Restorasyonu tamamlanan Tarihi Büyük Edirne Sinagogu 26 Mart Perşembe günü düzenlenen törenle açıldı.
Açılış törenine ,Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Edirne Valisi Dursun Şahin, Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan, Fener Rum Patriği Bartholomeos, Vakıflar Genel Müdürü Adnan Ertem'in aralarında bulunduğu çok sayıda protokol katıldı.
Türkiye Hahambaşısı Rav İshak Haleva'nın rahatsızlığı nedeniyle katılamadığı törende Cemaat Başkanı İshak İbrahimzadeh başta olmak üzere birçok yetkili hazır bulundu.
Türk Yahudilerinin yaklaşık 20 otobüsle geldiği açılış töreni için Edirne’de güvenlik önlemleri arttırıldı. Otobüslerin geçtiği sokaklar ve caddeler polis tarafından trafiğe kapatıldı.
Açılış saat 14:00'te, 500. Yıl Vakfı Kurucu Başkan Vekili Naim Güleryüz'ün sinagog hakkında bilgi verdiği konuşma ile başladı.
Hahambaşı İsak Haleva'nın restorasyonun gerçekleşmesine emeği geçenlere teşekkür mesajının okunmasının ardından, Maftirim korosu, Edirne yöresine ait Türk sanat müziği makamında ilahiler okudu.
Yahudi inancının kutsal kitabı Sefer Tora’nın sinagoga getirilmesi sırasında Şofar çalındı ve Hahambaşı Vekili Rav Naftali Haleva dualar okudu.
Sinagogun açılışı ile ilgili dualara ek olarak, Yahudi kültürünün bir geleneği yerine getirildi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan nezdinde Türkiye Cumhuriyeti'nin esenliği için Anoten Duası edildi.
Duaların ardından Ulus Musevi Okulu öğrencileri mini bir konser verdi.
Türk Musevi Cemaati Başkanı İshak İbrahimzadeh törende yaptığı konuşmada, Edirne Büyük Sinagogu'nun restorasyonuna katkı sağlayan ve çalışan herkese teşekkür etti.
İbrahimzadeh, “Bugün, Edirne Sinagogu’muza, sevgilimize kavuştuğumuz gündür.” İfadesini kullandı
Konuşmasında Türk Yahudilerinin de balkan harbinde şehit düştüklerini hatırlatan İbrahimzadeh, şöyle konuştu:
“1913 yılının 26 Mart'ında Edirnemiz düştüğünde burayı teslim alanların başı olan komutan Vizor, Edirne Hahambaşımıza gelerek, kendilerini nasıl hissettiklerini sorar, hahambaşımız da cevaben 'Kendimizi dul kalmış bir sevgili gibi hissediyoruz' der ancak ayrılık kısa sürer. Edirne tekrar alınır. Sevgilimize kavuşamayacağımızı düşünürken bugün Edirne Sinagogumuza, sevgilimize kavuştuğumuz gündür. Cemaatim adına hepiniz hoş geldiniz diyorum"
Sinagog'un inşasının Abdülhamit Han tarafından yaptırıldığını anlatan İbrahimzadeh, "Kader birliği yapmış bizler zamanla ayrıştırıldık, ötekileştirildik, ancak dün haber ajanslarımızın haber başlıklarında gördüğümüz kadarıyla 'hoşgörü yeniden inşa edildi' başlığını attılar" şeklinde konuştu.
"Cumhurbaşkanımız, bu değişimi siz yarattınız"
Bazen devlete bağlı bazı kurumlarda bile Yahudilere karşı ithamların, yer aldığını belirten İbrahimzadeh sözlerine şöyle devam etti:
"Bizi düşman ve vatan haini şeklinde gösteren söylemler karşısında, her seferinde kendimizi, bu vatanın sadık ve faydalı vatandaşları olduğumuz açıklamaları yapmak zorunda hissetmişiz. Bu çıkmazdan ilerlenememiş, içimize kapanmışız. Toplum olarak geleceğe olan umudumuzu kaybetmişiz. İşte bugün Edirne Sinagogu'nun açılışı bu söylemlere ayrışmalara devletimizin vermiş olduğu eni iyi cevaptır, bizim için bir milattır. Teşekkür ediyorum. Azınlık vakıflarının hukuki şekilde mazbut hale getirilen taşınmazları bizim için ilk kez devletimiz tarafından vakfiyesinin doğrultusunda hizmete alınmış ve devletimiz bu konulardaki ezberleri ve ön yargıları kırmıştır. Doğrudur ki daha kat edilecek yolumuz var ancak şükrediyorum ki ilerleyebileceğimiz bir yol da var."
Beş yıl evvel Erdoğan ile görüştüğünde zamanın Başbakanı’nın, azınlık hakları konuları açıldığında, "Hak neyse ve kimin hakkıysa hukuku ona göre düzenlemeliyiz" şeklinde konuştuğunu ifade eden İbrahimzadeh, şunları hatırlattı:
"Bu söylemleri alışılagelmiş söylemler olarak değerlendirmiştim ancak zaman içerisinde bizlere imkansız gibi gözüken cemaatimize hak verilmesi, yaşayan vakıflarımızın iadesi, okullarımıza verilen haklarla ön yargılarımızı kırmamıza sebep olan Sayın Cumhurbaşkanımızdır. Bu değişimi siz yarattınız, çok teşekkür ediyorum."
Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürü Adnan Ertem de açılışta yaptığı konuşmada inançların ayrılık ve kargaşadan çok birlikte yaşama ve hoşgörünün vesilesi olduğunu belirtti.
Edirne Büyük Sinagogu'nun Sultan Abdülhamit Han'dan emanet olduğunu aktaran Ertem, "Cemaat vakalarıyla ilgili 2002 yılından bugüne gerçekleştirilen bütün revizyonlarda bizim fikir ufkumuzu açan sayın Cumhurbaşkanımıza ve Sayın Başbakanımıza saygılarımı sunuyorum" şeklinde konuştu.
Son olarak söz alan Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Yahudilerin Türk kültürünün ayrılmaz bir parçası olduğunu vurgulayarak, Yahudilerle ilişkilerin Türkiye-İsrail ilişkisinden bağımsız olduğunu dile getirdi.
Arınç konuşmasında “Bu vatanda bir Müslüman’ın ne kadar hakkı varsa, bir Yahudi’nin, bir Hıristiyan’ın veya başka inanç grubunun da o kadar hakkı vardır. Türk Musevi Cemaati ülkemizin ayrılmaz bir parçası ve eşit paydaşıdır” şeklinde konuştu.
Törenin sona ermesinin ardından, Yahudi Cemaati akşam duasını da sinagogda gerçekleştirdi. Önemli günün sonunda tüm katılımcılar tarihi bir güne tanıklık etmiş olmanın mutluluğu ile Edirne'den ayrıldılar.
