Araya kaynak olan insan

OECD’nin PISA araştırmasına göre eğitimde pek iyi değil not ortalamalarımız. 2003 ve 2012 PISA araştırmalarında, Türkiye matematikte Meksika ve Almanya ile performansını arttırmış, ancak araştırmaya katılan 65 ülke arasında 42. sırada. Matematikte ders kaçırılması noktasında yüzde 65 ile en yüksek orana sahip üç ülkeden biriyiz. ‘Problem Çözme’ başlığında sondan 11. sırada, OECD ortalamasının altındayız. ‘Kitap Okuma’ ve ‘Fen Bilimleri’ başlığında sıralamadaki yerimiz matematik gibi ama öğrencilerimiz okulda, İngiltere ve Hollanda’nın arasında, ortalamanın üzerinde mutlu olduklarını belirtmişler.

Bunun sonucu mudur, sebebi mi bilinmez ama ya iş dünyamızın sıralamalardaki yeri? Brand Finance’in marka araştırmasına göre dünyada en değerli yüz banka arasında sadece iki bankamız var. The Banker’ın dünyadaki ilk bin banka sıralamasında ise 18 bankamız. Bankacılığımızın toplam aktif büyüklüğü Mart 2015’de Commerzbank veya BBVA’nın aktif büyüklüğüne ancak ulaşıyor. Forbes’un dünyada 2000 firma arasında, Satış, Kârlılık, Aktifler ve Piyasa Değeri açısından sınıflandırdığı listede ilk 100’e giren Türk şirketi bulunmuyor. Forbes Global 2000 listesine ancak on iki Türk şirketi girebiliyor. Facebook’un şirket değeri tüm BIST’in toplam değeri kadar, yaklaşık 230 milyar dolar. 500 ila 1000 kişi arasında personel çalıştıran şirket sayımız, SGK verilerine göre, 2015 Ocak’ta 976 adet, 1000 kişi üzerinde ise 331 tane. SGK’ya kayıtlı 4a’lı firma sayısı 1,6 milyon ve 95 bin işletmemiz sadece AŞ. Ülkedeki işletmelerin yüzde 99’u hâlâ KOBİ ve çoğunluğu esnaf olarak mikro ve küçük işletme. 3,5 milyonu aşkın işletmenin 3 milyonu bankaların müşterisi. BBDK verilerine göre bankaların bilanço kompozisyonunda kurumsal ve KOBİ bankacılığının payları değişmiyor. 100 yaşın üzerindeki bir avuç şirketimiz ağırlıklı olarak gıda ve yiyecek sektöründe. Geçen yıl 12 bin patent başvurusunun yüzde 25’i sadece yerli sermayeli şirketlerimizden. Faaliyet karı ve pozitif nakit akışı üretemiyoruz ama insan kaynağına yatırım ve yönetimi alanında ödüller hızla devam ediyor.

World Economic Forum’un Mercer danışmanlık firması ile yaptığı ‘Human Capital Report 2015’ sonuçlarına göre, ‘İnsan Sermayesi Endeksi’ sıralamasında Türkiye 124 ülke arasında 68. sırada, Trinidad ve Tobago’dan hemen sonra geliyor. Avrupa ve Merkez Asya ülkeleri arasında sondan ikinci. Endeksi oluşturan 46 değişken arasında, eğitim, sağlık, işyerinde öğrenme gibi başlıklar var. İşyerinde öğrenme (kurumsal eğitim) başlığında 81. sıradayız.

Bir başka endeks ise ‘Bloomberg Misery Endeksi’. Hesaplaması basit. İşsizlik oranı ve fiyatlar genel seviyesindeki artış toplamı ile bulunuyor. 51 gelişmiş ekonomi arasında 9. sıradayız mutsuzluk endeksinde, Rusya, Yunanistan, Ukrayna, İtalya, Portekiz, İspanya gibi ekonomik sorunlar yaşayanlarla beraber. İşsizlik ve enflasyonu bir makroekonomi başlığı olarak görmekten çok, norm kadrolar, ücret artışları gibi mikroekonomi başlığı olarak görebilirsek, insana, eğitime, danışmanlığa yatırım ile kurumsal ve kuramsal olarak çözümlere daha yakın olmak mümkün. Keynes’e ve klasiklere göre, karlılıktaki azalmanın sonucu olarak ücretlerdeki düşüşle bireylerin satınalma gücünde ve yatırımlarda azalma oluşur. Stiglitz ise bu durumu, ar-ge ve inovasyona daha fazla yatırım yapmak zorunda kalan sermayenin, kalifikasyonu düşük işgücünü teknoloji ile değiştireceğini, işsizlerin ve geliri düşen toplumun harcamalarını kısması ile kısır döngüne gireceği şeklinde özetliyor.

Geçen yüzyılda, dünya savaşı nedeni ile Sanayi Devrimini ıskaladık, yüzyılın sonunda bilgi çağını biraz biraz yakalamışken, bu yüzyılda robotlar, yapay zekâ, hologram, büyük veri, bulut, yapay sinir ağları ve semantik, 3 boyutlu yazıcılar, finansal okuryazarlık, sanal gerçeklik, giyilebilir elektronikler, nano ve genetik bilim başlıkları ile girdiğimiz uzay çağını kaçırmamak adına, bu konularda neler düşünülüyor içerikli yazımızı, yaza merhaba partisinde konunun birincil taraflarından aldığım cevaplara göre burada paylaşmaya çalışacağım.