanımıyla ilgili koşullar belirleyin. Örneğin ödevlerini yapıp, derslerine çalıştıktan sonra interneti kullanmak gibi.
• Çocukların internet kullanımını herkesin kullanımına açık olan odalarda sağlayın.
• Çocukların hangi sitelere üye olabileceğini belirleyin.
• Eğer çocuklar sosyal medya sitelerine üye olacaklarsa siber zorbalığa karşı çocuklarınızın duygusal ve fiziksel güvenlikleri için sorumluluk alın.
• Teknolojinin kullanılmayacağı alan ve saatler belirleyin. Örneğin, kahvaltılar ve akşam yemekleri, evin belirli bir bölümü gibi. Belirlenen zamanlar ve alanlarda teknolojik aletleri sepete atın!
• Teknolojinin çocuğunuz için en önemli işlevini keşfedin. Bunu gerçek hayatta deneyimleyebilmesi için fırsat yaratın. Örneğin, çocuğunuz ergense arkadaşlarıyla yüz yüze sohbet edebilecekleri buluşmalar yapmalarını destekleyin. Çocuğunuzun diğer aktivitelere katılmasını sağlayın. Sosyal medya ve on-line oyunlar dışında ilgi alanları olmasını sağlayın.
• Çocuğunuzu hangi bilgilerini paylaşabileceği ve hangilerinin özel kalması (adres, telefon numarası) gerektiği konusunda bilgilendirin. Bu konularda bilgi verebilmek ve çocuğunuzu takip edebilmek için, teknoloji ve son çıkan uygulamalar hakkında kendinizi eğitin.
• Çocuğunuzun neler yaptığını, hangi siteleri ziyaret ettiğini gözlemleyin. Bununla ilgili olarak bilgisayarlara filtre programı kurabilir ve/veya çocukların ziyaret ettiği internet sayfalarını takip edebilirsiniz.
• Çocuğunuzla riskler hakkında konuşun. Potansiyel riskleri nasıl azaltabileceğiniz konusunda tartışma ortamı yaratın.
• Çocuğunuzda görmek istediğiniz davranışları siz de yapın. Böylece, o da bu davranışları daha kolay geliştirecektir.
TEKNOLOJİ KULLANILAN ZAMANLAR
Günümüzde teknoloji kullanımından kaçmak mümkün değil. Önemli olan kullanılan zamanlarda bunu çocuk için faydalı bir deneyim haline getirmek.
• İçerik konusunda seçici olun. Uygulamalar, oyunlar ve televizyon gösterimleri gibi materyaller çocuğunuzla konuşmaya dahil olabileceğiniz materyaller olmalıdır. Örneğin elektronik resimli kitaplar, interaktif uygulamalar veya aile gezileri gibi kişisel videolar olabilir.
• Bağlamın farkında olun. Çocuğunuzla ne izlediği, ne oynadığı hakkında konuşun.
• Çocuğunuzun bir birey olarak ihtiyaçlarına yönelik tetikte olun. Çocuğunuzun sınırlara ve yaşına göre sizinle geçireceği yüz yüze zamana daha çok ihtiyacı olabilir.
SOSYAL MEDYADA KİŞİSEL GÜVENLİK
Çocuklar ve gençler internette kendileriyle ilgili birçok önemli bilgi paylaşabilirler. Çocukların, bu bilgilerin paylaşılmasının bazı olumsuz sonuçları olabileceği yönünde bilinçlendirilmeleri önemlidir.
• Yazılara, görüntü ve seslere dünyanın her yerinden erişmek mümkün olabilir. İnternete koyulan şeyler ebediyen orada kalır. Çocukken internete eklenen bir fotoğraf, o kişi ergen/yetişkin olduğunda da orada olacak veya kaldırılana dek diğer internet kullanıcılarının erişimine açık olacak.
• Her konan şey, kamu alanına konmuştur. Çocuk bir bilgi paylaşmak istediğinde durumu somutlaştırmayı sağlamak amacıyla şöyle denebilir: “Bunu yazıp okulun bahçesine asmak ister miydin? Bunu herkesin görmesini istiyor musun?”
• İnternet ortamına konulan bu bilgilere kimlerin bakacağı ya da bakanların bilgilerde herhangi bir değişiklik yapıp yapamayacakları kontrol edilemeyebilir.
• Orada bulunan her şeye dikkat edilmeli. Sahte mi, gerçek mi? Çocuk her şeye inanır. Gerçeklik tecrübesi çok zayıftır.
Özetle, teknolojinin hayatımızda önemli bir yeri ve işlevi var. Fakat yüz yüze, ten tene iletişimi, aile işlevselliğini olumsuz yönde etkiliyor. Ekranlar karşısında fark etmeden saatler geçiyor ve çevremizdeki kişilerle aramıza duvarlar örebiliyor. Benim önerim bazı zamanlarda –günde en az yarım saat- tüm fişlerin çekilmesi ve teknolojik aletlerin rafa kaldırılması, bu cihazların oda dışında bırakılması, teknolojisiz alanlar, zamanlar, yemek saatleri yaratılması.
