PESAH 5775-2015 takvimi
2 Nisan Perşembe
Evdeki hametslerin satılması
Evdeki hametslerin satılması için Rabi’ye vekâletname yollanmadıysa bugün fax veya mail olarak yollanılır.(Detaylar ve vekâletname için sinagogun Rabi’sine başvurulur)
Bedikat Hamets
Hamets kontrolü; evdeki hametsin aranıp bulunması. Aramaya başlamadan önce beraha söylenir. “Baruh Ata Ad.Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitzvotav Vetsivanu Al Biur Hamets-Bizleri emirleriyle kutsayan ve bizlere hametsi yakma mitsvasını veren Evrenin Kralı, Sen, Tanrı’mız Mübareksin”.
Arama bittikten sonra da evde kalmış olan ve gözden kaçan hamets için onların iptali duası ‘Kol Hamira’ üç kez söylenir. “Kal Hamira Vahamia Deika Birşuti,Dela Hazite Udla Biarte Udla Yadana Le,Livtil,Veleeve Keafra Deara-Sınırlarım içinde olup,görmediğim,yakmadığım ve varlığını bilmediğim her Hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibi (değersiz) sayılsın”. Bu bölüm, Türkçe olarak söylenir.
Kişinin bir kâğıda, yaptığı için pişman olduğu davranışlarını ve kendisine ve etrafına iyi gelmediğini düşündüğü huylarını yazıp, ertesi sabah yakılan hametslerle ateşe atması veya toprağa gömmesi de iyi bir davranıştır.
3 Nisan Cuma
*Taanit Behorot-Siyum Masehet
Ailenin ilk doğan çocuğu erkekse (behor), bugün oruç tutar; oruç akşam Şabat ve Pesah kiduşu ile kesilir. Berit Mila(sünnet) sonrası verilen yemek gibi, herhangi bir mitsva (dinin gerekleri) için yapılan yemekle bu oruç bozulabilir. Aynı şekilde o günkü Tefila (sabah duası) sonrası, Siyum Masehet’i (Talmud’un bir bölümünün okunmasının tamamlanması) takiben, Seudat Mitzvah (Mitsva Ziyafeti) öğünüyle, okumanın tamamlanması kutlanır. Siyum’u dinleyip anlayanlar, Siyum sonrasındaki bu öğünü yedikleri zaman bütün gün oruç tutma zorunlulukları kalkar. Halk arasında YANLIŞ bilinen bir inanış, anne veya babanın bu törene katılıp o Seuda’dan bir parça eve getirip ‘behor’a yedirmesidir. Bu şekilde ‘behor’un orucu kesilmez. Behorların Siyum’a şahsen katılmaları gerekir.
‘Behorların Ölümü’ belasında kız behorlar da öldüğü için, behor olan kızların ve bayanların oruç tutmalarına gerek olmadan Siyum’da, dağıtılan veya eve getirilmiş kekten yemeleri doğru bir davranıştır.
Evdeki hametslerin satılması
Evdeki hametslerin satılması için Rabi’ye vekâletname yollanmadıysa bugün son gündür -fax veya mail olarak yollanılır. (Detaylar ve vekaletname için sinagogun Rabi’sine başvurulur).
*09.46-Biur Hamets
Hamets’lerin bitirilme saati. Evvelki gece bulunmuş olan son hamets parçaları yakılır. Evde gözden kaçmış olan hamets için iptal duası okunur: “Kal Hamira Vahamia Deika Birşuti Biarte, Dehazite Udla Hazite,Deviarte Udla Biarte,Livtil,Veleeve Efker Keafra Deara- Sınırlarım içinde olup, gördüğüm ve görmediğim,yaktığım ve yakmadığım ve varlığını bilmediğim her hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibi sahipsiz sayılsın”.
Sabah 09.46’dan itibaren, artık ne ekmek, ne de matsa yenebilir. Matsanın görülmeyeceği şekilde, matsadan ve matsa unundan yapılmış mamuller, biumelos, börek, köfte, pesah keki ve benzeri yemekler yenilebilir.
* Sadece Pesah akşamı
Akşam duası sırasında Tanrı’ya şükran methiyeleri olan Allel duası; ligmor, tam olarak okunur. Allel hiçbir zaman akşam dualarında okunmaz, sadece Pesah akşamı okunur.
Pesah’ın ilk iki akşamı Sefarad kızların beraha ile Allel söyleyebilecekleri tek akşamlardır. Erkekler Arvit’teyken, kızlar ve bayanlar sinagoga gitmedilerse, Agada söylenmeden önce beraha ile Allel söylemeleri gerekir.
*Şabat ve Bayram mumları güneş batmadan önce yakılır (Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitzvotav Vetsivanu Leadlik Ner Şel Şabat ve Yom Tov- -Bizlere Şabat ve Yomtov mumlarının yakılması mitsvasını veren Evren’in Efendisi Tanrı’mız Sen Mübareksin).
*Cuma akşamları söylenen, meleklerin evimize gelmesi- Şalom Alehem söylenir.
*Akşam birçok mitsva içeren 15 bölümlü geleneksel Pesah Sederi yapılır.
*Afikoman (Seder sırasında saklanan ve Korban Pesah veya tatlı niyetine yenilen matsa parçası Afikoman, Birkat Amazon’dan önce yenilir) ilk gece en geç gece yarısına kadar yenilmiş olmalıdır.
3 Nisan Cuma akşamı
Lel Shimurim
Pesah’ın ilk akşamı ‘Lel Shimurim-gözetim gecesi-korunmalı gece’dir.
“Bu, Tanrı için (Bene Yisrael’i) Mısır Ülkesi’nden çıkarma konusundaki gözetim gecesidir. Tanrı’nın Gecesi budur ve tüm Bene Yisrael için nesilleri boyunca gözetim (temasını içerecektir)”.(Şemot 12:42)Tanrı, bayramın gereklerini yerine getirmiş hiçbir Yahudi’ye, bu gece negatif hiçbir şey olmasına izin vermeyecektir.
Bu yüzden yatmadan önce Keriat Şema Al Amita’ya gerek yoktur. (Keriat Şema Al Amita’nın amacı kötü güçleri uzaklaştırmaktır.)
4 Nisan Cumartesi - Yom Tov
YomTov Pesah Bayramı’nın ilk iki ve son iki günü, İsrail dışında Yom Tov (İyi Günler-Bayram Günleri) olarak kutlanır. 4 ve 5 Nisan ile 10 ve 11 Nisan günleri YomTov’dur. İsrail içinde ise sadece ilk gün ve son gün YomTov’dur. Şabat’a gelmeyen YomTov günlerinde Şabat’ta olduğu gibi, çalışılmaz, elektrikli aletler kullanılmaz, yazı yazılmaz. Şabat’tan farklı olarak, bir şeyler taşınabilir ve yanan bir ateşin alevinden faydalanılabilir. Yemekler daha özenle, bir ziyafet havasında hazırlanır, bayram giysileri giyilir ve yemeklerde Kiduş okunur.
*Sabah duasında ligmor-tam Allel okunur.
* Tikun Atal-Sabah duasında Musaf Amida’sında Morid Atal’dan önce, çiğin düşmesi için okunan dua- Tikun Atal okunur.
*Morid Atal-Sabah duasında Musaf Amida’sından başlayarak, artık “Maşiv aruah umorid ageşem-Rüzgâr estirir ve yağmur yağdırırsın” kısmının yerine “Morid atal-Çiyin düşmesini sağlarsın” bölümü söylenir.
*İkinci gece akşam duasında yine Allel okunur.
*Akşam, birçok mitsva içeren 15 bölümlü Pesah Sederi yapılır.
*Afikoman’ın gece yarısına kadar yenmesi şartı yoktur. Sabaha kadar yenebilir.
*Akşam-Sefirat Ha-Omer-Omer Sayımı’na Başlanması- Bayramın ikinci gecesinden itibaren 49 gece boyunca Omer sayılır. 49 gecenin sonu, ellinci gün, Şavuot bayramıdır.
5 Nisan Pazar-YomTov
*Sabah duasında ligmor-tam Allel okunur.
* Avdala-Gün batımında, YomTov günlerini Hol Amoed’den (bayramın ara günleri) ayırmak için sadece şarapla Avdala yapılır. ( Şabat olmadığı için mum ve güzel kokulu baharatlar kullanılmaz).
6 Nisan Pazartesi-9 Nisan Perşembe-
Hol Amoed-Medyanos-Bayramın ara günleri
*Sabah duaları sırasında tefilin takılmaz.
*Tanrı’ya şükran methiyeleri Allel; Pesah’ın ara günlerinde Likro-yarım olarak söylenir.
*Dualara ve Birkat Amazon’a Yaale Veyavo kısmı eklenir.
devam edecek...
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla GÖZLEM Yayıncılık’tan –Şemot, Pesah Agadası ve El Gid Para El Pratikante; ayrıca Every Person’s Guide to Passover, From Bondage to Freedom; The Jonathan Sacks Haggada, Torah Studies,Tevrat kitaplarından ve www.chabad.com, www.jewishvirtuallibrary.org, www.torah.org, www.torahtots.com, www.aish.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri, yorumlamaları ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
