Yakında açık artırma ile satışa çıkacak Hilel Storch adlı kişiye ait arşiv, binlerce Avrupa Yahudi’sini Nazilerden kurtarmak için düzenlenmiş operasyonların listelerini içeriyor.
Kudüs’teki Kedem Müzayede Evi, Nazi işgali altındaki Avrupa’da birkaç bin Yahudi’nin kurtarılmasına ilişkin düzenlenmiş operasyonların belgelerini içeren koleksiyonun satışa çıkarıldığını duyurdu. Hilel Storch Arşivi olarak bilinen bu koleksiyon, 1940’da tarafsız İsveç’e sığınmış ve bu ülkede Dünya Siyonist Kongresi’ni temsil eden Hilel Storch adlı Riga’lı bir Yahudi sığınmacının 100 kadar iletişim evraklarını içermekte.
Evraklar arasında Danimarka, Norveç ve eski Çekoslovakya’daki kamplardan 500 kadar Yahudi’nin kurtarılmasına ilişkin ‘White Buses’ adı verilen operasyona ait yazışmalar ve belgeler yer almakta. Hilel Storch bu kurtarma operasyonlarını Kızıl Haç’ın işbirliğinde ve Holokost’un mimarlarından sayılan ve Alman SS güçlerinin başında bulunan Heinrich Himmler ile pazarlıklar sonucunda gerçekleştiriyordu. Storch 1983’te Stockholm’de yaşamını yitirdi.
Bu arşiv dışında, aynı gün satışa çıkacak diğer belgeler arasında Alman asıllı Yahudi fizikçi Albert Einstein’ın eşi Elsa Einstein’ın 1934’te kaleme aldığı bir mektup var. Einstein çiftinin ABD’deki yakın dostlarına gönderdikleri Elsa’nın mektubuna Albert küçük bir ilave yaparak kendi el yazısı ile şu notu düşmüş: “Almanya’da benim imzamla birine mektup göndermek, o mektubun alıcısının hemen temerküz kampına gönderilmesine yol açar.”
Almanya’da ilk temerküz kampları Hitler’in iktidara geldiği 1933 yılında kuruldu. Einstein 1955’te ölümüne dek yaşayacağı ABD’ye göç etmeden önce 1933 yılında Almanya’yı terk etmişti.
