İsrail, geçtiğimiz hafta Türkiye ile ikili ilişkilerin normalleştirilmesi yolunda mutabakata varıldığını açıkladı. Konuyla ilgili Türkiye tarafından en yetkili açıklama ise AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer Çelik’ten geldi. Çelik, “İmza atılmış bir şey söz konusu değil, bir taslak üzerinde konuşuluyor.”
Geçtiğimiz hafta kamuoyu ve medya, Türkiye ve İsrail’in normalleşme yolunda vardığı anlaşma ile çalkalandı.
İsrail tarafının uluslararası kamuoyuna duyurduğu gelişmede, söz konusu anlaşmanın ön görüşmesinin İsviçre’de yapıldığı belirtildi. İsviçre’deki görüşmeye İsrail tarafından Mossad’ın başına geçmesi beklenen Yossi Cohen ile büyükelçi Joseph Ciechanover’in katıldığı, Türkiye’yi ise Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu’nun temsil ettiği açıklandı.
Reuters haber ajansı ise adını açıklamadığı bir Türk yetkilinin, “İsrail ile görüşmelerde nihai tabloya yaklaştık. Çok uzun sürmez diye düşünüyoruz” sözlerine yer verdi. Haberde, yetkilinin, “İsrail ile görüşmelerde abluka ile ilgili bir ilerleme var, görüşmeler sürüyor. Tazminat konusunda bir tıkanma vardı. Onda da somut ilerleme var” dediği belirtildi.
Türkiye’den ise konuyla ilgili açıklama AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik’ten geldi. Çelik, Türkiye ile İsrail’in ön anlaşmaya vardığı yönündeki haberlere ilişkin, “Bir kesin anlaşma yok, imza atılmış bir şey söz konusu değil, bir taslak üzerinde konuşuluyor. Kuşkusuz, İsrail halkı Türkiye’nin dostudur. Bizim şimdiye kadar eleştirimiz, İsrail hükümetini aşırı davranışa dönüktür. Türkiye üç şart ileri sürmüştür ilişkilerin normalleşmesi için; özür dilenmesi, tazminat ve Gazze’den ambargonun kaldırılması. Bu şartlar yerine gelmediği takdirde sağlıklı bir süreç olmaz. Bu imzalanmış düzeye gelinceye kadar görüşmeler devam edecektir. Aranacak şart, bu üç şartın yerine gelip gelmeyeceği şeklindeki değerlendirmedir” şeklinde konuştu.
Söz konusu anlaşmanın maddeleri
İsrail gazetesi Haaretz’e konuşan İsrailli yetkiliye göre, varılan anlaşmada beş ana madde yer alıyor:
İLK MADDE Mavi Marmara tazminatıyla ilgili. 9 Türk’ün yaşamını yitirdiği Mavi Marmara için İsrail’in Türkiye’ye 20 milyon dolar ödemesi kararlaştırıldı. Bu para kurbanların ailelerine verilmesi için özel bir fona devredilmesi söz konusu.
İKİNCİ OLARAK, geri çekilen büyükelçiler yeniden gönderilecek.
ÜÇÜNCÜ MADDEYLE Türkiye, Mavi Marmara operasyonuna katılan İsrail askerlerine açtığı davalardan vazgeçecek. Karar, TBMM’den kanun olarak geçirilecek.
DÖRDÜNCÜ MADDE ise Hamas ile ilgili. Hamas’ın askeri kanadının önemli isimlerinden, İsrail’in askerlerinin kaçırılıp öldürülmesiyle ilgili suçladığı Salih Aruri Türkiye’den sınır dışı edilecek. Hamas’ın Türkiye’deki aktiviteleri sınırlandırılacak.
BEŞİNCİ VE SON MADDE ise doğalgaza ilişkin. İki ülke, nihai anlaşmaya vardıktan sonra doğalgaz alanında işbirliği imkanlarını inceleyecek. Türkiye’nin İsrail’den doğalgaz satın alması, İsrail doğalgazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşması bu imkânlardan bazıları.
