Evdeki hametslerin yok edilmesinden başlayarak, behor orucu, Pesah akşamı ve bayramın bitimindeki avdalaya kadarki süreçte yapılması gerekenler Pesah takvimini oluşturur. Geçtiğimiz hafta 9 Nisan’a kadar verdiğimiz Pesah takviminin Pesah bitimine kadarki ikinci bölümünü bu hafta yayınlıyoruz
9 Nisan Perşembe Eruv Tavşilin
Cuma günü Yom Tov’dur. Yom Tov’da Şabat için yemek pişirme hazırlığı yapmak yasaktır. Bu nedenle Perşembe günü bir katı yumurta ve ekmek alınır, Eruv berahası, “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Al Mitsvat İruv- Bizleri mitsvalarıyla kutsayan ve bizlere İruv (karıştırma/birleştirme) mitsvasını veren Evrenin Kralı, Sen Tanrı’mız Mübareksin” söylenir ve bu Eruv ile cuma günü işlerine başlanmış sayılır. Yoksa cuma günü yemek pişirilemez.
Şabat için yemek pişirmeyi dinen uygun hale getiren Eruv Tavşilin-İruve Tavşilin (Pişmiş yiyeceklerin birleştirilmesi) bayram şerefine mumların yakılmasından önce yapılır.
İruve Tavşilin kuralları için www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1032&Itemid=169
* Yom Tov şerefine kandiller, güneş batmadan önce veya battıktan sonra daha önceden yakılan ateşten faydalanılarak yakılır ve sonra beraha söylenir: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav vetsivanu leadlik ner şel Yom Tov- Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Yom Tov mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi, Sen, Tanrı’mız Mübareksin)”.
Yom Tov’da daha önceden yakılmış bir ateşten faydalanılabilir. Bugün bu amaçla 24 saat yanacak bir mum yakılır. Böylece cuma sabahı bu ateşten faydalanılarak Şabat yemekleri yapılabilir ve Şabat mumları da gün batmadan bu ateşten faydalanılarak yakılabilir.
Yom Tov Mumları
Güneş batmadan normal ateşle, güneş battıktan sonra yakılıyorsa, önceden yakılmış bir ateşten faydalanarak Yom Tov mumları yakılır. “Baruh Ata Ad.Elo-enu Meleh Aolam şer Kideşanu Bemitzvotav Vetsivanu Leadlik Ner Şel Yom Tov-Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bize Yom Tov mumlarının yakılması mitsvasını veren Evren’in Efendisi Tanrı’mız Sen Mübareksin”.
10 Nisan Cuma YOM TOV-Şevii Şel Pesah-Pesah’ın yedinci günü
Pesah’ın yedinci günü, Keriat Yam Suf-Kızıldeniz’in yarılıp Yahudilere geçit verdiği gün olarak kabul edilir. Kızıldeniz, Yahudiler geçtikten sonra, onları yakalayıp esaret hayatına geri döndürmek için peşlerinden gelen Mısırlıların üzerine kapanır, Firavun hariç bütün Mısır ordusu Kızıldeniz’de boğulur. Düşmanlarımız olsa bile, Tanrı’nın yaratmış olduğu bu kişilerin ölümü sebebiyle sevinmeyiz ve bu gün tam değil, yarım Allel söyleriz.
Şabat Mumları- Güneş batmadan Şabat onuruna mumlar, dün hazırlanan ateşten faydalanılarak yakılır: “Baruh Ata Ad.Elo-enu Meleh Aolam şer Kideşanu Bemitzvotav Vetsivanu Leadlik Ner Şel Şabat-Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bize Şabat mumlarının yakılması mitsvasını veren Evren’in Efendisi Tanrı’mız Sen Mübareksin.
Yemekte Kiduş’tan sonra Hamotsi duası iki bütün matsa ile söylenir.
11 Nisan Cumartesi YOM TOV - Şemini Şel Pesah Pesah’ın sekizinci günü
Sabah duasında yarım Allel söylenir.
Seudat Ha Maşiah-Maşiah Seudası- Pesah Bayramı’nın bu son öğününde, Maşiah’ın, kurtuluşun gelmesindeki rolü üzerinde yoğunlaşılır.
Avdala-Yıldızlar çıktıktan sonra, şarap, mum ve güzel kokulu baharatlarla Avdala yapılır.
Avdala töreni, bu yılki Pesah Bayramı’nın sona erdiğini simgeler.
DİKKAT! Avdala’dan sonra yenmesi düşünülen hamets, gündüzden eve sokulmaz. Eve hametsin kırıntısının bile girmemesi kuralı, Pesah Bayramı bitene kadar geçerlidir. Pesah Bayramı bitişinde, Pesah için kullanılan eşyalar yerlerine kaldırılıncaya kadar hamets yenilmez.
12 Nisan Pazar
Bayramın ertesi günü Isru Hag- Isru: bağlamak; hag: bayram.
Isru Hag, Yeruşalayim’i ziyarete gidilen Pesah-Şavuot-Sukot bayramlarının bittiği günün ertesi günüdür.
Bayramdan sonraki gün, bayramdan kalan ışıltıyı taşır ve bu şekilde bayrama bağlanır. “İplerle bağlayın bayram korbanını” (Mezmurlar 118:27).
Bayramın uzantısı olarak kabul edilen bugünde oruç tutulmaz. Ayrıca ay sonuna kadar Tanrı’ya yakarış duaları- tahannunim söylenmemeye devam edilir.
Talmud Bilgeleri’ne göre, bayrama, yemek yiyip içerek gün ekleyen kişiler, sanki bir sunak inşa edip, üzerinde bir kurban sunmuş gibi kabul edilirler.
Ben Ish Hay, bunun ardındaki mantığı soranlara, Arizal’ın bir öğretisini anlatır. Buna göre, bayramdan sonraki günü, bayrama bağlamamızın sebebi, bayramdan kalan ışıktan faydalanmak, bayramın kutsallığını bir nebze olsun uzatabilmek arzusudur.
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla GÖZLEM Yayıncılık’tan –Şemot, Pesah Agadası ve El Gid Para El Pratikante; ayrıca Every Person’s Guide to Passover, From Bondage to Freedom; The Jonathan Sacks Haggada, Torah Studies,Tevrat kitaplarından ve www.chabad.com, www.jewishvirtuallibrary.org, www.torah.org, www.torahtots.com, www.aish.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri, yorumlamaları ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres ve Rav Ceki Baruh’a teşekkür ederiz.
