Her şirket daha çok kâr etmek, bunun için büyümek ister. Büyümenin yollarından biri iç pazarın dışında yeni müşteriler bulabilmektir. Bunun yolu da dış ticaretten geçer. Dış ticarete yeni başlayan, başlamak isteyen, işlem hacimlerini arttırmak isteyenler için özet bir dış ticaret ve finansmanı yol haritası hazırladık bu hafta.
1Dış ticaret üç başlıktan oluşur. İhracat, ithalat ve görünmeyen kalemler. Bunların tamamı ülkenin kambiyo rejimi ile yönetilir. Türkiye’de kambiyo rejimi her geçen gün serbestleşmektedir. Kambiyo rejiminin mevzuatı derindir. En önemlisi 32 Sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma kararıdır. Bunun dışında gümrük mevzuatı, krediler nedeni ile bankacılık kanunu, ithalat ve ihracat mevzuatı gibi birçok düzenleme bulunmakta.
2 Devamlı yenilenen düzenlemeler ve mevzuat dış ticarete girmek isteyen şirketlerin gözünü korkutabilir. Ancak, iyi bir gümrük müşaviri, gerektiğinde dış ticaret danışmanı, dış ticaret işlemlerine vakıf bir banka portföy yöneticisi ve mali müşavir ile aslında işlemler kolaylaşmakta.
3 Dış ticaret için oda ve ilgili birlik kayıtlarının yapılması gereklidir. Örneğin, belli başlıklarda ihracat yapabilmek için ihracatçı birliklerine kayıt olunması gerekmekte. Keza, eğer yurtdışı seyahat gereksinimi olacaksa, pasaport, vize gibi işlemlerin daima önceden hazır tutulmasında fayda bulunmakta.
4 Dış ticarette akla önce ithalat gelse de, verilen teşvikler açısından, KDV iadesi gibi avantajlar nedeni ile ve hepsinden önemlisi yeni pazarlara mal satma imkânı nedeni ile ihracat daha önemlidir. Eğer bir para transferi veya döviz alım satım işlemi ithalat veya ihracat ile alakalı değilse, bu işleme görünmeyen kalem denir.
5 Türkiye’de sermaye ve para hareketleri serbesttir ancak yurtdışından gelen ve gönderilen bir para transferi ihracat veya ithalat ile alakalı ise bu bankaya işlem anında bildirilmeli, fiziki olarak geliyorsa tevsik belgesi (döviz beyan tutanağı) ile beyan edilmeli.
6 Dış ticarette uluslararası kurallar ‘Incoterms’ ile düzenlenir. Ödeme şekilleri, teslim şekilleri gibi önemli kuralları içeren bu dokümanlar Uluslararası Ticaret Odası tarafından belirli dönemlerde güncellenir. Sigorta, bankaların işlem tipine göre ödeme şekil şartları, malın nerede teslim edileceği ve kimin sorumluluk alanında olduğu, ithalatçı ve ihracatçı arasındaki ödeme şekilleri burada yazar.
7 İthalatçı ve ihracatçı arasında bir satış sözleşmesi yapılması önemlidir. Genelde yaşanan sorunların çoğu bu unsurların fazla bilinmemesinden kaynaklanmakta. İlk ve özellikli işlemlerde ve yüksek tutar ve adetli işlemlerde danışmanlık alarak işlem yapılmasında fayda bulunmakta.
8 Belirlenen kurallar ve uluslararası ticari uygulamalar çerçevesinde ‘Akreditifli Ödeme’, ‘Vesaik Mukabili Ödeme’, ‘Mal Mukabili Ödeme’, ‘Kabul Kredili Akreditifli Ödeme’, ‘Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme’, ‘Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme’ ve ‘Peşin Ödeme’ şekilleri bulunmakta. Kredi kartı ve efektif ödeme de mevzuata göre mümkündür.
9 Bankaların dış ticaret işlemleri için uyguladığı masraf ve komisyonlar için ‘list of conditions’ tabloları vardır. İşlemlerden önce doğru maliyet muhasebesi ve kârlılık hesabı için bu bilgilerin bankalardan temin edilmesi iyi olacaktır. Karşı tarafa fiyat teklifi verilmeden önce banka ve gümrük masrafları, karşı taraftan istenen belgeler için yapılan masraflar, vade farkları gibi durumlar mutlaka dikkate alınmalıdır.
10 Türkiye’de ithalat ve ihracatta işlemler bilgi eksikliği ve maliyetler nedeni ile ağırlıklı olarak mal ve vesaik mukabili yapılsa da koruma, vade, finansman, factoring gibi nedenler ile diğer ödeme şekillerinin de maliyeti karşılığında değerlendirilmesinde fayda bulunmakta.
11 Teşvikler ve finansman dış ticarette en önemli kazanımlar arasındadır. Dış ticaretin finansmanında ilk akla gelen bankaların döviz kredileridir. Ancak, gelirler ile döviz kredilerinin aynı para birimi cinsinden olması, tutarların, vadelerin ve nakit akışlarının birbirleri ile ilişkili olması döviz kuru ve likidite risklerinin yönetimi açısından önemlidir. İhracatta Eximbank kredileri önemli bir fırsattır. Bunun dışında, factoring, poliçe iskontosu, vadeli akreditif kırdırılması, farklı ülkelerin Eximbank ve benzeri kuruluşlarının ülke kredileri diğer finansman imkânları arasındadır.
12 Döviz kuru riskinin yönetimi açısından forward, opsiyon gibi türev ürünlerin kullanımı mümkündür. Ancak, bankalardan farklı olarak ithalatçı veya ihracatçıların ters hedging (dengeleme) imkânı bulunmadığından bu ürünler kâr amaçlı olmaktan çok fiyat sabitleyebilmek ve maliyet muhasebesini doğru yapabilmek açısından ve yakın bir piyasa takibi ile dikkate alınmalıdır.
